Bài giảng Mô đun 1 - Công nghệ thông tin căn bản - Nguyễn Quốc Sử

MÔ ĐUN 01- CNTT CĂN BẢN 
(Theo TT03/2014/TT-BTTTT) 
	 Biên soạn: Ths. Nguyễn Quốc S ử 
 sites.google.com/site/lecnqs 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
1 
Nội dung 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.2. Các ứng dụng của CNTT-TT. 
1.3. An toàn lao động, bảo vệ môi tr ư ờng trong ứng 	dụng CNTT-TT. 
1.4. An toàn thông tin khi làm việc v ới máy tính. 
1.5. Pháp luật trong sử dụng CNTT 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
2 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.1. Phần cứng máy tính 
1.1.2. Phần mềm máy tính 
1.1.3. Hiệu năng máy tính 
1.1.4. Mạng máy tính và truyền thông 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
3 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.1. Phần cứng máy tính: 
Máy tính cá nhân 
Thiết bị cầm tay 
Các thuật ngữ phần cứng 
Các thành phần phần cứng. 
Thiết bị l ư u trữ 
Thiết bị nhập – xuất 
Các cổng thông dụng 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
4 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.1. Phần cứng máy tính: 
Máy tính cá nhân: bao gồm Desktop ( máy tính để bàn), Laptop–Notebook–Netbook( máy tính xách tay) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
5 
Laptop 
Mac Notebook 
Desktop 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.1. Phần cứng máy tính: 
Thiết bị cầm tay: Tablet, Smartphone, Smartwatch, 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
6 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.1. Phần cứng máy tính (Các thuật ngữ): 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
7 
KHỐI XỬ LÝ TRUNG TÂM 
(CPU – Center Processing Unit ) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
8 
Là bộ phận quan trọng nhất và đắt tiền nhất của máy tính, chip vi x ử lý thường được gọi là bộ não của máy tính vì các lệnh từ chương trình phần mềm và nhập liệu đầu vào được tiếp nhận và xử lý tại đây. 
Được biết đến như là bộ xử lý trung tâm (CPU)xử lý thông tin và câu lệnh với tốc độ khác nhau 
Hertz (Hz) đo tốc độ xung nhịp bên trong máy tính về tần suất hay số vòng xoay mỗi giây 
Bộ xử lý lõi kép hay lõi tứ có 
 chứa 2 hay 4 chip vi xử lý 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
9 
Máy tính được phát triển theo hệ cơ số nhị phân 0 và 1 hay còn gọi là hệ nhi phân (binary system) 
Đối với máy tính dùng để lưu trữ thông tin, máy tính này cần có chip bộ nhớ 
Bộ nhớ được đo bằng đơn vị bits và bytes 
Bit là đơn vị dữ liệu nhỏ nhất mà máy tính sử dụng 
Một nhóm 8 bit tạo thành 1 byte 
	1 Kilobyte (KB)	=	1,024 Bytes		1 Megabyte (MB)	=	1,048,576 Bytes		1 Gigabyte (GB)	=	1,073,741,824 Bytes		1 Terabyte (TB)	=	1,099,511,627,776 Bytes	1 Petabyte (PB)	=	1,125,899,906,842,624 Bytes	 
Toàn bộ việc xử lý dữ liệu trong máy tính đòi hỏi việc sử dụng kết hợp nhiều byte 
Mỗi tập tin máy tính sử dụng có kích thước khác nhau 
Kích thước tập tin dữ liệu tăng hay giảm tùy thuộc vào nội dung lưu trữ 
BỘ NHỚ MÁY TÍNH 
(MEMORY ) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
10 
ROM: là một loại thiết bị lưu trữ dùng trong máy tính. Không giống như RAM, thông tin trên ROM vẫn được duy trì dù nguồn điện cấp không còn. 
ROM, theo đúng nghĩa, chỉ cho phép đọc dữ liệu từ chúng tuy nhiên tất cả các loại ROM đều cho phép ghi dữ liệu ít nhất một lần, hoặc khi sản xuất lần đầu hoặc trong bước lập trình. Một số loại ROM cho phép xóa và lập trình lại nhiều lần. 
BỘ NHỚ CHỈ ĐỌC 
(Read Only Memory) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
11 
Là một loại bộ nhớ điện tử nơi máy tính lưu giữ tạm thời bản sao các chương trình và dữ liệu 
RAM có đặc điểm “bốc hơi” (volatile); thông tin mất đi khi mất điện 
Tốc độ được đo bằng nano giây (ns) 
Còn đ ư ợc d ùng trong card hình ảnh (graphic card) hoặc dùng làm bộ nhớ đệm thông tin gửi đến máy in 
BỘ NHỚ TRUY XUẤT NGẪU NHIÊN 
(Random Access Memory) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
12 
Các hệ thống lưu trữ 
Ổ đĩa cứng 
Ổ đĩa quang 
Các thiết bị lưu trữ di động 
Ổ đĩa mạng 
Lưu trữ từ xa 
CÁC THIẾT BỊ L Ư U TRỮ 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
13 
RAM chỉ lưu trữ thông tin tạm thời nên máy tính phải lưu công việc đang làm vào một thiết bị lưu trữ. 
Thiết bị lưu trữ sử dụng sẽ tùy thuộc vào dung lượng lưu trữ cần thiết cũng như tốc độ truy xuất dữ liệu hoặc tốc độ truyền dữ liệu (data transfer rate). 
Các ổ đĩa cứng thường được dùng để lưu trữ, truy xuất phần mềm và dữ liệu. 
Có thể dùng các phương tiện lưu trữ khác như thẻ nhớ hoặc đĩa quang để lưu trữ bản sao dữ liệu với mục đích dự phòng và di chuyển. 
CÁC THIẾT BỊ L Ư U TRỮ 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
14 
Cho phép người dùng giao tiếp với máy tính 
Có ba loại thiết bị nhập/xuất dữ liệu: 
Gửi thông tin đến máy tính 
Hiển thị hoặc truyền thông tin đi từ máy tính 
Trao đổi thông tin giữa máy tính với nhau 
Thiết bị nhập 
Bất cứ thiết bị gì dùng để đưa thông tin vào máy tính 
Thiết bị xuất 
Bất cứ thiết bị nào có thể hiển thị được thông tin từ máy tính gửi đi . 
CÁC THIẾT BỊ NHẬP XUẤT DỮ LIỆU(Input / output) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
15 
Màn hình cảm ứng 
Dùng bút hoặc bút điện tử để chọn và kích hoạt một đối tượng 
Máy ảnh kỹ thuật số 
Chụp hình dưới dạng dữ liệu số hóa để chuyển trực tiếp sang máy tính 
Xem hình thông qua một dây cáp đặc biệt nối máy chụp hình với máy tính hoặc Ti vi, hoặc có thể in hình bằng máy in ảnh 
Dùng thẻ nhớ để lưu nhiều tập tin hơn 
Webcam 
K ết nối với máy tính, cho phép chụp hình ảnh 
 và video và chia sẻ trực tiếp với người khác 
TÌM HIỂU CÁC THIẾT BỊ NHẬP/XUẤT CHUYÊN DỤNG 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
16 
Máy quét 
“Chụp lại hình ảnh” của một đối tượng gốc và chuyển đổi nó sang dạng số hóa 
Phần mềm chuyên dụng cho máy quét quy định mức độ chi tiết 
Đầu đọc mã vạch 
Loại máy quét được thiết kế để cắt giảm lượng dữ liệu nhập vào trong các quá trình giao dịch hàng ngày hoặc để xác nhận sản phẩm quét hoặc đọc các đường vạch dầy mỏng cũng như khoảng trống của các mã vạch 
Máy chơi game hoặc Cần điều khiển (Joysticks) 
Được thiết kế để dùng trong các trò chơi 
Có nhiều loại cần điều khiển 
TÌM HIỂU CÁC THIẾT BỊ NHẬP/XUẤT CHUYÊN DỤNG 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
17 
Máy chiếu 
Kết nối máy tính với máy chiếu để hiển thị bài trình bày trên máy tính, trên một bề mặt như màn hình treo trên tường hoặc cả hai 
Máy in ảnh 
In ra những bức hình trên loại giấy ảnh đặc biệt 
Máy in đồ họa (Plotters) 
Máy in chuyên dụng được thiết kế để in hình ảnh trên khổ giấy cực lớn 
Các thiết bị đầu ra chuyên dụng 
Các thiết bị kiểm soát để quản lý hoặc kiểm soát 
 việc thực hiện tác vụ 
Thiết bị hợp âm (tổng hợp giọng nói) 
Hỗ trợ những người khuyết tật 
TÌM HIỂU CÁC THIẾT BỊ NHẬP/XUẤT CHUYÊN DỤNG 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
18 
Cổng song song (Parallel) 
Cổng nối tiếp (Serial) 
Cổng SCSI (Small Computer System Interface) 
Cổng MIDI (Musical Instrument Digitized Interface) 
CÁC CỔNG KẾT NỐI 
(I/O PORTS) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
19 
Cổng USB (Universal Serial Bus) 
Từ trái sang phải: micro USB, mini USB, USB chuẩn loại B và USB chuẩn loại A (cả đầu cái và đực). 
Cổng HDMI ((High-Definition Multimedia Interface) 
CÁC CỔNG KẾT NỐI 
(I/O PORTS) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
20 
CÁC CỔNG KẾT NỐI 
(I/O PORTS) 
IDE (Itegrated Drive Electronics) 	 SATA (Serial Advanced 	 Technology Attachment) 
eSATA (External Serial Advanced Technology Attachment) 
20 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
21 
CÁC CỔNG KẾT NỐI 
(I/O PORTS) 
21 
Network Connections 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.1. Phần mềm máy tính 
Giới thiệu phần mềm máy tính (PMMT) 
Phân loại phần mềm máy tính 
Chức năng của mỗi loại 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
22 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
23 
1.1.1. Phần mềm máy tính 
Là các ch ư ơng trình đ ư ợc lập trình theo các yêu cầu nhất định, phục vụ giải quyết các vấn đề cho ng ư ời dùng, bao gồm : 
Phần mềm hệ thống 
Phần mềm ứng dụng 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
24 
1.1.1. Phần mềm máy tính 
Phần mềm hệ thống: Là phần mềm giúp điều khiển phần cứng máy tính, các thiết bị chuyên dụng và là nền cho các ứng dụng khác hoạt động. 
MS-DOS 
WINDOWS 
LINUX 
UNIX 
MAC 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
25 
1.1.1. Phần mềm máy tính 
Phần mềm ứng dụng: Là các phần mềm giúp người sử dụng thực hiện các công việc của mình trên máy tính một cách hiệu quả, nhanh chóng và dễ dàng . 
Office Software 
Graphics Software 
Multimedia Software 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
26 
1.1.1. Phần mềm máy tính 
Phần mềm miễn phí, trả phí 
Phần mềm mã nguồn mở 
Phần mềm chia sẻ 
Phần mềm bản quyền 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.3. Hiệu năng máy tính 
Tốc độ bộ xử lý trung tâm. 
Dung lượng bộ nhớ 
Tốc độ ổ cứng 
Tốc độ mạch tăng tốc đồ họa. 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
27 
1.1. Kiến thức c ơ bản về máy tính và mạng máy tính. 
1.1.4. Mạng máy tính và truyền thông. 
Mạng máy tính là gì? 
Truyền thông và các môi tr ư ờng truyền 
Mạng LAN/MAN/WAN 
Các thông số đo tốc độ đ ư ờng truyền 
Nhà cung cấp dịch vụ Internet. 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
28 
1.2. Các ứng dụng của CNTT-TT. 
Ứng dụng công – kinh doanh: 
E-Commerce 
E-Banking 
E-Government 
Tele-working 
Tele-conference 
Liên lạc – Truyền thông 
E-Mail 
SMS và IM 
VoIP 
Social Networking/Forum 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
29 
Cổng thông tin điện tử 
Cổng thông tin điện tử 
Trang thông tin 
Báo điện tử. 
Trang các nhân. 
Trang nội bộ. 
1.3. An toàn lao động, bảo vệ môi trường trong ứng dụng CNTT-TT. 
An toàn lao động 
Các bệnh th ư ờng gặp phải khi sử dụng CNTT. 
Các tai nạn th ư ờng gặp. 
Các bố trí môi tr ư ờng làm việc hiệu quả, an toàn. 
Th ư giản, phong ngừa bệnh tật, tai nạn. 
Bảo vệ môi tr ư ờng 
Rác thải điện tử. 
Tiết kiệm năng l ư ợng 
Ô nhiễm ánh sang, tiếng ồn, nhiệt độ. 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
30 
1.4. An toàn thông tin khi làm việc với máy tính. 
Kiểm soát tài khoản 
Đặt mật khẩu mạnh. 
Hạn chế tiết lộ thông tin cá nhân khi trực tuyến. 
Tránh truy cập, sử dụng các trang mạng lạ, độc hại. 
Sử dụng t ư ờng lửa 
T ư ờng lửa của hệ điều hành. 
Phần mềm t ư ờng lửa. 
Th ư ờng xuyên sao l ư u dự phòng dữ liệu. 
Sao l ư u ra đĩa cứng ngoài, DVD, USB 
Sử dụng l ư u trữ điện toán đám mây (Google Drive, OneDrive,) 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
31 
1.4. An toàn thông tin 
Phần mềm độc hại 
Virus 
Worm 
Trojan 
Spyware 
Adware 
Các phòng chống 
Dùng Antivirus/Firewalls 
Không truy cập, tài các tập tin, phần mềm không hiểu rõ. 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
32 
1.5. Pháp luật trong sử dụng CNTT 
Bản quyền 
Copyright/License, nhận biết phần mềm có bản quyền. 
Luật bản quyền phần mềm/Sở hữu trí tuệ 
Vấn đề vi phạm bản quyền. 
Kêu gọi tôn trọng bản quyền. 
Bảo vệ dữ liệu 
Thế nào là dữ liệu cần bảo vệ 
Tôn trọng dữ liệu của ng ư ời khác 
Luật pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân, tổ chức 
nguyenquocsu@hotec.edu.vn 
33