Bài giảng Quản trị học - Chương 1: Tổng quan về quản trị

1 
ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH 
KHOA QUAÛN TRÒ KINH DOANH 
QUAÛN TRÒ HOÏC 
TP. HOÀ CHÍ MINH 2009 
2 
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH THÖÙC 
1. Boä moân Quaûn trò nhaân söï vaø Chieán löôïc kinh 
doanh, Tröôøng ÑHKT TP HCM – QUAÛN TRÒ 
HOÏC, NXB Phöông Ñoâng 2007 
TAØI LIEÄU ÑOÏC THEÂM 
1. Nguyeãn Thò Lieân Dieäp – QUAÛN TRÒ HOÏC - NXB 
Lao ñoäng xaõ hoäi 2006 
2. Harold Koontz, Cyril OÙ Donnell, Heinz Weibrich - 
NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ COÁT YEÁU CUÛA QUAÛN LYÙ- 
Ngöôøi dòch: Vuõ Thieáu NXB Khoa hoïc vaø Kyõ 
thuaät; Haø Noäi 1992. 
3. Stephen Robbins MANAGEMENT CONCEPTS 
AND PRACTICES - Prentice Hall Inc 1990 
4. Mc. Graw-Hill MANAGEMENT: A PACIFIC RIM 
FOCUS – Australia 2003 
3 
GIÔÙI THIEÄU TOÅNG QUAÙT MOÂN HOÏC 
NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ QT 
SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CAÙC TÖ 
TÖÔÛNG QUAÛN TRÒ 
MOÂI TRÖÔØNG CUÛA QUAÛN TRÒ 
QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN TRÒ 
CHÖÙC NAÊNG 
HOAÏCH ÑIÏNH 
CHÖÙC NAÊNG 
TOÅ CHÖÙC 
CHÖÙC NAÊNG 
ÑIEÀU KHIEÅN 
CHÖÙC NAÊNG 
KIEÅM TRA 
NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ QT 
SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CAÙC TÖ 
TÖÔÛNG QUAÛN TRÒ 
MOÂI TRÖÔØNG CUÛA QUAÛN TRÒ 
QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN TRÒ 
CHÖÙC NAÊNG 
HOAÏCH ÑIÏNH 
CHÖÙC NAÊNG 
TOÅ CHÖÙC 
CHÖÙC NAÊNG 
ÑIEÀU KHIEÅN 
CHÖÙC NAÊNG 
KIEÅM TRA 
4 
Chöông 1: TOÅNG QUAN VEÀ QUAÛN TRÒ 
Nhöõng noäi dung cô baûn cuûa chöông 
1. Các khái nieäm quan trọng của quaûn trò 
2. Các chöùc naêng cuûa quaûn trò 
3. Nhaø quaûn trò 
 Caùc kyõ naêng cuûa nhaø quaûn trò 
 Các caáp baäc quaûn trò 
 Vai troø cuûa nhaø quaûn trò 
4. Khoa hoïc vaø ngheä thuaät quaûn trò 
5 
1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
 Tổ chức: nhiều người cùng làm việc với 
nhau và phối hợp các hoạt động của họ để 
đạt đến các mục tiêu cụ thể. 
 Mục tiêu: một trạng thái mong muốn trong 
tương lai mà tổ chức cố gắng để đạt được. 
6 
Các nguồn lực là tài sản của tổ chức bao 
gồm: 
 Con người, 
 Máy móc, 
 Nguyên vật liệu, 
 Thông tin, các kỹ năng, 
 Tiền vốn. 
Các nhà quản trị là những người có trách 
nhiệm quản lý việc sử dụng các nguồn lực 
của tổ chức để đạt được các mục tiêu của 
nó. 
1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
7 
QUAÛN TRÒ 
Quaûn trò laø nhöõng hoaït ñoäng caàn thieát khi coù 
nhieàu ngöôøi keát hôïp vôùi nhau trong moät toå 
chöùc nhaèm hoaøn thaønh muïc tieâu chung 
Quaûn trò laø tieán trình laøm vieäc vôùi con ngöôøi 
vaø thoâng qua con ngöôøi nhaèm ñaït ñöôïc muïc 
tieâu cuûa toå chöùc trong moâi tröôøng luoân thay 
ñoåi. Troïng taâm cuaû quaù trình naøy laø söû duïng 
hieäu quaû nguoàn löïc coù giôùi haïn 
1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
8 
1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
Định nghĩa 1: quản trị là quá trình đạt được 
các mục tiêu của tổ chức một cách có hiệu 
quả và hiệu suất bằng và thông qua người 
khác trong một môi trường luôn biến động. 
(Management – Stephen Robbins, Ian Stagg,,1996) 
 Hiệu suất: Đo lường các nguồn lực được sử dụng tốt như 
thế nào để đạt đến một mục tiêu. 
Thường thì, các nhà quản trị phải cố gắng tối thiểu hóa các 
nguồn lực đầu vào để đạt đến mục tiêu giống nhau. 
 Hiệu quả: một sự đo lường về sự thích hợp của các mục tiêu 
được chọn (chúng có phải là những mục tiêu đúng không?), 
và mức độ mà chúng được thực hiện. 
Các tổ chức sẽ đạt hiệu quả hơn khi mà các nhà quản lý chọn 
được mục tiêu đúng và hoàn thành chúng. 
9 
1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
 Định nghĩa 2: Quản trị là quá trình tác động của 
chủ thể quản trị lên đối tượng quản trị nhằm đạt 
được mục tiêu của tổ chức. (Quản trị học – ĐạI học 
KTQD) 
Chủ thể QT 
 (Giám đốc) 
Đối tượng 
 quản trị 
(Nhân viên) 
Tác động 
Phản hồi 
10 
 1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
Định nghĩa 3: Quản trị là quá trình sử dụng các 
nguồn lực của tổ chức để đạt được các mục tiêu 
thông qua các chức năng hoạch định, tổ chức, 
lãnh đạo và kiểm soát. 
(Essentials of Management – Andrew Dubrin). 
HOẠCH 
ĐỊNH 
TỔ CHỨC 
LÃNH 
ĐẠO 
KIỂM 
SOÁT 
PHẢN HỒI 
ĐẠT 
MỤC 
TIÊ
U 
11 
1. Các khái niệm quan trọng của quản trị 
Các lưu ý trong khái niệm quản trị: 
 Quaûn trò laø hoaït ñoäng coù höôùng ñích (coù muïc 
tieâu) 
Quaûn trò laø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn löïc ñeå 
ñaït ñöôïc muïc tieâu. 
Quaûn trò laø hoaït ñoäng tieán haønh thoâng qua 
con ngöôøi. 
Hoaït ñoäng quaûn trò chòu söï taùc ñoäng cuûa moâi 
tröôøng ñang bieán ñoäng khoâng ngöøng 
12 
2. Các chức năng của quản trị 
Hoạch định 
Lựa chọn mục tiêu 
Tổ chức 
Làm việc cùng nhau 
Lãnh đạo 
 Phối hợp 
Kiểm soát 
Giám sát và đo lường 
13 
2. Các chức năng của quản trị 
Hoạch định 
Hoạch định là quá trình được thực hiện bởi 
nhà quản trị để nhận ra và lựa chọn các mục 
tiêu và chương trình hành động thích hợp 
cho một tổ chức. 
 Có 3 bước cho việc hoạch định tốt: 
 1. Những mục tiêu nào nên theo đuổi? 
 2. Cách thức mà mục tiêu nên được hoàn thành? 
 3. Cách thức mà nguồn lực nên được phân bổ? 
 Chức năng hoạch định quyết định hiệu quả và 
hiệu suất của tổ chức và quyết định chiến 
lược của tổ chức. 
14 
2. Các chức năng của quản trị 
Tổ chức 
 Trong chức năng tổ chức các nhà quản trị tạo ra 
một cấu trúc của các quan hệ công việc giữa các 
thành viên trong tổ chức, đảm bảo họ làm việc với 
nhau và đạt được các mục tiêu một cách tốt nhất. 
 Các nhà quản trị sẽ nhóm nhiều người thành các 
bộ phận căn cứ theo nhiệm vụ được thực hiện. 
 Các nhà quản trị cũng sẽ bố trí các tuyến quyền lực 
và trách nhiệm cho các thành viên. 
 Cấu trúc một tổ chức là sản phẩm của công tác tổ 
chức. Cấu trúc này sẽ phối hợp và thúc đẩy nhân 
viên để các nhân viên làm việc cùng nhau hoàn 
thành các mục tiêu. 
15 
2. Các chức năng của quản trị 
Lãnh đạo 
Trong hoạt động lãnh đạo, các nhà quản trị xác 
định phương hướng, tuyên bố tầm nhìn rõ ràng 
để các nhân viên đi theo, và giúp nhân viên 
hiểu được vai trò của họ trong việc hoàn thành 
các mục tiêu. 
Lãnh đạo đòi hỏi nhà quản trị phải sử dụng 
quyền lực, sự ảnh hưởng, tầm nhìn, sự thuyết 
phục và các kỹ năng truyền đạt. 
Kết quả của chức năng lãnh đạo là tạo ra được 
sự động viên và sự tận tâm của nhân viên đối 
với tổ chức. 
16 
2. Các chức năng của quản trị 
Kiểm soát 
Trong chức năng kiểm soát, các nhà quản trị 
đánh giá tổ chức đang đạt đến các mục tiêu 
của nó như thế nào và tiến hành hoạt động điều 
chỉnh để cải thiện việc thực hiện. 
Các nhà quản trị sẽ giám sát các cá nhân, bộ 
phận, và tổ chức để đảm bảo là những việc 
thực hiện được mong đợi đã và đang đạt được. 
 Các nhà quản trị sẽ thực hiện hành động để gia 
tăng kết quả thực hiện giống như yêu cầu. 
Kết quả của chức năng kiểm soát là sự đo 
lường xác đáng về sự thực hiện và sự hiệu 
chỉnh đối với hiệu quả và hiệu suất. 
17 
3. Nhà quản trị 
3.1. CHÖÙC NAÊNG VAØ NHIEÄM VUÏ CUÛA NHAØ QUAÛN TRÒ 
Chöùc naêng Nhieäm vuï chuû yeáu 
-Xaùc ñònh muïc tieâu phaùt trieån cuûa 
 doanh nghieäp 
-Xaây döïng chieán löôïc kinh doanh ñeå 
 thöïc hieän muïc tieâu. 
- Laäp keá hoaïch haønh ñoäng. 
HOAÏCH ÑÒNH 
TOÅ CHÖÙC 
-Xaùc laäp sô ñoà toå chöùc 
-Moâ taû nhieäm vuï cuûa töøng boä phaän 
-Thieát laäp caùc moái quan heä phoái hôïp 
ngang,doïc 
-Phaân chia quyeàn haïn 
-Xaây döïng quy cheá hoaït ñoäng 
18 
ÑIEÀU KHIEÅN 
-Chæ huy coâng vieäc 
-Ñoäâng vieân 
-Thieát laäp heä thoáng thoâng tin coù 
 hieäu quaû 
-Xöû lyù xung ñoät 
KIEÅM TRA 
-Xaùc ñònh noäi dung kieåm tra vaø hình 
 thöùc kieåm tra 
-Laäp lòch trình kieåm tra 
-Ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän vaø 
 xaùc ñònh nguyeân nhaân sai leäch 
- Ñeà xuaát caùc bieän phaùp ñieàu chænh 
Chöùc naêng Nhieäm vuï chuû yeáu 
19 
3. Nhà quản trị 
3.2. CAÙC KYÕ NAÊNG CAÀN THIEÁT CUÛA NHAØ QUAÛN TRÒ 
KYÕ NAÊNG YEÂU CAÀU 
 1. TÖ DUY 
(NHAÄN THÖÙC) 
-Taàm nhìn chieán löôïc, tö duy coù heä thoáng, 
- Khaû naêng khaùi quaùt hoaù caùc moái quan heä 
giöõa caùc söï vaät - hieän töôïng qua ñoù giuùp 
cho vieäc nhaän daïng vaán ñeà vaø ñöa ra giaûi 
phaùp. 
. 
 2. KYÕ THUAÄT 
 (CHUYEÂN 
MOÂN) 
- Naém baét vaø thöïc haønh ñöôïc coâng vieäc 
chuyeân moân lieân quan ñeán phaïm vi mình 
phuï traùch 
20 
3. Nhà quản trị 
3.2. CAÙC KYÕ NAÊNG CAÀN THIEÁT CUÛA NHAØ QUAÛN TRÒ 
KYÕ NAÊNG YEÂU CAÀU 
 3. QUAN 
 HEÄ 
 ( CON 
NGÖÔØI ) 
- Hieåu bieát veà nhu caàu , ñoäng cô , 
thaùi ñoä , haønh vi cuûa con ngöôøi 
•- Bieát taïo ñoäng löïc laøm vieäc cho 
nhaân vieân 
•- Khaû naêng thieát laäp nhöõng quan heä 
hôïp taùc coù hieäu quaû , coù ngheää thuaät 
giao tieáp toát 
•- Quan taâm vaø chia seû ñeán ngöôøi 
khaùc 
. 
21 
3. Nhà quản trị 
3.3.Các cấp bậc quản trị 
 Có 3 cấp bậc của nhà quản trị: 
 Các nhà quản trị cấp cơ sở: có trách nhiệm đối với hoạt động 
tác nghiệp hàng ngày. Họ giám sát mọi người thực hiện các 
hoạt động cần thiết để làm ra các sản phẩm và dịch vụ. 
 Các nhà quản trị cấp trung: giám sát các nhà quản trị cấp cơ 
sở. Họ có trách nhiệm tìm ra cách tốt nhất để sử dụng nguồn 
lực bộ phận nhằm hoàn thành các mục tiêu. 
 Các nhà quản trị cấp cao: có trách nhiệm cho việc thực hiện 
của tất cả các bộ phận và phối hợp hoạt động giữa tất cả các bộ 
phận trong tổ chức. Họ thiết lập các mục tiêu của tổ chức và 
giám sát các nhà quản trị bậc trung. 
22 
3. Nhà quản trị 
3.3. CAÁP BAÄC QUAÛN TRÒ TRONG TOÅ CHÖÙC 
23 
3. Nhà quản trị 
3.3. CẤP BẬC QUAÛN TRÒ VÔÙI CHÖÙC NAÊNG QUAÛN TRÒ 
 Nhaø quaûn trò ôû moïi caáp baäc ( caáp cao, caáp trung, 
caáp thaáp ) ñeàu phaûi tieán haønh caùc coâng vieäc : 
Hoaïch ñònh 
Toå chöùc 
Ñieàu khieån 
Kieåm tra 
 Söï khaùc bieät giöõa caùc nhaø quaûn trò khi thöïc hieän 
caùc chöùc naêng naøy laø noäi dung coâng vieäc lieân 
quan ñeán töøng chöùc naêng vaø tyû leä thôøi gian daønh 
cho töøng coâng vieäc ñoù. 
24 
25 
3. Nhà quản trị 
3.3. CAÁP BAÄC QUAÛN TRÒ VỚI CAÙC KYÕ NAÊNG 
 KYÕ 
 NAÊNG 
CHUYEÂN MOÂN 
 (KYÕ THUAÄT) 
 KYÕ 
 NAÊNG 
 NHAÂN SÖÏ 
KYÕ 
NAÊNG 
TÖ DUY 
QUAÛN TRÒ VIEÂN CAO 
QUAÛN TRÒ VIEÂN TRUNG CAÁP 
QUAÛN TRÒ VIEÂN CAÁP THAÁP 
26 
3. Nhà quản trị 
3.4. Các vai trò của nhà quản trị 
Được mô tả bởi Mintzberg. 
 Vai trò là những nhiệm vụ cụ thể mà một người 
phải thực hiện bởi vị trí mà họ nắm giữ. 
Các vai trò của nhà quản trị được thể 
hiện đối với bên trong cũng như đối 
với bên ngoài tổ chức. 
Có 3 vai trò cơ bản sau: 
1. Vai trò quan hệ con người 
2. Vai trò thông tin 
3. Vai trò quyết định 
27 
VAI TROØ CUÛA NHAØ QUAÛN TRÒ 
( HENRY MINTZBERG – 1973 ) 
LÓNH VÖÏC 
 VAI TROØ 
QUAN HEÄ VÔÙI 
CON NGÖÔØI 
- Ngöôøi ñaïi dieän 
- Ngöôøi laõnh ñaïo 
- Ngöôøi lieân laïc 
THOÂNG TIN 
- Cung caáp thoâng tin 
- Phoå bieán thoâng tin 
- Thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin 
 QUYEÁT ÑÒNH 
- Nhaø kinh doanh 
- Ngöôøi giaûi quyeát caùc xaùo troän 
- Phaân boå caùc nguoàn löïc 
- Ñaøm phaùn 
28 
3. Nhà quản trị 
3.4. Các vai trò quan hệ con người 
Các nhà quản trị có vai trò trong việc đảm 
nhận sự phối hợp và tương tác với các 
nhân viên và cung cấp sự chỉ huy với tổ 
chức đó. 
 Vai trò người đại diện (bộ mặt của tổ chức): là người 
thay mặt, biểu tượng cho tổ chức và những gì mà nó 
đang cố gắng để đạt đến. 
 Vai trò người lãnh đạo: là người huấn luyện, tư vấn, 
động viên, khuyến khích việc thực hiện của nhân viên. 
 Vai trò người liên lạc: kết nối, phối hợp mọi người bên 
trong và bên ngoài của tổ chức để giúp đạt được các 
mục tiêu. 
29 
3. Nhà quản trị 
3.4. Các vai trò thông tin 
Các vai trò này bao gồm việc thu thập, tiếp 
nhận và truyền đạt các thông tin đến các 
nhà quản trị trong tổ chức. 
 Vai trò giám sát: phân tích các thông tin từ môi 
trường bên trong và bên ngoài tổ chức. 
 Vai trò người phổ biến tin tức: Nhà quản trị 
truyền đạt các thông tin để ảnh hưởng đến thái 
độ và hành vi của nhân viên. 
 Vai trò phát ngôn: sử dụng thông tin để ảnh 
hưởng một cách tích cực đến mọi người bên 
trong và bên ngoài tổ chức khi có những phản 
ứng xảy ra. 
30 
3. Nhà quản trị 
3.4. Các vai trò quyết định 
 Liên quan đến các phương pháp mà các nhà 
quản trị sử dụng để hoạch định chiến lược và 
sử dụng các nguồn lực để hoàn thành các mục 
tiêu. 
 Vai trò doanh nhân: quyết định khởi xướng hoặc 
đầu tư các dự án mới hoặc các chương trình. 
 Vai trò người giải quyết các xáo trộn: đảm đương 
trách nhiệm đối với việc xử lý một sự kiện hoặc sự 
khủng hoảng không mong đợi. 
 Vai trò phân phối nguồn lực: phân chia nguồn lực 
giữa các chức năng và các bộ phận, thiết lập ngân 
quỹ cho các nhà quản trị cấp thấp hơn. 
 Vai trò thương thuyết: tìm kiếm để đàm phán các 
giải pháp với các nhà quản trị khác, công đoàn, các 
khách hàng hoặc các đối tượng hữu quan. 
31 
4. KHOA HOÏC VAØ NGHEÄ THUAÄT QUAÛN TRÒ 
 A. Quaûn trò laø khoa hoïc 
Quaûn trò laø moät khoa hoïc ñoäc laäp vaø lieân 
ngaønh. 
Khoa hoïc quaûn trò xaây döïng neàn lyù thuyeát veà 
quaûn trò, giuùp nhaø quaûn trò caùch tö duy heä 
thoáng, khaû naêng phaân tích vaø nhaän dieän ñuùng 
baûn chaát vaán ñeà vaø caùc kyõ thuaät ñeå giaûi 
quyeát vaán ñeà phaùt sinh. 
Tính khoa hoïc ñoøi hoûi nhaø quaûn trò phaûi suy 
luaän khoa hoïc ñeå giaûi quyeát vaán ñeà, khoâng 
neân döïa vaøo suy nghó chuû quan, caù nhaân. 
32 
B. Quaûn trò laø ngheä thuaät 
Thöïc haønh quaûn trò laø ngheä thuaät, ñoøi hoûi nhaø 
quaûn trò phaûi saùng taïo vaän duïng caùc lyù thuyeát 
veà quaûn trò vaøo giaûi quyeát tình huoáng 
Ngheä thuaät quaûn trò coù ñöôïc töø vieäc hoïc kinh 
nghieäm thaønh coâng vaø thaát baïi cuûa chính mình 
vaø cuûa ngöôøi khaùc. 
Tính ngheä thuaät cuûa quaûn trò ñoøi hoûi nhaø quaûn 
trò phaûi vaän duïng linh hoaït caùc lyù thuyeát quaûn 
trò, khoâng daäp khuoân, maùy moùc khi giaûi quyeát 
vaán ñeà. 
4. KHOA HOÏC VAØ NGHEÄ THUAÄT QUAÛN TRÒ 
33 
MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA KHOA HOÏC VAØ NGHEÄ 
THUAÄT QUAÛN TRÒ 
Khoa hoïc quaûn trò giuùp hình thaønh ngheä 
thuaät quaûn trò thoâng qua vieäc cung caáp 
cho nhaø quaûn trò phöông phaùp khoa hoïc 
ñeå giaûi quyeát vaán ñeà hieäu quaû. 
Ngheä thuaät quaûn trò giuùp hoaøn thieän hôn 
lyù thuyeát quaûn trò qua vieäc ñuùc keát, khaùi 
quaùt hoaù caùc khaùi nieäm thöïc tieãn thaønh 
vaán ñeà lyù thuyeát môùi. 
34 
5. Các thách thức của quản trị 
Sự tăng lên của số lượng các tổ chức toàn cầu. 
Xây dựng lợi thế cạnh tranh thông qua hiệu suất, 
chất lượng, sự đổi mới, và sự đáp ứng ở cấp độ 
cao hơn. 
Sự gia tăng kết quả thực hiện trong khi vẫn duy 
trì được các nhà quản trị có đạo đức. 
Sự quản lý một lực lượng lao động đa dạng ngày 
càng tăng. 
Sử dụng các công nghệ mới.