Bài giảng Ngữ Văn Lớp 6 - Tiết 73: Bài học đường đời đầu tiên - Nguyễn Thị Ngọc Anh

GIÁO VIÊN:NGUYỄN THỊ NGỌC ANH 
TRƯỜNG THCS TRỌNG ĐIỂM LÊ HỮU TRÁC 
 KIỂM TRA BÀI CŨ 
Các em hãy quan 
sát những bức tranh 
và cho biết tên thể 
loại truyện đã học 
A Y B O I X E M H T O V I 
Á N H G I Ó N G H T 
E O B I E N R T 
N H O C O N G H O C A I 
H A C H S A N H T 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Y B U T T H A NAC
 Ô 
 H 
À
Ú ẦÂ
Ổ Ó Ĩ
A N G I O N G H T 
Ầ Ó
Ạ
Ể
Á Ó
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
 - Trên thế giới và nước ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả 
cuộc đời viết của mình cho đề tài trẻ em, một trong những đề tài 
khó khăn và thú vị bậc nhất. Tô hoài là một trong những tác giả 
như thế 
.- Truyện đồng thoại đầu tay của Tô Hoài: Dế Mèn phiêu lưu kí 
(1941). Nhưng Dế Mèn là ai? Chân dung và tính nết nhân vật này 
như thế nào, bài học đường đời đầu tiên mà anh ta nếm trải ra 
sao? đó chính là nội dung bài học đầu tiên của học kì hai này? 
TIẾT 73-74: VĂN BẢN 
 BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
(TRÍCH: “ DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÝ ” ) 
 TÔ HOÀI 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
Chân dung nhà văn Tô Hoài 
I. Tìm hiểu chung 
 1.Tác giả, tác phẩm 
 - Tác giả: 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
Chân dung nhà văn Tô Hoài 
I. Tìm hiểu chung 
 1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 - Sinh năm 1920, tên khai 
sinh là Nguyễn Sen, quê ở 
Hà Nội. 
- Viết văn từ trước cách mạng 
tháng Tám -1945. 
- Là nhà văn hiện đại Việt 
Nam có khối lượng tác 
phẩm phong phú đa dạng 
gồm nhiều thể loại. 
• Ảnh Tô Hoài cùng đồng nghiệp 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
 1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 - Sinh năm 1920, tên khai 
sinh là Nguyễn Sen, quê ở 
Hà Nội. 
- Viết văn từ trước cách mạng 
tháng Tám -1945. 
- Là nhà văn hiện đại Việt 
Nam có khối lượng tác 
phẩm phong phú đa dạng 
gồm nhiều thể loại. 
 * Tác phẩm 
* Bút danh Tô Hoài 
để kỉ niệm và ghi 
nhớ quê hương: Sông 
Tô Lịch, huyện Hoài 
Đức. 
Em biết gì về 
tác phẩm của 
ông 
Giải thưởng Thăng Long (UBND Hà Nội) tập hồi ký 
Chuyện cũ Hà Nội(1980) 
*Một số tác phẩm viết cho thiếu nhi 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
 1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 - Sinh năm 1920, tên khai sinh là 
Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội. 
- Viết văn từ trước cách mạng 
tháng Tám -1945. 
- Là nhà văn hiện đại Việt Nam 
có khối lượng tác phẩm phong 
phú đa dạng gồm nhiều thể 
loại. 
 * Tác phẩm: 
- Tác phẩm được in lần đầu 
vào năm nào? Gồm mấy 
chương? 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
 1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
* Tác phẩm: 
- Dế Mèn Phiêu Lưu Kí: 
 In lần đầu năm 1941 gồm mười chương, là 
tác phẩm đặc sắc và nổi tiếng nhất của Tô 
Hoài viết về loài vật dành cho lứa tuổi thiếu 
nhi. 
Chương I : 
 Kể về lai lịch và bài học đường đời đầu tiên 
của Dế Mèn. 
Chương II, III: 
 Kể chuyện Dế Mèn bị bọn trẻ con bắt đi chọi 
nhau với các con dế khác. Mèn trốn thoát. 
Trên đường về gặp chị Nhà Trò bị sa vào lưới 
của bọn Nhện độc ác. Mèn đánh tan bọn nhện 
cứu chị Nhà Trò yếu ớt. 
Bảy chương còn lại : 
 Kể về cuộc phiêu lưu của Mèn cùng Trũi - 
người anh em kết nghĩa – không ít nguy 
hiểm, vất vả nhưng đầy ý nghĩa. 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
 1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 - Sinh năm 1920, tên khai sinh là 
Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội. 
- Viết văn từ trước cách mạng 
tháng Tám -1945. 
- Là nhà văn hiện đại Việt Nam 
có khối lượng tác phẩm phong 
phú đa dạng gồm nhiều thể 
loại. 
 * Tác phẩm: 
- Dế Mèn Phiêu Lưu Kí: 
+ In lần đầu năm 1941 gồm mười 
chương, là tác phẩm đặc sắc và nổi 
tiếng nhất của Tô Hoài viết về loài vật 
dành cho lứa tuổi thiếu nhi. 
Đoạn trích chúng ta học nằm 
trong chương nào của tác 
phẩm? Miêu tả và kể về 
nhân vật nào là chính? 
+ Đoạn trích: Nằm trong chương I. 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 * Tác phẩm: 
2. Đọc và hú thích 
 - Đọc 
 - Chú thích 
3. Thể loại 
 - kí: 
Giọng hào hứng, kiêu 
hãnh, đoạn 1. Giọng đối 
thoại, chậm, buồn, sâu 
lắng và có phần bi 
thương ở phần sau.) 
Theo em, tác phẩm Dế Mèn 
phiêu lưu kí được viết theo 
thể loại nào ? 
Em hiểu thế nào 
là kí? 
+ Thể văn ghi chép những sự việc, những câu 
chuyện đã xảy ra 
- Lời kể và tả trong 
truyện là lời nhân vật 
nào? Nó có tác dụng 
gì? 
+ Câu chuyện kể theo lời kể của nhân vật 
Dế Mèn (ngôi thứ nhất) tạo sự thân mật gần 
gũi, biểu hiện tâm trạng, ý nghĩ thái độ của 
nhân vật 
Các em chú ý phần chú thích sgk 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 * Tác phẩm: 
2. Đọc và chú thích 
 - Đọc 
 - Chú thích 
3. Thể loại. 
4. Bố cục: 
- Bài văn có thể chia 
làm mấy đoạn? Nội 
dung chính của mỗi 
đoạn? 
2 đoạn 
+ Đoạn 1: Từ đầu -> “Sắp đứng đầu thiên hạ 
rồi”: Bức chân dung tự họa của Dế Mèn.. 
+ Đoạn 2: Còn lại: bài học đường đời đầu 
tiên của Dế Mèn. 
Đoạn 2 gồm những sự 
việc chính nào? 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 * Tác phẩm: 
2. Đọc và chú thích 
 - Đọc 
 - Chú thích 
3. Thể loại. 
4. Bố cục: 2 đoạn 
- Dế Mèn coi thường Dế Choắt 
- Dế Mèn trêu chị Cốc Cái chết của Dế Choắt 
- Sự ân hận của Dế Mèn. 
Theo em sự việc nào trong ba 
sự việc trên là nghiêm trọng, 
nhất dẫn đến bài học đường 
đời đầu tiên của Dế Mèn 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 * Tác phẩm: 
2. Đọc và chú thích 
 - Đọc 
 - Chú thích 
3. Thể loại. 
4. Bố cục: 2 đoạn 
 + Đoạn 1: Từ đầu -> “đứng đầu thiên hạ rồi”: 
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn.. 
+ Đoạn 2: Còn lại: bài học đường đời đầu 
tiên của Dế Mèn. 
- Em hãy chỉ ra những câu văn 
giữ chức năng liên kết phần 1 
với phần 2 ? 
+ Câu văn có chức năng liên kết 
hai phần là: “Chao ôi, có biết 
đâu rằng hung hăng hống hách 
láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ...” 
II. Tìm hiểu nội dung văn bản 
1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 * Tác phẩm: 
2. Đọc và chú thích 
 - Đọc 
 - Chú thích 
3. Thể loại. 
4. Bố cục: 2 đoạn 
 + Đoạn 1: Từ đầu -> “đứng đầu thiên hạ rồi”: 
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn.. 
+ Đoạn 2: Còn lại: bài học đường đời đầu 
tiên của Dế Mèn. 
II. Tìm hiểu nội dung văn bản 
1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn 
Em hãy cho biết nội 
dung chính của đoạn 
này ? 
+ Miêu tả ngoại hình cử chỉ, hành động của Dế 
mèn 
Khi xuất hiện ở đầu câu 
chuyện, Dế Mèn đã là “một 
chàng dế thanh niên cường 
tráng” chàng dế ấy đã hiện 
lên qua những nét cụ thể 
nào về: Hình dáng? hành 
động? 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
• Một chàng dế thanh niên cường tráng 
- Càng: Mẫm bóng 
- Vuốt: Cứng và nhọn. 
- Cánh: Dài xuống tận chấm đuôi 
- Thân:một màu nâu bóng mỡ soi gương được 
- Đầu to: nổi từng tảng, rất bướng 
- Răng: Đen nhánh. 
- Râu: Dài, cong. 
- Đạp phanh phách 
- Vũ lên phành phạch 
- Nhai ngoàm ngoạp 
- Trịnh trọng vuốt râu 
- Đứng oai vệ 
- Cà khịa với hàng xóm 
- Quát nạt(chị Cào Cào) 
- Đá nghẹo (Gọng Vó) 
Hình dáng Hành động 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
Hình dáng Hành động 
• Một chàng dế thanh niên cường tráng 
- Càng: Mẫm bóng 
- Vuốt: Cứng và nhọn. 
- Cánh: Dài xuống tận chấm đuôi, một mầu 
 nâu mỡ bóng soi gương được 
- Đầu to: nổi từng tảng 
- Răng: Đen nhánh. 
- Râu: Dài, cong. 
- Đạp phanh phách 
- Vũ lên phành phạch 
- Nhai ngoàm ngoạp 
- Trịnh trọng vuốt râu 
- Đứng oai vệ 
- Cà khịa với hàng xóm 
- Quát nạt(chị Cào Cào) 
- Đá nghẹo (Gọng Vó) 
Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì khi miêu tả 
Nghệ thuật miêu tả. 
- Từ ngữ đặc sắc, gợi tả. 
- Thủ pháp nhân hóa, so sánh sinh động. 
Đó là một chàng dế thanh niên cường tráng, mạnh mẽ đầy sức sống nhưng kiêu căng xốc 
nổi. 
Dế Mèn tự nhận mình là “tợn lắm”, “xốc lắm”, “ngông cuồng”. Em hiểu những lời đó của 
Dế Mèn như thế nào? 
Từ đó, em nhận xét gì về tí h cách của Dế Mèn? 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
THẢO LUẬN NHÓM 
 Nét đẹp và chưa đẹp 
trong tính cách của Dế Mèn ? 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
THẢO LUẬN NHÓM 
Nét đẹp 
Nét chưa đẹp 
Kiêu căng, xốc nổi, 
hợm hĩnh, hung 
hăng, tự phụ xem 
thường người 
khác 
Vẻ đẹp cường tráng, 
mạnh mẽ, yêu đời, tự 
tin.. 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
Vẻ đẹp cường tráng, trẻ trung của Dế Mèn chất chứa 
sức sống mạnh mẽ nhưng kiêu căng tự phụ, hống hách 
 xem thường người khác 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm 
 * Tác giả: 
 * Tác phẩm: 
2. Đọc và chú thích 
 - Đọc 
 - Chú thích 
3. Thể loại. 
4. Bố cục: 2 đoạn 
 II. Tìm hiểu nội dung văn bản 
1. Bức chân dung tự họa của Dế Mèn 
* Luyện tập. 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
* Củng cố - Luyện tập: 
1. Bài tập 1: Khi đọc văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” một số bạn đã tranh 
luận với nhau: 
A. Dế Mèn là một kẻ độc ác. Dế Mèn tuy không trực tiếp gây ra cái chết của Dế 
Choắt nhưng là nguyên nhân gây ra cái chết ấy. Vì thế phải nghiêm trị Dế Mèn. 
B. Tuy nông nổi, ngỗ nghịch dẫn tới cái chết của Dế Choắt nhưng Dế Mèn không 
phải là kẻ độc ác. Khi trêu chọc chị Cốc, Dế Mèn không ngờ hậu quả lại đến 
mức ấy. Nhưng Dế Mèn đã biết hối hận vì hành động của mình. Vì thế cần độ 
lượng với tội lỗi của nhân vật này. 
C. Dế Mèn không có tội, Dế Choắt chết là đáng. Bị tấn công mà không biết bảo 
toàn tính mạng. 
Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao? 
Tiết 73: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
TÔ HOÀI 
• Củng cố - Luyện tập: 
• Hướng dẫn về nhà: 
- Vài nét về tác giả, tác phẩm 
- tóm tắt văn bản 
- Nội dung phần 1. 
- Chuẩn bị nội dung phần tiếp theo tiết 2 
văn bản: “ Bài học đường đời đầu tiên”