Bài giảng Phân tích lợi ích, chi phí - Chương 7: Thực hiện CBA. Phân tích rủi ro và đưa ra đề nghị (Bước 8 và 9)

Bài giảng 7
Thực hiện CBA: Phân tích rủi ro và đưa 
ra đề nghị (bước 8 và 9)
Khoa Kinh Tế
Theo bài giảng của
TS. Cao Hào Thi
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright
2Phân tích Lợi ích – Chi phí
Bài giảng 2: Nền tảng phúc lợi và giá trị kinh tế của CBA.
Bài giảng 4: Thực hiện CBA: Tiền tệ hóa lợi ích và chi phí (bước 4).
Bài giảng 5: Thực hiện CBA: Xây dựng báo cáo ngân lưu tài chính và 
kinh tế (bước 5). 
Bài giảng 6: Thực hiện CBA: Chiết khấu và tính các tiêu chí đánh giá dự 
án (bước 6 và 7).
Bài giảng 8: Phân tích dự án tích hợp (Integrated Project Analysis).
Bài giảng 3: Thực hiện CBA: Nhận dạng và lượng hóa lợi ích và chi phí 
(bước 1 đến 3).
Bài giảng 1: Giới thiệu phân tích lợi ích – chi phí (CBA).
Bài giảng 7: Thực hiện CBA: Phân tích rủi ro (bước 8).
Dàn ý trình bày
1) Phân tích kinh tế: 9 bước
2) Các bước và chuyên môn
3) Bước 8 
4) Bước 9 
5) Phụ lục: Hướng dẫn thực hành Crystal Ball
Chín bước
Bước 2: Nhận dạng tất cả tác động vật lý tiềm năng của dự án;
Bước 4: Tiền tệ hóa các tác động;
Bước 6: Chiết khấu để xác định hiện giá của chi phí và lợi ích;
Bước 7: Tính toán hiện giá ròng và các tiêu chí khác;
Bước 9: Đưa ra đề nghị.
Bước 3: Lượng hóa tác động được dự báo: có và không có dự án;
Bước 1: Xác định phạm vi phân tích;
Bước 8: Phân tích rủi ro;
Bước 5: Lập bảng lợi ích – chi phí;
Dàn ý trình bày
1) Phân tích kinh tế: 9 bước
2) Các bước và chuyên môn
3) Bước 8 
4) Bước 9 
5) Phụ lục: Hướng dẫn thực hành Crystal Ball
Các bước và chuyên môn
ĐỊNH GIÁ KINH TẾ 
CÁC TÁC ĐỘNG
ĐƯA RA 
ĐỀ NGHỊ
LƯỢNG HÓA 
CÁC TÁC ĐỘNG
NHẬN DẠNG 
CÁC TÁC ĐỘNG
CÁC BƯỚC
4, 5, 6, 7, và 8
BƯỚC
9
CÁC BƯỚC
1, 2 và 3
Các bước và chuyên môn
ĐỊNH GIÁ KINH TẾ
CÁC TÁC ĐỘNG
ĐƯA RA
ĐỀ NGHỊ
LƯỢNG HÓA
CÁC TÁC ĐỘNG
NHẬN DẠNG
CÁC TÁC ĐỘNG
Nhiệm vụ của các nhà kinh 
tế học
Nhiệm vụ của nhóm 
chuyên gia
Nhiệm vụ của chuyên gia 
kinh tế, kỹ thuật 
và khoa học
Nhiệm vụ của chuyên gia 
kỹ thuật và khoa học
C ầ n m ộ t n h ó m đ a n g à n h
Dàn ý trình bày
1) Phân tích kinh tế: 9 bước
2) Các bước và chuyên môn
3) Bước 8 
4) Bước 9 
5) Phụ lục: Hướng dẫn thực hành Crystal Ball
Phân tích rủi ro 
Giới thiệu về rủi ro
Các công cụ phân tích rủi ro
▪ Phân tích độ nhạy
▪ Phân tích kịch bản
▪ Phân tích mô phỏng
Các giải pháp hạn chế rủi ro
Giới thiệu về rủi ro 
Rủi ro là gì ?
Tại sao phải phân tích rủi ro ?
Các loại rủi ro
Rủi Ro
Rủi ro là gì? 
Rủi Ro là khả năng xảy ra sự khác biệt giữa kết
quả thực tế và kết quả kỳ vọng theo kế hoạch.
Tại sao phải phân tích rủi ro ?
Khi nói về tương lai
Chỉ có một điều chắc chắn là 
mọi thứ đều không chắc chắn
Tại sao phải phân tích rủi ro ?
Các khoản lợi nhuận của dự án được trải ra theo thời 
gian
Đa số các biến có ảnh hưởng tới NPV đều có mức độ 
không chắc chắn cao 
Thông tin và dữ liệu cần cho các dự báo chính xác 
hơn là tốn kém
Cần giảm khả năng thực hiện một dự án “tồi" trong 
khi không bỏ lỡ chấp thuận một dự án“tốt" 
Tại sao phải phân tích rủi ro ?
Trong hoạt động kinh doanh luôn tồn tại 
những yếu tố ngẫu nhiên, bất định (không 
chắc chắn)
Để đối phó với các yếu tố bất định
 Giả định mọi việc sẽ xảy ra đúng như kế 
hoạch và sẵn sàng thích nghi với những 
biến đổi có thể có
 Tiên liệu và hạn chế các yếu tố bất định 
Tại sao phải phân tích rủi ro ?
Các lọai môi trường ra quyết định
 RQĐ trong điều kiện chắc chắn
 RQĐ trong điều kiện rủi ro
 RQĐ trong điều kiện không chắc chắn
Xác suất của trạng thái
 Xác suất khách quan
 Xác suất chủ quan
Các loại rủi ro ?
Rủi ro có tính hệ thống
 Không thể đa dạng hóa
Rủi ro không có tính hệ thống
 Có thể đa dạng hóa
Các loại rủi ro ?
Rủi ro kinh doanh
Rủi ro tài chánh
Rủi ro có tính chiến lược
Các loại rủi ro ?
RỦI RO KINH DOANH
Rủi ro kinh doanh liên quan đến thị trường sản phẩm của
dự án, bao gồm:
✓ Đổi mới Công nghệ
 Trang thiết bị, Nguyên vật liệu mới
✓ Thiết kế sản phẩm
 Sản phẩm thay thế
✓ Tiếp thị 
 Nhu cầu thị trường
 Hoạt động của đối thủ cạnh tranh
Các loại rủi ro ?
RỦI RO TÀI CHÍNH
✓ Rủi ro tài chánh liên quan đến các thiệt hại có 
thể xảy ra trong thị trường tài chánh
✓ Do sự thay đổi của các biến số tài chánh:
 Lãi suất
 Tỉ giá hối đoái
 Giá cả
✓ Khả năng tạo ra lợi nhuận
✓ Khả năng thanh toán nợ
✓ Khả năng thanh khoản
Các loại rủi ro ?
RỦI RO CÓ TÍNH CHIẾN LƯỢC
Rủi ro có tính chiến lược liên quan đến các 
sự biến đổi cơ bản trong môi trường kinh 
tế và chính trị
Các công cụ phân tích rủi ro 
Phân tích độ nhạy
Phân tích tình huống
Phân tích rủi ro bằng mô phỏngMonte Carlo
 Phần mềm Crystal-Ball, @Risk
Phân tích độ nhạy là bước đầu tiên trong phân tích 
rủi ro 
Kiểm định độ nhạy của một kết quả dự án (NPV) 
theo các thay đổi giá trị của chỉ một tham số mỗi lần 
Về cơ bản là phân tích “Điều gì xảy ra nếu như . " 
Cho phép Anh/Chị kiểm định xem biến nào có tầm 
quan trọng như là nguồn gốc của rủi ro 
Một biến quan trọng phụ thuộc vào:
✓ Tỉ phần của nó trong tổng các lợi ích và các chi phí 
✓ Miền giá trị có khả năng 
Phân tích độ nhạy
Miền giá trị và phân bố xác suất của các biến
Phân tích độ nhạy không tập trung vào miền giá trị 
thực tế 
Phân tích độ nhạy không thể hiện các xác suất đối với 
từng miền. Nói chung, xác suất của các giá trị gần với 
giá trị trung bình là cao và xác suất nhận các giá trị 
thái cực là nhỏ
Hướng của các tác động 
Đối với đa số các biến, hướng tác động là rõ ràng
✓ Doanh thu tăng NPV tăng
✓ Chi phí tăng NPV giảm
✓ Lạm phát Không thật rõ ràng 
Các hạn chế của phân tích độ nhạy
Kiểm định mỗi lần một biến là không thực tế do có 
tương quan giữa các biến 
✓ Nếu số lượng (Q) đã bán tăng lên thì các chi phí 
sẽ tăng lên
Lợi nhuận = Q (P - UC)
✓ Nếu tỉ lệ lạm phát thay đổi thì tất cả các giá đều 
thay đổi
✓ Nếu tỉ giá hối đoái thay đổi thì tất cả các gía của 
hàng có thể ngoại thương và các trách nhiệm nợ 
nước ngoài thay đổi.
Một phương pháp xử lý những tác động kết hợp hoặc 
có tương quan này là phân tích tình huống
Các hạn chế của phân tích độ nhạy
Phân tích tình huống thừa nhận rằng các biến nhất 
định có quan hệ tương hỗ với nhau. Vì thế một số nhỏ 
các biến có thể được thay đổi đồng thời theo một cách 
nhất quán
Tập hợp các hoàn cảnh có khả năng kết hợp lại để tạo 
ra "các trường hợp" hoặc “các tình huống” khác nhau 
là gì ?
✓ Trường hợp xấu nhất / Trường hợp bi quan 
✓ Trường hợp kỳ vọng / Trường hợp ước tính tốt nhất 
✓ Trường hợp tốt nhất / Trường hợp lạc quan
Ghi chú: Phân tích tình huống không tính tới xác suất
của các trường hợp xảy ra 
Phân tích tình huống
Giải thích là dễ dàng khi các kết quả vững chắc:
✓ Chấp thuận dự án nếu NPV > 0 ngay cả trong 
trường hợp xấu nhất 
✓ Bác bỏ dự án nếu NPV < 0 ngay cả trong trường 
hợp tốt nhất 
✓ Nếu NPV đôi lúc dương, đôi lúc âm, thì các kết quả 
là không dứt khoát. Không may, đây sẽ là trường 
hợp hay gặp nhất.
Phân tích tình huống
Một sự mở rộng tự nhiên của phân tích độ nhạy và 
phân tích tình huống 
Đồng thời có tính tới các phân phối xác suất khác nhau 
và các miền giá trị tiềm năng khác nhau đối với các 
biến chính của dự án 
Cho phép có tương quan (cùng biến thiên) giữa các 
biến 
Tạo ra một phân phối xác suất cho các kết quả của dự 
án (các ngân lưu, NPV) thay vì chỉ ước tính một giá trị 
đơn lẻ 
Phân phối xác suất của các kết quả dự án có thể hỗ trợ 
các nhà ra quyết định trong việc lập ra các lựa chọn, 
nhưng có thể có các vấn đề về giải thích và sử dụng
Phân tích rủi ro Monte Carlo
1. Mô hình toán học: Bảng tính thẩm định dự án
2. Xác định các biến nhạy và không chắc chắn
3. Xác định tính không chắc chắn
Xác định miền các lựa chọn (tối thiểu và tối đa)
Định phân phối xác suất 
Các phân phối xác suất thông thường nhất là: Phân phối xác xuất chuẩn, 
phân phối xác suất tam giác, phân phối xác suất đều, phân phối xác 
suất bậc thang 
4. Xác định và định nghĩa các biến có tương quan
Tương quan đồng biến hoặc nghịch biến
Độ mạnh của tương quan
5. Mô hình mô phỏng: làm một chuỗi phân tích cho nhiều tổ hợp giá 
trị tham số khác nhau
6. Phân tích các kết quả
Các trị thống kê 
Các phân phối xác suất 
Các bước xây dựng mô phỏng Monte Carlo
$ Caùc bieán ruûi ro
Giaù
Soá löôïng 
Doanh thu (V1 x V2)
Nguyeân vaät lieäu 
Löông
Caùc chi phí
Chi phí hoaït ñoäng(V3+V4+V5)
Ñònh phí
Toång chi phí (F2 + V6)
Laõi/Loã (F1 - F3)
V1
V2
F1
V3
V4
V5
F2
F3
F4
V6
V1
V2
V3
V4
V5
Phân tích độ nhạy
Từ tần suất sang phân phối xác suất
Giaù trò bieán Taàn suaát 
1
3
5
1
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Toái ña
Toái thieåu
Caùc quan saùt
Toái thieåu Toái ña
Giaù trò bieán
Xaùc suaát 
0.1
Toái thieåu Toái ña
Giaù trò bieán
0.3
0.5
0.1
Thôøi gian
Hieän taïi
Dự báo kết quả của một biến cố tương lai
Ước tính một giá trị đơn lẻ
Giaù trò bieán
Xaùc suaát
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Quan saùt
Giaù trò bieán 
Thôøi gian
Hieän taïi
Yeáu vò 
Trung bình 
Öôùc tính deø daët 
Phaân phoái xaùc suaát taát ñònh
1.0
Dự báo kết quả của một biến cố tương lai
$Phaân tích moâ phoûng
Giaù
Số löôïng
Doanh thu (V1 x V2)
Nguyeân vaät lieäu 
Tieàn löông
Caùc chi phí
Chi phí hoaït ñoäng (V3+V4+V5)
Ñònh phí
Toång chi phí (F2 + V6)
Laõi/Loã (F1 - F3)
V1
V2
F1
V3
V4
V5
F2
F3
F4
V6
V1
V2
V3
V4
V5
V1
V2
V3
V4
V5
Phaân tích taát ñònh
Phân tích tất định so với phân tích mô phỏng
CƠ SỞ CỦA CÁC PHÂN PHỐI XÁC SUẤT TRONG PHÂN TÍCH RỦI RO
Các phân phối xác suất đối xứng
Chuaån
Tam giaùc
Ñeàu
100%
100%
50%
100%
50%
Xaùc suaát cuûa X
Xaùc suùaât cuûa X
Xaùc suaát cuûa X
X
X
X
X
X
A B
A B
A B
A B
Dieän tích = 100%
Xaùc suaát X
X
0
Xaùc suaát töông ñoái hoaëc Haøm maät ñoä
X
0
Xaùc suaát tích luyõ
50%
X
X
0
Chöõ nhaät baäc thang 
100%
100%
X
a
ùc
 s
u
a
át
 c
u
ûa
 X
X X
X
A B
Xaùc suaát
 X
0
Xaùc suaát töông ñoái hoaëc Haøm maät ñoä Xaùc suaát tích luyõ
Khoâng lieân tuïc 
(Rôøi raïc) 
X
A B
0%
30%
50%
45%
40%
35%
10%
15%
20%
25%
3 5 7 9 11 3 5 7 9 11
50%
60%
70%
80%
90%
0%
10%
20%
30%
40%
30%
45%
20%
5%
Mieàn giaù trò 
X
5%
CƠ SỞ CỦA CÁC PHÂN PHỐI XÁC SUẤT TRONG PHÂN TÍCH RỦI RO
Các phân phối linh động phi chuẩn mực
Các biến có tương quan
50 60 70 80 90 100 110 120
280.0
260.0
240.0
220.0
200.0
180.0
160.0
Giaù trò cuûa Y
Giaù trò cuûa X
Phaân boá cuûa X vaø Y Ñöôøng hoài qui
$Caùc keát quaû
Giaù
Soá löôïng
Doanh thu (V1 x V2)
Nguyeân vaät lieäu 
Tieàn löông
Caùc chi phí
Chi phí hoaït ñoäng (V3+V4+V5)
Ñònh phí
Toång chi phí (F2 + V6)
Laõi/Loã (F1 - F3)
V1
V2
F1
V3
V4
V5
F2
F3
F4
V1
V2
V3
V4
V5
-0.8
+0.9
x
y
y x
R1
R2
R3
R4
V6
Các bước chạy mô phỏng - Sử dụng phần mềm vi tính
Phaân tích 
taát ñònh 
Phaân tích 
moâ phoûng
Xaùc suaát Xaùc suaát tích luyõ
Lôïi nhuaän Lôïi nhuaän
1.0
1.0
Các kết quả
Xaùc suaát tích luyõ
-300000 -200000 0 100000 200000 300000
Toûng möùc 
ñaàu tö đ
Chuû 
ñaàu tö
Neàn kinh teá
1.0
.8
.6
.4
.2
0
Phân phối xác suất của giá trị hiện tại ròng
Trường hợp 1: (Xác suất N.P.V âm) = 0
Xaùc suaátXaùc suaát tích luyõ
-
Quyeát ñònh: Chaáp thuaän
+0 - +0
Ghi chuù: Ñaàu thaáp hôn cuûa phaân phoái xaùc suaát tích luyõ naèm veà beân 
phaûi cuûa ñieåm N.P.V. zero
N.P.V
.
N.P.V
.
Trường hợp 2: (Xác suất N.P.V dương) = 0
Xaùc suaátXaùc suaát tích luyõ
-
Quyeát ñònh: Baùc boû 
+0 - +0
Ghi chuù: Ñaàu cao hôn cuûa phaân phoái xaùc suaát tích luyõ naèm veà phía 
beân traùi cuûa ñieåm N.P.V. zero
N.P.V. N.P.V.
Trường hợp 3: (Xác suất N.P.V zero) lớn hơn 0 
nhưng nhỏ hơn 1
Xaùc suaátXaùc suaát tích luyõ
-
Quyeát ñònh: Trung dung 
+0 - +0
Ghi chuù : N.P.V. zero caét ngang phaân phoái xaùc suaát tích luyõ
N.P.V. N.P.V.
Trường hợp 4: Các dự án loại trừ lẫn nhau 
Với điều kiện có cùng xác suất, một dự án luôn tỏ ra có lợi nhuận 
cao hơn
Xaùc suaát Xaùc suaát tích luyõ
-
Quyeát ñònh: Choïn döï aùn B
+
N.P.V
- +
Döï aùn A
Ghi chuù: Caùc phaân phoái xaùc suaát tích luyõ khoâng caét nhau taïi baát cöù ñieåm naøo 
N.P.V
Döïa aùn BDöï aùn A Döï aùn B
Trường hợp 5: Các dự án loại trừ lẫn nhau –
Lợi nhuận cao so với lỗ thấp
Xaùc suaát Xaùc suaát tích luyõ
-
Quyeát ñònh: Trung dung
+
N.P.V.
- +
Döï aùn A
Ghi chuù: Caùc phaân phoái xaùc suaát tích luyõ caét nhau 
N.P.V.
Döï aùn B
Döï aùn A
Döï aùn B
Caàn bieát thaùi ñoä ñoái vôùi ruûi ro :
A. Neáu trung laäp vôùi ruûi ro, thì khoâng chaéc chaén laø toát nhaát.
B. Neáu sôï ruûi ro, thì thích B hôn A.
C. Neáu thích ruûi ro, thì coù theå thích A hôn B.
Mua một thùng dầu mỏ hôm nay và bán nó sau 1 năm
Giá hôm nay (P0) là nhất định $20
Giá năm sau (P1) là không chắc chắn
Các bước:
Miền các giá trị tiềm năng là gì ?
✓ Giá trị tối thiểu : Xác suất giá thấp hơn $10 là zero
✓ Giá trị tối đa: Xác suất giá cao hơn $60 là zero
Xác suất tìm thấy các giá trị nằm giữa những thái cực 
này là gì ?
Ví dụ đơn giản
Dự án đầu cơ dầu mỏ
Phân phối xác suất tương đối 
cho giá dầu mỏ năm sau
Xaùc suaát 
(%)
10
10%5% 20% 35% 25%
15 20
5%
25 30 40 50 60
Giaù daàu moû 
($/thuøng)
Xaùc suaát giaù daàu laø 
 $ x
100%
50%
5%
15%
35%
70%
95%
Phaân phoái xaùc 
suaát tích luyõ
Giaù daàu moû ($/thuøng)
10 15 20 25 30 40 50 60
Mô hình cho giá trị đơn lẻ hay mô hình tất định
Dựa trên ước tính TỐT NHẤT hoặc các giá trị kỳ vọng
Mô hình:
NPV = - P0 + P1/(1+r)
P0 = $20
r = 10%
P1 = Giá trị kỳ vọng của dầu mỏ vào năm sau 
= 5% * $12.50 = 0.625
+ 10% * $17.50 + 1.75
+ 20% * $22.50 + 4.5
+ 35% * $27.50 + 9.625
+ 25% * $35.00 + 8.75
+ 5% * $50. 00 + 2.5
$27.75
NPV = -20 + 27.75/1.1 = 5.23
Kết quả : Thực hiện dự án 
Mô phỏng Monte Carlo của mô hình 
Mô hình:
NPV = -20 + RV/1.1
RV = biến rủi ro
= giá dầu mỏ vào năm sau được xác định 
bởi phân phối xác suất bậc thang
Mô phỏng:
Lấy ngẫu nhiên lặp đi lặp lại (ví dụ 500 lần) các giá trị của giá dầu 
mỏ từ phân phối xác suất. Việc này được thực hiện bằng cách lấy 
một số ngẫu nhiên giữa 0 và 100% và tìm giá trị tương ứng của 
giá dầu từ phân phối xác suất tích luỹ. Đối với mỗi phép mô 
phỏng, hãy tính giá trị của NPV. Sau 500 bước chạy mô phỏng, 
thu được 500 giá trị của NPV để từ đó có thể tìm ra NPV kỳ vọng 
cùng các đặc trưng khác của phân phối xác suất NPV.
Dự án đầu cơ dầu mỏ: Trường hợp cơ sở
Các giả định: P0 = $20
r = 0.10
Phân phối xác suất chữ nhật bậc thang
Miền giá trị của giá dầu năm sau là từ $10 tới $60
500 bước chạy mô hình 
Tổng hợp các kết quả:
Mô hình: NPV = -20 + RV/1.1
Các kết quả mô phỏng từ 500 bước chạy
NPV kỳ vọng = 5.29
Độ lệch chuẩn của NPV = 9.24
Xác suất NPV < 0 = 27%
Miền giá trị : từ -9.69 tới 34.18
Ước tính tốt nhất có giá trị đơn lẻ 
NPV = -20 + 27.75/1.1 = 5.23
Kết quả: Chấp thuận hoặc bác bỏ dự án phụ thuộc vào thái độ/chính sách đối 
với rủi ro 
Caùc giaû ñònh: P0 = $20
r = 0.10
• Phaân phoái xaùc suaát chöõ nhaät baäc thang 
• Mieàn giaù trò cuûa giaù daàu naêm sau töø $10 tôùi $60
•500 böôùc chaïy moâ hình 
-15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 30 35
Giaù trò kyø voïng (NPV) = 5.29 Ñoä leäch chuaån = 9.24
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Döï aùn ñaàu cô daàu moû: Tröôøng hôïp cô sôû 
100%
Xaùc suaát keát quaû nhoû hôn giaù trò töông öùng
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
õy
80%
60%
40%
20%
0%
Haõy laáy mieàn  ... eäch chuaån = 13.08
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Tröôøng hôïp cô sôû vôùi phaân phoái xaùc suaát ñeàu
100%
Xaùc suaát keát quaû nhoû hôn giaù trò töông öùng
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
õy
80%
60%
40%
20%
0%
Caùc giaû ñònh: P0 = $20
r = 0.10
•Phaân phoái xaùc suaát chuaån
•Mieàn giaù daàu moû trong naêm sau töø $10 tôùi $60
•500 böôùc chaïy moâ hình
-10 -5 0 5 10 15 20 25 30 35
Giaù trò kyø voïng (NPV) = 12.68 Ñoä leäch chuaån = 6.31
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Tröôøng hôïp cô sôû vôùi phaân boá xaùc suaát chuaån
100%
Xaùc suaát keát quaû nhoû hôn giaù trò töông öùng
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
õy
80%
60%
40%
20%
0%
Caùc giaû ñònh: P0 = $20
r = 0.10
•Phaân phoái xaùc suaát chuaån 
•Mieàn giaù daàu moû trong naêm sau töø $10 tôùi $45.50 
(Giaù trò trung bình P
1
= 27.75, ñuùng nhö trong tröôøng 
hôïp cô sôû 
•500 böôùc chaïy moâ hình 
-15 -10 -5 0 5 10 15 20 25
Giaù trò kyø voïng (NPV) = 5.71 Ñoä leäch chuaån = 5.02
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Phaân phoái xaùc suaát chuaån vôùi mieàn giaù trò ($10, $45.50)
100%
Xaùc suaát keát quaû nhoû hôn giaù trò töông öùng
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
õy
80%
60%
40%
20%
0%
Tổng hợp kết quả của dự án đầu cơ dầu mỏ
A. Trường hợp cơ sở 
B. Trường hợp cơ sở với miền giá 
dầu hẹp hơn ($10 tới $30)
C. Trường hợp cơ sở với phân 
phối xác suất đều
D. Trường hợp cơ sở với phân 
phối xác suất chuẩn 
E. Trường hợp cơ sở với phân 
phối xác suất chuẩn và 
miền giá trị ($10 tới $45.50)
Giaù trò kyø voïng
$5.29
-0.38
11.38
12.68
5.71
Ñoä leäch chuaån
$9.24
5.13
13.08
6.31
5.02
Phaân phoái xaùc suaát cuûa giaù 
trò hieän taïi roøng
Sử dụng các thị trường vốn và thị trường kỳ hạn 
✓ Sử dụng các thị trường giao sau, kỳ hạn, và quyền chọn 
lựa để bảo hiểm các rủi ro cụ thể của dự án 
✓ Sử dụng thị trường vốn để đa dạng hoá rủi ro đối với các 
cổ đông; một cách lý tưởng, đa dạng hoá sẽ loại bỏ rủi ro 
đặc biệt hoặc rủi ro không có hệ thống và giảm chi phí 
vốn cổ phần
✓ Nếu không có thị trường vốn phát triển tốt thì các rủi ro 
có thể được giảm thiểu bằng cách phân tán chúng cho 
nhiều nhà đầu tư hơn
Sử dụng các dàn xếp qua hợp đồng để tái phân bố 
các rủi ro và các khoản lợi nhuận 
✓ Dịch chuyển rủi ro 
✓ Quản lý rủi ro
Làm thế nào để giảm rủi ro
Hợp đồng có chi phí thấp nhất (lợi nhuận cao 
nhất nếu đầu tư xảy ra) không nhất thiết là 
hợp đồng tốt nhất
Các hợp đồng hiệu quả có thể cung cấp:
✓ việc dịch chuyển rủi ro tốt hơn – phân phối các 
chi phí tốt hơn giữa các tình huống 
Có nghĩa là, với các xác suất cho trước, thay đổi sự phân 
bổ rủi ro giữa các phía tham gia
✓ Quản lý rủi ro tốt hơn – lợi nhuận của dự án cao 
hơn hoặc là tổng rủi ro của dự án thấp hơn do 
kết quả của sáng kiến
Có nghĩa là, Thay đổi cấu trúc sáng kiến để thay đổi xác 
suất của các kết quả
Tiêu chuẩn lập hợp đồng
Tập trung vào chi phí hàm ý là một quan 
điểm tổng bằng không. Cái mà một phía 
được là cái mà phía khác mất
Quan điểm hiệu quả rõ ràng là một 
quan điểm tổng dương. Với một hợp 
đồng đúng đắn, một phía có thể được 
lợi đáng kể mà không làm mất chi phí 
tương ứng của phía khác.
Quan điểm tổng bằng không so với
Quan điểm tổng dương
Tồn tại những lựa chọn sau:
Các hợp đồng giới hạn miền giá trị của một hạng mục ngân lưu cụ thể, 
hoặc của ngân lưu ròng.
Ví dụ, một người mua có thể thỏa thuận mua một số lượng tối thiểu hoặc là 
thanh toán một giá tối thiểu để chắc chắn được cung cấp hàng; những biện 
pháp này sẽ đặt ra giới hạn dưới cho doanh thu bán hàng.
Các biện pháp tương tự sẽ bao gồm:
Một miền giá trị có giới hạn cho giá sản phẩm
• Một lịch trình tăng giá cố định
• Một thực hiện thanh toán giá trung bình dài hạn
• Các điều khoản nâng giá cụ thể sẽ giữ vững tính cạnh tranh của sản 
phẩm,
Ví dụ tạo liên quan giữa giá sản phẩm với giá của một hàng thay thế gần gũi
Dịch chuyển rủi ro
-100 -50 0 50 100 150 
P(NPV<0) = 63%
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Quan ñieåm cuûa chuû döï aùn vôùi moät möùc traàn cho 
caùc chi phí khôûi ñaàu (Co)
1.0
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
y
õ
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
Veà : Döï aùn Quickfix 
Hôïp ñoàng xaùc ñònh cuï theå raèng giaù thaønh saûn xuaát 
moät ñôn vò saûn phaåm (co) seõ khoâng taêng quaù $12
0.1
0.3
0.5
0.7
0.9
Giaù trò kyø voïng cuûa NPV = - $0.74
Ñoä leäch chuaån = $44.41
Loã kyø voïng töø vieäc chaáp thuaän = 18.28
Loã kyø voïng töø vieäc baùc boû = 17.54
Các hợp đồng chia sẻ rủi ro giảm rủi ro mà các nhà đầu tư 
gánh chịu bằng cách gia tăng tương quan giữa doanh thu 
bán hàng và một số hạng mục chi phí 
Ví dụ: hợp đồng phân chia lợi nhuận với nhân công 
Các trái phiếu với các tỉ lệ lãi suất được liên kết với 
giá bán của sản phẩm
Các hợp đồng chia sẻ rủi ro làm giảm tương quan giữa 
các hạng mục lợi ích hoặc cách khác là giữa các hạng mục 
chi phí.
Hợp đồng tái cấu trúc các mối tương quan
trong nội bộ dự án
Những lợi ích từ việc tái cấu trúc các tương quan dựa trên công thức 
phương sai của tổng hai biến ngẫu nhiên (x và y)
v (ax + by) = a2v (x) + b2v (y) + 2ab cov (x,y)
Ví dụ, gọi :
x = doanh thu (R)
y = chi phí (C)
a = 1, b = -1
v(lợi ích ròng) = v(R-C) = v(R) + V(C) - 2 cov(R,C)
Bất cứ biện pháp nào làm tăng tương quan đồng biến giữa R và C sẽ 
làm tăng cov (R,C) và làm giảm phương sai của lợi tích ròng
Hợp đồng tái cấu trúc các mối tương quan
trong nội bộ dự án
-40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
P(NPV<0) = 26%
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Quan ñieåm chuû ñaàu tö: Chi phí traàn & giaù baùn coù töông quan
1.0
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
y
õ
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
Giaù trò kyø voïng cuûa NPV = 23.72
Ñoä leäch chuaån = 34.53
Loã kyø voïng töø vieäc chaáp thuaän = 2.82
Loã kyø voïng töø vieäc baùc boû = 26.53
0.1
0.3
0.5
0.7
0.9
Veà : Döï aùn Quickfix 
- hôïp ñoàng vôùi nhaø cung caáp thieát laäp moät möùc chi phí traàn laø $12
- thieát laäp töông quan giöõa giaù baùn ban ñaàu (po) vaø giaù thaønh saûn 
xuaát (Co) sao cho 18<Po<20 vaø töông quan giöõa Co & Po = +0.6
-40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ 
Quan ñieåm chuû ñaàu tö: Chi phí traàn & Hôïp ñoàng ñoái vôùi giaù baùn
1.0
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
y
õ
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
Giaù trò kyø voïng cuûa NPV = $48.73
Ñoä leäch chuaån = $28.24
Loã kyø voïng töø vieäc chaáp thuaän = 0.09
Loä kyø voïng töø vieäc baùc boû = 48.82
0.1
0.3
0.5
0.7
0.9
Veà : Döï aùn Quickfix 
- chi phí traàn laø $12
-hôïp ñoàng ñeå giaù baùn lieân keát vôùi chi phí khôûi ñaàu (Co)
Neáu Co < 9 thì Po = 16; neáu khaùc ñi thì Po = 20
P(NPV<0) = 3%
-40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
P(NPV) < 0 = 3%
Phaân phoái xaùc suaát NPV tích luyõ
Quan ñieåm chuû ñaàu tö : Chi phí traàn & Hôïp ñoàng doanh soá baùn ñöôïc hieäu chænh laàn ñaàu tieân 
1.0
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
y
õ
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
Giaù trò kyø voïng cuûa NPV = $41.45
Ñoä leäch chuaån = 27.28
Loã kyø voïng töø vieäc chaáp thuaän = 0.19
Loã kyø voïng töø vieäc baùc boû = 41.64
0.1
0.3
0.5
0.7
0.9
Veà : Döï aùn Quickfix 
- chi phí traàn laø $12
-Hôïp ñoàng hieäu chænh ñoái vôùi giaù baùn 
Neáu Co < 9 thì Po = $16
9 < Co < 11 thì Po = $19; neáu khaùc ñi thì Po = $20
-40 -20 0 20 40 60 80 100
P(NPV) < 0 = 8%
Phaân phoái xaùc xuaát NPV tích luyõ
Quan ñieåm chuû döï aùn : Chi phí traàn & Hôïp ñoàng doanh soá baùn ñöôïc hieäu chænh laàn thöù hai
1.0
X
a
ùc
 s
u
a
át
 t
íc
h
 l
u
y
õ
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
Giaù trò kyø voïng cuûa NPV = $28.52
Ñoä leäch chuaån = 23.82
Loã kyø voïng töø vieäc chaáp thuaän = 0.71
Loã kyø voïng töø vieäc baùc boû = 29.23
0.1
0.3
0.5
0.7
0.9
Veà : Döï aùn Quickfix 
- chi phí traàn $12
-Hôïp ñoàng hieäu chænh daønh cho giaù baùn 
Neáu Co < 9 thì Po = $16.50
9 < Co < 11 thì Po = $18.50; neáu khaùc ñi thì Po = $19.50
Tương tự, việc bổ sung dòng sản phẩm khác sẽ làm giảm 
phương sai của doanh thu, với điều kiện là các doanh thu 
từ dòng sản phẩm mới (Rn) này có tương quan nghịch biến 
với doanh thu hiện hữu (Ro) và V(Rn) < 2cov (Ro, Rn)
Điều này là hiển nhiên từ phương sai của (Ro, Rn)
V(Ro + Rn) = V(Ro) + V(Rn) + 2cov(Ro, Rn)
Đồng thời, bất cứ biện pháp nào làm giảm quan hệ đồng 
biến giữa các chi phí sẽ đều làm giảm phương sai của tổng 
chi phí, điều cũng sẽ có tác động làm giảm phương sai của 
lợi nhuận ròng.
Hợp đồng tái cấu trúc các mối tương quan
trong nội bộ dự án
Ví dụ:
Một nền kinh tế đảo quốc đang cố gắng phát triển ngành công 
nghiệp du lịch của mình
Nguồn gốc chính của sự bất trắc là thời tiết
Suaát sinh lôïi töø 
caùc hoaït ñoäng cheá taïo 
Thôøi tieát Xaùc suaát Söõa choáng raùm naéng Duø che
Muøa möa 0.50 -25% 50%
Muøa naéng 0.50 50% -25%
Suaát sinh lôïi kyø voïng 12.5% 12.5%
Phöông sai 14.06% 14.06%
Tích sai -0.1406 hoaëc laø -14.06%
Đa dạng hóa làm giảm rủi ro
Danh mục đầu tư bao gồm 50% tỉ phần sữa chống rám nắng 
và 50% tỉ phần dù che
Suất sinh lợi kỳ vọng :
= 0.5(12.5) + 0.5(12.5)
= 12.5%
Phương sai của suất sinh lợi của danh mục đầu tư :
= (0.5)2(14.06) + (0.5)2(14.06) - 2(0.5)(0.5)(14.06)
= 0
Lưu ý rằng trong trường hợp này hệ số tương quan riêng P = -1
Đa dạng hóa làm giảm rủi ro
Gọi yi = suất sinh lợi tiềm năng từ một dự án rủi ro 
Giả sử rằng có nhiều dự án như vậy và rằng các suất sinh lợi 
của chúng có phân phối xác suất độc lập và như nhau.
✓ Không hoà trộn (tức là chỉ đầu tư vào một dự án)
Giá trị kỳ vọng: E(yi) = y
(suất sinh lợi trung bình)
Phương sai: V(yi) = V(y)
✓ Hoà trộn (ví dụ mua các cổ phần trong một số (n) dự án nếu các 
dự án tương tự )
Gọi ai = tỉ phần của tổng đầu tư trong mỗi dự án = 1/n
Giá trị kỳ vọng : ai E[y1+y2+...+yn]= ny/n = y
Phương sai : V[ai (y1+y2+...+yn)]
= V[y1/n+y2/n+...+yn/n]
= nV[y/n] = nV[y]/n2 = V[y]/n
lim V[y]/n = 0
n 
Hòa trộn làm giảm rủi ro
Giả sử có 100 hãng trong ngành thăm dò dầu mỏ
Mỗi hãng có 1 triệu $ được đầu tư và mỗi hãng 
khoan một giếng, các giếng độc lập với nhau
Keát quaû Xaùc suaát Lôïi nhuaän Suaát sinh lôïi 
(trieäu $) (R)
a) Tìm thaáy daàu 0.50 $1.4 140%
b) Khoâng tìm 
thaáy daàu 0.50 ($1.0) -100%
E[R] = 20%
V[R] = 1.44
[R] = 120%
Ví dụ về thăm dò dầu mỏ
Nếu một nhà đầu tư đặt toàn bộ tiền của mình vào 
các cổ phần của một hãng, thì rủi ro sẽ rất cao
Tuy nhiên, nếu một nhà đầu tư xây dựng một danh 
mục đầu tư bao gồm 1 cổ phần của mỗi một trong 
100 hãng, thì rủi ro của danh mục đầu tư này sẽ 
bằng:
V[R] = 1.44
s[R]/ (n) = 12%
Câu hỏi: Rủi ro nào sẽ được bao gồm trong suất sinh 
lợi xác định giá trị của một dự án (NPV)?

Ví dụ về thăm dò dầu mỏ
Vấn đề:
✓ Nhiều dự án có 
 Các kinh phí đầu tư lớn
 Các giai đoạn chi tiền của dự án kéo dài 
 Việc chia sẻ thông tin và công nghệ không hoàn toàn, đặc 
biệt là với các nhà đầu tư nước ngoài
 Các khác biệt trong khả năng gánh chịu rủi ro của các bên
 Các hợp đồng không ổn định
✓ Các dự án có thể hấp dẫn khi xét tổng gộp, nhưng lại 
không hấp dẫn đối với một hoặc nhiều phía do những bất 
trắc về chia sẻ rủi ro và lợi nhuận 
Kết quả là các dự án hấp dẫn không được thực hiện
Quản lý rủi ro
Có khả năng một phía đơn phương không thực hiện 
các điều khoản hợp đồng, đe dọa vị thế của phía 
khác. 
Các ví dụ 
✓ Rủi ro phía dưới 
 Nhà thầu bỏ dự án 
 Chính phủ không thể thực hiện thỏa thuận nếu tỉ phần (của 
chiếc bánh nhỏ hơn) vào túi nhà thầu được cảm nhận là quá 
lớn
✓ Rủi ro phía trên 
 Chính phủ giảm thanh toán cho nhà thầu nếu lợi nhuận được 
coi là quá đáng
✓ Bất trắc về việc liệu có phải các điều khoản hợp đồng được 
thực hiện có thể dẫn tới hành vi cờ bạc tốn kém.
Các rủi ro tham gia hợp đồng
Lôïi nhuaän 
Lôïi nhuaän theo hôïp ñoàng 
Lôïi nhuaän ñöôïc hieäu chænh phuø hôïp vôùi caùc ruûi ro tham gia hôïp ñoàng
Döï kieán söûa ñoåi hôïp ñoàng 
O
Gaùnh chòu ruûi ro vaø caùc daïng hôïp ñoàng daønh cho thaêm doø daàu moû
Aûnh höôûng cuûa ruûi ro tham gia hôïp ñoàng leân toång lôïi nhuaän cuûa nhaø thaàu.
- Nhaø thaàu coù theå khoâng ñöôïc pheùp chia phaàn trong lôïi nhuaän ôû phía treân. 
- Vì theá, nhaø thaàu caàn ñaùnh giaù döï aùn baèng caùch söû duïng moät phaân phoái xaùc suaát “hieän thöïc”
phaûn aùnh baát cöù ruûi ro tham gia hôïp ñoàng naøo.
X
a
ùc
 s
u
a
át
Tính tới các rủi ro tham gia hợp đồng
Khi ước tính ngân lưu kỳ vọng
HĐ khoán trọn gói
HĐ thanh toán theo đơn giá
HĐ thanh tóan theo chi phí có thể hòan trả được cộng 
thêm các lọai phí
HĐ thanh tóan theo thực chi
HĐ chia sẻ lợi nhuận
HĐ về thưởng và phạt 
Một số dạng hợp đồng
Các nguồn rủi ro
Địa chất
Chi phí
✓ Thăm dò
✓ Phát triển
✓ Họat động
Giá dầu 
Ví dụ
Hợp đồng khai thác dầu khí
HĐ dịch vụ thuần túy
HĐ dịch vụ rủi ro
HĐ chia sẻ sản lượng
HĐ về chi phí cho mỗi thùng dầu
Một số dạng hợp đồng khai thác dầu khí
Vai trò của thông tin trong ký kết hợp đồng
Thông tin hoàn hảo Không cần kích thích lợi ích
Thông tin không hoàn hảo Cần kích thích lợi ích
Dự đoán giá cả
MOÂ HÌNH TAÁT ÑÒNH
ª MOÂ HÌNH TUYEÁN TÍNH
P
t 
= P
0 
+ bt
ª MOÂ HÌNH TÆ LEÄ TAÊNG TRÖÔÛNG KHOÂNG ÑOÅI
P
t 
= P
0 
(1 + g) 
t
ª MOÂ HÌNH TÖÏ HOÀI QUI
P
t 
= C
0 
+ C
1
P
t-1
MOÂ HÌNH NGAÃU NHIEÂN
ª MOÂ HÌNH GIAÙ KHOÂNG ÑOÅI KHOÂNG CHAÉC CHAÉN
P
t 
= P
tb 
+ e
ª MOÂ HÌNH GIAÙ ÑOÄC LAÄP KHOÂNG CHAÉC CHAÉN
P
t 
= P
tb 
+ e
t 
ª MOÂ HÌNH BÖÔÙC NGAÃU NHIEÂN
P
t 
= P
t-1 
+ e
t 
ª MOÂ HÌNH TÖÏ HOÀI QUI BAÄC NHAÁT
P
t 
= F
1
P
t-1 
+ (1-F
1
)P
tb 
+ e
t
Dự đoán giá cả
PHẦN MỀM CRYSTAL BALL
Cell
Define Assumption
Define Decision
Define Forecast
Select All Assumptions
Select All Decisions
Select All Forecasts
Select some 
Freeze Assumptions 
Copy data
Paste Data
Clear Data
Cell Preference
Run
Run
Reset
Single Step
Run Preference
Forecast Windows 
Open Overlay Chart
Open Trend Chart
Open Sensitivity Chart
Create Report 
Extract Data
Save Run
Restore Run
Close Crystal Ball
About Crystal Ball
PHẦN MỀM CRYSTAL BALL
CBTools
OptQuest
CB Predictor
Batch Fit
Bootstrap
Correlation Matrix
Decision Table
Tornado Chart
2D Simulation
Dàn ý trình bày
1) Phân tích kinh tế: 9 bước
2) Các bước và chuyên môn
3) Bước 8 
4) Bước 9 
5) Phụ lục: Hướng dẫn thực hành Crystal Ball
Người phân tích phải đưa ra một kiến nghị ít nhất bao gồm các 
nội dung sau đây: 
Bước 9: Đưa ra đề nghị
• Trình bày giá trị NPV của dự án và đưa ra lời nhận xét cho 
biết dự án có ‘tốt’ hay ‘không tốt’ dựa vào giá trị NPV đó;
• Cho biết các biến rủi ro quan trọng dựa vào kết quả phân 
tích rủi ro;
• Cho biết ai là người hưởng lợi nhiều nhất và ai là người 
chịu tổn hại nhiều nhất từ dự án nếu như dự án được triển 
khai (phân tích phân phối). 
• Chỉ ra các nguồn chủ yếu của sự không chắc chắn và giải 
pháp quản lý rủi ro;
Dàn ý trình bày
1) Phân tích kinh tế: 9 bước
2) Các bước và chuyên môn
3) Bước 8 
4) Bước 9 
5) Phụ lục: Hướng dẫn thực hành Crystal Ball
Sinh viên yêu cầu chuẩn bị trước các việc sau đây: 
Phụ lục: Thực hành Crystal Ball với dự án PEO
• Cài đặt phần mềm Crystal Ball;
• Đọc phần mô tả dự án ‘Nhà máy cà phê Hoa Mẫu Đơn” 
(PEO);
• Xem qua kết quả phân tích (tài chính) dự án PEO đã được 
thực hiện trên Excel;