Bài giảng Pháp chứng kỹ thuật số - Bài 3: Quy trình điều tra pháp chứng kỹ thuật số

Bài 3: Quy trình điều tra pháp chứng kỹ thuật số 
Giảng viên: TS. Đàm Quang Hồng Hải 
PHÁP CHỨNG KỸ THUẬT SỐ 
Quy trình điều tra pháp chứng kỹ thuật số là gì 
Quy trình điều tra pháp chứng kỹ thuật số là một quá trình: 
Bảo tồn, xác nhận, xác định, phân tích, giải thích, viết tài liệu và trình bày của các bằng chứng kỹ thuật số có nguồn gốc từ các dữ liệu điện tử cho các mục đích xây dựng lại các sự kiện để tìm ra tội phạm 
Giúp đỡ để pháp chứng viên dự đoán các hành động trái phép của tội phạm. 
Quy trình điều tra pháp chứng kỹ thuật số bao gồm các thủ tục và kỹ thuật được sử dụng sẽ được cho phép đưa kết quả ra trước tòa án. 
Ví dụ, một cuộc điều tra pháp chứng kỹ thuật số có thể được bắt đầu để trả lời một câu hỏi về việc có hay không quá trình điều tra các hình ảnh kỹ thuật số thu được trên một máy tính. 
Quy trình điều tra pháp chứng kỹ thuật số 
Với Pháp chứng viên, m ột cuộc điều tra pháp chứng kỹ thuật số thường bao gồm 4 gia i đoạn: 
Tập hợp chứng cứ điều tra ( Evidence ), 
Xem xét dữ liệu hay còn gọi là xem xét chứng cứ số ( Acquisition ), 
P hân tích chứng cứ ( A nalysis) 
L ập báo cáo (Reporting) 
Tập hợp chứng cứ chuẩn bị điều tra 
T hực hiện việc mô tả lại thông tin chứng cứ thu thập , những gì đã xảy ra, các dấu hiệu, để xác định phạm vi điều tra, mục đích cũng như các tài nguyên cần thiết sẽ sử dụng trong suốt quá trình điều tra. 
Biểu mẫu thu giữ các tang vật máy tính 
Hồ sơ thu giữ các tang vật máy tính 
Hồ sơ liên quan đến các thiết bị ngoại vi 
Thông tin bằng chứng máy tính 
Bằng chứng số về CMOS 
Biểu mẫu bằng chứng trong đĩa cứng 
Hồ sơ bằng chứng trong đĩa cứng 
Bằng chứng về nội dung trong đĩa cứng 
T iếp nhận dữ liệu điện tử 
T ạo ra các bản sao chính xác các sector hay còn gọi là nhân bản điều tra các phương tiện truyền thông, 
X ác định rõ các nguồn dữ liệu điện tử sau đó thu thập và bảo vệ tính toàn vẹn của chứng cứ bằng việc sử dụng hàm băm mật mã. 
Ví dụ quy trình tiếp nhận chứng cứ số 
P hân tích các dữ liệu điện tử 
C ác chuyên gia sử dụng các phương pháp nghiệp vụ, các kỹ thuật cũng như công cụ khác nhau để trích xuất, thu thập và phân tích tìm các bằng chứng số . 
Các câu hỏi khi phân tích dữ liệu điện tử 
Các kiến thức mà người Pháp chứng viên phải biết 
Người Pháp chứng viên cần phải hiểu rõ các tài liệu nghề nghiệp Pháp chứng kỹ thuật số, các tài liệu hướng dẫn từ các cơ quan quản lý, các quy định của pháp luật trước khi p hân tích các dữ liệu điện tử . 
Người Pháp chứng viên cần phải hiểu rõ các quy định về tội phạm máy tính để có thể đề cập chính xác về hành vi của nghi phạm. 
Người Pháp chứng viên cần phải có các kiến thức về các quy định nghề nghiệp chuyên môn cần thiết. 
Tài liệu nghề nghiệp Pháp chứng kỹ thuật số 
 	 Bộ tư pháp Hoa Kỳ (DOJ ) ban hành tài liệu nghề nghiệp dành cho nghề Pháp chứng kỹ thuật số: "Searching and Seizing Computers and Obtaining Electronic Evidence in Criminal Investigations ”. Nội dung bao gồm 
Tìm kiếm bằng chứng máy tính khi không có lệnh của tòa. 
Tìm kiếm bằng chứng máy tính khi có lệnh của tòa. 
Đạo luật lưu trữ t ruyền thông 
Giám sát điện tử trong truyền thông mạng 
Các vấn đề bằng chứng số 
Tài liệu nghề nghiệp Pháp chứng kỹ thuật số 
Tài liệu nghề nghiệp dành cho nghề Pháp chứng kỹ thuật số của Bộ Tư pháp Hoa kỳ 
Tài liệu hướng dẫn từ các cơ quan quản lý 
Tài liệu hướng dẫn của Bộ Tư pháp Hoa kỳ cho các cơ quan thực thi pháp luật về điều tra các Bằng chứng số 
Quy định với tội pham máy tính 
Hoa Kỳ là một nước đã có ban hành một số luật liên quan đến an toàn thông tin 
Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ (DOJ ) chia tội phạm máy tính thành các loại riêng biệt, chủ yếu như sau: 
Tấn công trực tiếp vào một mạng máy tính hoặc thiết bị di động : hacking, virus, các phần mềm độc hại  
Giả mạo danh tính, hoạt động gián điệp đánh cấp thông tin, dữ liệu công ty, chính phủ  
Xâm nhập bất hợp pháp vào lưu trữ hoặc thông tin liên lạc qua đường truyền điện tử. 
L ập báo cáo pháp chứng kỹ thuật số 
Sau khi thu thập được những chứng cứ có giá trị và có tính thuyết phục thì tất cả phải được tài liệu hóa lại rõ ràng, chi tiết và viết báo cáo lại cho bộ phận có trách nhiệm xử lý chứng cứ thu được. 
Công việc viết báo cáo bao gồm thu thập dữliệu, phân tích và đưa ra những suy luận l ogic, thông thường đây là bước cơ bản cho việc các cấp công quyền đưa ra quyết định và hành động. 
Thế nào là một bản báo cáo điều tra 
Bản b áo cáo là một văn bản trình bày những dữ kiện và phân tích để chuyển tải thông tin dưới dạng kiến thức . 
Các kỹ năng viết báo cáo cần phải được trau dồi bằng cách học cách viết báo cáo , đặc biệt là các báo cáo chuyên nghiệp như báo cáo Pháp chứng kỹ thuật số . 
Hiện nay đã có những công cụ giúp cho Pháp chứng viên tổng hợp thông tin và giúp viết các báo cáo pháp chứng kỹ thuật số. 
Ví dụ một báo cáo điều tra trên một laptop 
Quá trình chuẩn bị viết báo cáo 
Pháp chứng viên cần biết cách viết báo cáo pháp chứng kỹ thuật như thế nào cho hiệu quả hoặc sử dụng các công cụ làm báo cáo pháp chứng kỹ thuật để có một bản báo cáo trình bày hoặc "bán“ sản phẩm của mình một các tốt nhất . 
Khi viết một báo cáo pháp chứng kỹ thuật số , người Pháp chứng viên cần suy nghĩ kỹ về nội dung báo cáo , phương pháp và đối tượng sẽ đọc báo cáo của mình. 
Mục đích của bản báo cáo pháp chứng số 
Người Pháp chứng viên cần phải h ãy tự hỏi mình ra lý do để mình viết báo báo và m ục đích viết bản báo cáo là gì, đối tượng nhận báo cáo là ai, báo cáo liên quan đến một vụ án (case) nào. 
Khi mục đích của bản báo cáo đã rõ ràng, người Pháp chứng viên có thể xác định được mục tiêu để viết báo cáo . 
Mục tiêu cần được nêu rõ trong bản báo cáo và mục tiêu xác định chính xác về những gì mà Pháp chứng viên cần phải đạt được trong báo cáo. 
Xác định phạm vi của báo cáo 
Phạm vi của báo cáo cần phải xác định căn cứ vào đối tượng sử dụng báo cáo như cấp trên, tòa án  
Cung cấp dữ liệu(các sự kiện), không phân tích hay bình luận. 
Cung cấp thông tin (dữ liệu và phân tích) liên quan đến vụ án cần giải quyết. 
Đề xuất quyết định dựa trên các bằng chứng số hay kiến thức tổng hợp . 
Trình bày cách thức khởi xướng triển khai hành động liên quan và đề xuất người thực hiện. 
Cấu trúc bản báo cáo pháp chứng số 
Báo cáo pháp chứng số phải có các mức độ chi tiết lựa chọn đa dạng và nên tách riêng các phần trình bầy bằng chứng số , phân tích và các kết luận và kiến nghị. 
Các bằng chứng số có thể trình bầy như các bản phụ lục kèm theo bản báo cáo. Trong các phụ lục, thông tin có mức độ chi tiết cao nhất và hữu ích đối với người có nhu cầu tham khảo hoặc các chuyên gia. 
Các kết luận và kiến nghị của Pháp chứng viên cơ bản thường dựa trên những nhận định mang tính chủ quan , tuy nhiên khi đọc các phần trình bầy bằng chứng số và phân tích thì người đọc có thể tự hình thành ý  kiến riêng của mình 
Ví dụ báo cáo điều tra chuyên sâu 
Ví dụ báo cáo điều tra chuyên sâu ( tiếp ) 
Ví dụ báo cáo điều tra chuyên sâu ( tiếp ) 
Trình bầy các bằng chứng số trong báo cáo 
Cần có sự thống nhất trong các bằng chứng số . Các bằng chứng số và sự kiện đưa ra phải xác thực và được kiểm tra cẩn thận. 
Nếu có điều gì không chắc chắn về bằng chứng số mà người Pháp chứng viên không thể xác minh thì cần nêu rõ trong bản báo cáo. 
Bản báo cáo của người Pháp chứng viên sử dụng các bằng chứng số sai sẽ không có giá trị , người Pháp chứng viên sẽ phải chịu trách nhiệm về pháp lý đối với những thông tin sai lạc . 
Phần mềm Forensic Toolkit 
Forensic Toolkit® (FTK®) là một phần mềm pháp chứng được phát triển bởi AccessData và được chấp nhận rộng rãi trên thế giới là một công cụ chuẩn cho pháp chứng số 
Đặc trưng của phần mềm là có thể trình bầy các thông tin dưới dạng đồ họa và cho khả năng phân tích dữ liệu nhanh 
Có khả năng phá mã đa dạng và nhanh chóng 
Các khả năng phân tích mã độc cao 
Bắt đầu một case trong Forensic Toolkit 
Vào thông tin case chọn New Case, điều này cho phép Pháp chứng viên có thể lưu trữ nhiều case khác nhau 
Lựa chọn các tham số khi điều tra 
Pháp chứng viên có thể lựa chọn các tham số của case và case tự động sinh ra dữ liệu phù hợp khi thực hiện điều tra, điều này rất cần thiết khi làm các báo cáo điều tra hay trình bầy case trước tòa án 
Nhập các bằng chứng số 
Pháp chứng viên lựa chọn nhập các bằng chứng số mà mình thu thập như ảnh các ổ đĩa (file ISO), USB  . Forensic Toolkit sẽ thực hiện điều tra trên các bằng chứng cung cấp 
Xem lại thông tin và tiến hành xử lý 
Pháp chứng viên xem lại thông tin của case trước khi bắt đầu cho máy tính xử lý các bằng chứng. 
Tạo ra Bookmark và lựa chọn tools 
Pháp chứng viên có thể tạo ra Bookmark tương ứng với các File và và lựa chọn tools để xử lý. 
Lựa chọn thông tin sau xử lý 
Pháp chứng viên chọn các file mà mình muốn copy và xuất ra thư mục hoặc file, điều này cần thiết khi phát hiện ra các file nhậy cảm. 
Lựa chọn thông tin cần tìm kiếm 
Pháp chứng viên có thể chọn những thông tin cần tìm kiếm trong các file bằng chứng để tìm ra nhửng dữ liệu nhậy cảm 
Tạo báo cáo về case trong Forensic Toolkit 
Pháp chứng viên nhập những thông tin về case và các yêu cầu in thông tin trong báo cáo cho phù hợp với yêu cầu của mình. 
Tạo các section trong báo cáo và các file bổ sung 
Tổng quát một báo cáo trên máy về File 
Phân tích thông tin trong báo cáo 
Trong báo cáo, người Pháp chứng viên cần phải phân tích trình bày những thông tin liên quan đến vấn đề trong báo cáo . 
Phân tích thông tin phản ánh mục đích rộng của bản báo cáo, đặt ra vấn đề cần được giải quyết và nêu rõ những đóng góp của báo cáo vào việc giải quyết những vấn đề đó. 
Ở một số điểm khi phân tích , Pháp chứng viên có thể cần đến các thông tin bằng chứng đểcủng cố lập luận của mình và cần trình bầy các thông tin bằng chứng này trong báo cáo hoặc trong các phụ lục. . 
Ví dụ phần phân tích trong báo cáo 
K ết luận và kiến nghị trong báo cáo 
Sau khi phân tích trình bày những thông tin liên quan đến vấn đề. Pháp chứng viên cần có các đánh giá và đưa ra kiến nghị (nếu cần thiết) về các quyết định và hành động tiếp theo . 
Pháp chứng viên có thể đưa ra các đánh giá các giải pháp có thể và đưa ra lựa c họn các giải pháp tối ưu . 
Các kết luận và kiến nghị có thể thường dựa trên những nhận định có tính chủquan của Pháp chứng viên . 
Ví dụ phần kết luận báo cáo 
Hết bài 3