Bài giảng Ngữ Văn Lớp 6 - Tiết 161 đến 163: Văn bản "Lượm"

TIẾT: 
161,162,163 
Tè Hữu 
Tiết 161,162,163 LƯỢM 
(Tố Hữu) 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
1. Đọc: 
- Những câu thơ tả hình ảnh 
Lượm ở đoạn đầu cần đọc 
với giọng vui, nhịp điệu 
nhanh, nhấn mạnh vào các 
từ tạo hình và các từ láy 
tượng hình. 
- Những câu cảm thán và 
câu hỏi tu từ, tác giả đã 
tách riêng ra từng những 
khổ thơ đặc biệt cần đọc 
lắng xuống, chậm lại, 
ngừng giữa dòng thơ. 
Ngày Huế đổ máu 
Chú Hà Nội về, 
Tình cờ chú, cháu 
Gặp nhau Hàng Bè 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca-lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng... 
- Cháu đi liên lạc 
Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà! 
Cháu cười híp mí, 
Má đỏ bồ quân: 
- Thôi, chào đồng chí! 
Cháu đi xa dần... 
Cháu đi đường cháu 
Chú lên đường ra 
Ðến nay tháng sáu 
Chợt nghe tin nhà 
Ra thế 
Lượm ơi! 
Một hôm nào đó 
Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
Bỏ thư vào bao 
Vụt qua mặt trận 
Ðạn bay vèo vèo 
Thư đề "Thượng khẩn" 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Ðường quê vắng vẻ 
Lúa trỗ đòng đòng 
Ca-lô chú bé 
Nhấp nhô trên đồng... 
Bỗng loè chớp đỏ 
Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ 
Một dòng máu tươi! 
Cháu nằm trên lúa 
Tay nắm chặt bông 
Lúa thơm mùi sữa 
Hồn bay giữa đồng 
Lượm ơi, còn không? 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca-lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng... 
- Toá Höõu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
1. Đọc: Dựa vào chú 
thích SGK, em 
hãy nêu hiểu biết 
của em về Tố 
Hữu? 
2. Tìm hiểu chung: 
a. Tác giả: 
- Tố Hữu (1920 – 2002) tên 
khai sinh là Nguyễn Kim 
Thành. 
- Ông là nhà cách mạng, 
nhà thơ lớn của thơ ca 
hiện đại Việt Nam. 
b. Tác phẩm: 
Bài thơ được viết năm 
1949 trong thời kì kháng 
chiến chống thực dân 
Pháp. 
Bài thơ được 
sáng tác trong 
hoàn cảnh nào? 
Tieát 161 - Toá Höõu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
1. Đọc: 
Bài thơ được viết 
theo thể thơ gì? 
2. Tìm hiểu chung: 
a. Tác giả: 
b. Tác phẩm: 
c. Thể thơ: Bốn chữ. 
d. Phương thức biểu đạt: 
Miêu tả, tự sự, biểu cảm. 
e. Giải nghĩa từ khó: 
f. Bố cục: 
Tác giả đã kể và tả về 
Lượm qua những sự 
việc nào? 
Bài thơ kể và 
tả về ai? Bằng 
lời của ai? 
Lượm 
Tố Hữu 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I.Đọc- Tìm hiểu chung: 
II.Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
Ngày Huế đổ máu 
Chú Hà Nội về, 
Tình cờ chú, cháu 
Gặp nhau Hàng Bè 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca-lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng... 
- Cháu đi liên lạc 
Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà! 
Cháu cười híp mí, 
Má đỏ bồ quân: 
- Thôi, chào đồng chí! 
Cháu đi xa dần... 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I.Đọc- Tìm hiểu chung: 
II.Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
Tác giả gặp Lượm 
khi nào? 
Ngày Huế đổ máu, 
Chú Hà Nội về, 
Tình cờ chú cháu, 
Gặp nhau Hàng Bè. 
Chú bé loắt choắt, 
Cái xắc xinh xinh, 
Cái chân thoăn thoắt, 
Cái đầu nghênh nghênh, 
Ca-lô đội lệch, 
Mồm huýt sáo vang, 
Như con chim chích, 
Nhảy trên đường vàng... 
- "Cháu đi liên lạc, 
Vui lắm chú à. 
Ở đồn Mang Cá, 
Thích hơn ở nhà!" 
Cháu cười híp mí, 
Má đỏ bồ quân: 
- "Thôi, chào đồng chí!" 
Cháu đi xa dần... 
Chú bé Lượm được 
tác giả miêu tả về: hình 
dáng, trang phục, cử 
chỉ, lời nói 
Lượm có 
hình dáng 
như thế 
nào? 
- Hình dáng: 
+ Bé loắt choắt Từ láy 
 Nhỏ bé, nhanh nhẹn 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
- Hình dáng: 
Nhỏ bé, nhanh nhẹn 
Miêt tả 
trang phục 
của Lượm, 
tác giả tả 
cái gì? 
- Trang phục: 
+ Cái xắc xinh xinh 
+ Ca lô đội lệch 
 Trang phục riêng của các chú liên 
lạc; vẻ đẹp tinh nghịch của Lượm. 
 Từ láy 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
- Hình dáng: 
Nhỏ bé, nhanh nhẹn. 
- Trang phục: 
Trang phục riêng của các 
chú liên lạc. 
Cử chỉ (điệu bộ 
hoặc hành 
động) của 
Lượm như thế 
nào? 
- Cử chỉ : 
-Chân thoăn thoắt, 
- Đầu nghênh nghênh 
- Mồm huýt sáo, 
như chim chích, 
nhảy trên đường vàng, 
- Cười híp mí. 
- Má đỏ bồ quân 
 Sử dụng từ láy, so sánh 
độc đáo để khắc họa hình ảnh 
Lượm nhanh nhẹn, tươi vui, 
hồn nhiên, yêu đời. 
Tieát 162 - Toá Höõu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
- Hình dáng: 
nhẹn. 
- Trang phục: trang phục 
- Cử chỉ: 
hồn nhiên, yêu đời. 
riêng của các chú liên lạc. 
nhỏ bé, nhanh 
nhanh nhẹn, tươi vui, 
Lời nói được thể hiện 
qua lời thơ nào? 
- Lời nói: 
- Cháu đi liên lạc 
Vui lắm chú à 
Ở Đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà 
- Thôi chào đồng chí! 
 Tự nhiên, chân thật, thái độ 
hăm hở, thích thú với công 
việc. 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
- Hình dáng: 
nhẹn. 
- Trang phục: trang phục 
- Cử chỉ: 
hồn nhiên, yêu đời. 
riêng của các chú liên lạc. 
nhỏ bé, nhanh 
nhanh nhẹn, tươi vui, 
- Lời nói: 
 thái độ hăm hở, thích thú với 
công việc. 
Tự nhiên, chân thật, 
 => Lượm là một chú bé 
nhỏ nhắn, ngây thơ, hồn 
nhiên, yêu đời, thích làm 
công tác liên lạc. 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc -Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
Ðường quê vắng vẻ 
Lúa trỗ đòng đòng 
Ca-lô chú bé 
Nhấp nhô trên đồng... 
Cháu đi đường cháu 
Chú lên đường ra 
Ðến nay tháng sáu 
Chợt nghe tin nhà 
Ra thế 
Lượm ơi! 
Một hôm nào đó 
Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
Bỏ thư vào bao 
Vụt qua mặt trận 
Ðạn bay vèo vèo 
Thư đề "Thượng khẩn" 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Bỗng loè chớp đỏ 
Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ 
Một dòng máu tươi! 
Cháu nằm trên lúa 
Tay nắm chặt bông 
Lúa thơm mùi sữa 
Hồn bay giữa đồng 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II.Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
Em hãy tìm đọc 
những câu thơ nói 
về Lượm khi làm 
nhiệm vụ? 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
Vụt qua mặt trận, 
Ðạn bay vèo vèo, 
Thư đề "Thượng khẩn", 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Động từ mạnh Hành động: nhanh, dứt 
khoát. 
Tính từ miêu 
tả 
gợi tình thế ác liệt 
của cuộc chiến tranh. 
Câu 
hỏi tu 
từ 
Thái độ: không 
sợ nguy hiểm, 
gan dạ, dũng 
cảm, đặt nhiệm 
vụ lên trên hết. 
 Hăng hái, dũng cảm, không hề run sợ trước súng 
đạn, nguy hiểm. 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I.Đọc - Tìm hiểu chung: 
II.Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
- Hăng hái, dũng cảm, 
không hề run sợ trước 
súng đạn, nguy hiểm. 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
- Hăng hái, dũng cảm, 
không hề run sợ trước 
súng đạn, nguy hiểm. 
Cháu nằm trên 
Tay nắm chặt bông 
Lúa thơm mùi sữa 
Hồn bay giữa đồng 
- Cái chết của Lượm dũng 
cảm nhưng nhẹ nhàng. 
Bỗng loè chớp đỏ, 
Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ, 
Một dòng máu tươi 
Tieát 162 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
Khi nghe tin 
Lượm hi sinh, 
thái độ của tác 
giả như thế nào? 
 Khi nghe tin Lượm hi 
sinh, tác giả rất xúc 
động, đau xót, nghẹn 
ngào nhưng cũng rất trân 
trọng Lượm. 
- Ra thế 
Lượm ơi!... 
- Thôi rồi, Lượm ơi! 
Tieát 163 - Tố Hữu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
 3. Hình ảnh Lượm còn 
sống mãi: 
• Lượm ơi, còn không? 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca-lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng... 
Tieát 163 - Toá Höõu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh của Lượm 
trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
với tác giả: 
Hai khổ thơ cuối lặp lại 
những lời thơ mở đầu. 
Điều đó có ý nghĩa gì? 
 2. Lượm khi làm nhiệm 
vụ và hi sinh: 
 3. Hình ảnh Lượm còn 
sống mãi: 
Lượm sống mãi trong 
lòng tác giả, sống mãi 
trong lòng nhân dân và 
non sông, đất nước Việt 
Nam. 
Trong bài thơ, tác giả 
đã gọi Lượm bằng 
những từ xưng hô 
nào? 
+ Chú bé gần gũi, thân thiết như ruột thịt. 
+ Cháu là cách gọi biểu lộ sự trìu mến. 
+ Chú đồng chí nhỏ 
là cách gọi vừa thân thiết, trìu 
mến, vừa trân trọng, ngang 
hàng giữa hai người đồng chí. 
+ Lượm Thân tình như bạn bè. 
Tieát 163 - Toá Höõu - 
I. Đọc -Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
III. Tổng kết: 
 1. Nội dung: 
Bài thơ đã khắc 
họa hình ảnh của 
Lượm như thế 
nào? - Bài thơ khắc họa một 
chú bé hồn nhiên, dũng 
cảm hy sinh vì nhiệm vụ 
kháng chiến. Tác giả đã gửi 
gắm tình cảm gì 
qua bài thơ? 
- Thể hiện tình cảm mến 
thương và cảm phục của 
tác giả dành cho chú bé 
Lượm nói riêng và những 
em bé yêu nước nói 
chung. 
Tieát 163 - Toá Höõu - 
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
III. Tổng kết: 
 1. Nội dung: 
 2. Nghệ thuật: 
- Sử dụng hình ảnh so sánh độc 
đáo 
Em hãy nhắc 
lại giá trị 
nghệ thuật 
của bài thơ? 
- Sử dụng thể thơ bốn chữ giàu 
chất dân gian. 
- Sử dụng nhiều từ láy có giá trị 
gợi hình. 
- Kết cấu đầu cuối tương ứng. 
Em sẽ làm gì 
để nối tiếp 
tấm gương 
của Lượm 
và các thế 
hệ cha, anh 
đã nằm 
xuống? 
- Đối với bài học ở tiết học này: 
+ Học bài. 
+ Học thuộc lòng bài thơ. 
+ Hiểu ý nghĩa của kết cấu đầu cuối tương ứng thể hiện 
trong bài thơ. 
+ Sưu tầm một số bài thơ nói về tấm gương nhỏ tuổi mà anh 
dũng. 
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: 
- Chuẩn bị : “Cô Tô” 
+ Dựa vào chú thích SGK ghi nhận tác giả, xuất xứ của văn 
bản. 
+ Nắm chắc nghĩa các từ chú thích SGK/90. 
+ Đọc văn bản, chia bố cục văn bản, tìm nội dung chính từng 
phần. (Câu hỏi 1 SGK/91) 
+ Trả lời các câu hỏi đã nêu cụ thể ở SGK/91. 
+ Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 7 câu) miêu tả cảnh 
mặt trời mọc. 
f. Bố cục: 
- Gặp người chú ở Hà Nội về, 
Lượm vui vẻ kể về công việc liên 
lạc của mình với sự hồn nhiên, 
trẻ thơ. 
- Kể về chuyến đi liên lạc cuối 
cùng và sự hy sinh cao cả của 
Lượm. 
- Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi. 
Từ đầu đến cháu 
đi xa dần (5 khổ 
đầu) 
Tiếp đến Lượm ơi, 
còn không? (8 khổ 
tiếp theo) 
còn lại (hai khổ 
cuối) 
Từ những sự việc 
trên, em hãy tìm đoạn 
thơ tương ứng cho 
từng nội dung?