Bài giảng Lập trình Java - Bài 4: Lớp và đối tượng

LẬP TRÌNH JAVA 1 
BÀI 4: LỚP VÀ ĐỐI TƯỢNG 
MỤC TIÊU 
Kết thúc bài học này bạn có khả năng 
Hiểu rõ khái niệm đối tượng và lớp 
Mô hình hóa lớp và đối tượng 
Định nghĩa được lớp và tạo đối tượng 
Định nghĩa các trường, phương thức 
Định nghĩa và sử dụng hàm tạo 
Hiểu và sử package 
Sử dụng thành thạo các đặc tả truy xuất 
Hiểu được tính che dấu (encapsulation) 
KHÁI NIỆM VỀ ĐỐI TƯỢNG 
Biểu diễn đối tượng trong thế giới thực 
Mỗi đối tượng được đặc trưng bởi các thuộc tính 
và các hành vi riêng của nó 
ĐẶC ĐIỂM VÀ HÀNH VI 
Đặc điểm 
Hãng sản xuất 
Model 
Năm 
Màu 
Hành vi (Ô tô có thể làm gì?) 
Khởi động 
Dừng 
Phanh 
Bật cần gạt nước 
CLASS LÀ GÌ? 
Nhóm các Xe ô-tô Nhóm các Động vật 
ĐỊNH NGHĨA LỚP 
Lớp là một khuôn mẫu được sử dụng để mô tả 
các đối tượng cùng loại. 
Lớp bao gồm các thuộc tính (trường dữ liệu) và 
các phương thức (hàm thành viên) 
THUỘC TÍNH & PHƯƠNG THỨC 
Thuộc tính (field) 
Hãng sản xuất 
Model 
Năm 
Màu 
Phương thức (method) 
Khởi động() 
Dừng() 
Phanh() 
Bật cần gạt nước() 
Danh từ 
Đ
ộng từ 
MÔ HÌNH LỚP VÀ ĐỐI TƯỢNG 
Ô tô 
Thuộc tính 
• Năm 
• Nhà sản xuất 
• Model 
• Màu 
Phương thức 
• Khởi động 
• Dừng 
• Phanh 
Ô tô của Dũng 
Thuộc tính 
• Năm = 2010 
• Nhà SX=Honda 
• Model = Accord 
• Màu = Xanh 
Phương thức 
• Khởi động 
• Dừng 
• Phanh 
Ô tô của Mai 
Thuộc tính 
• Năm = 2012 
• Nhà SX=BMW 
• Model = CS30 
• Màu = Bạc 
Phương thức 
• Khởi động 
• Dừng 
• Phanh 
TÍNH TRỪU TƯỢNG (ABSTRACTION) 
Abstraction là công việc lựa chọn các thuộc tính 
và hành vi của thực thể vừa đủ để mô tả thực thể 
đó trong một bối cảnh cụ thể mà không phải liệt 
kê tất cả các thuộc tính, hành vi của thực thể có. 
Ví dụ: Mô tả một sinh viên ngành CNTT có rất 
nhiều thuộc tính và hành vi. Ở đây chúng ta chỉ 
sử dụng mã, họ và tên, điểm, ngành mà thôi, 
không cần thiết phải mô tả cao, nặng, hát, cười, 
nhảy cò cò 
ĐỊNH NGHĨA CLASS 
class > 
{ 
 > >; 
 > >; 
 > >([parameters]) { 
 // body of method 
 } 
 > >([parameters]) { 
 // body of method 
 } 
} 
Khai báo các trường 
Khai báo các phương thức 
VÍ DỤ ĐỊNH NGHĨA LỚP 
Trường 
Phương thức 
Lớp Employee có 2 thuộc tính là fullname và salary và 2 phương thức là input() và output() 
TẠO ĐỐI TƯỢNG 
Đoạn mã sau sử dụng lớp Employee để tạo một 
nhân viên sau đó gọi các phương thức của lớp. 
Chú ý: 
Toán tử new được sử dụng để tạo đối tượng 
Biến emp chứa tham chiếu tới đối tượng 
Sử dụng dấu chấm (.) để truy xuất các thành viên của 
lớp (trường và phương thức). 
DEMO 
 Tạo lớp mô tả sinh viên bao gồm họ 
tên, điểm và các phương thức nhập, 
xuất và xếp loại học lực 
> > ([danh sách tham số]) 
{ 
 // thân phương thức 
} 
ĐỊNH NGHĨA PHƯƠNG THỨC 
Phương thức là một mô-đun mã thực hiện một 
công việc cụ thể nào đó 
Trong lớp Employee có 2 phương thức là input() và 
output() 
Phương thức có thể có một hoặc nhiều tham số 
Phương thức có thể có kiểu trả về hoặc void 
(không trả về gì cả) 
Cú pháp 
VÍ DỤ PHƯƠNG THỨC 
Kiểu trả về là double nên thân phương 
thức phải chứa lệnh return số thực 
Kiểu trả về là void nên thân phương thức 
không chứa lệnh return giá trị 
MÔ HÌNH PHƯƠNG THỨC 
Mô hình 
Ví dụ 
Phương thức 
(thực hiện công việc 
cụ thể nào đó) 
{Tham số} {Kết quả} 
Math.min() {a, b} {min} 
setInfo() {fullname, salary} 
incomeTax() {} {Thuế} 
{} 
NẠP CHỒNG PHƯƠNG THỨC (OVERLOADING) 
Trong một lớp có thể có nhiều phương thức 
cùng tên nhưng khác nhau về tham số (kiểu, số 
lượng và thứ tự) 
Trong lớp MyClass có 4 phương thức cùng tên là 
method nhưng khác nhau về tham số 
public class MyClass{ 
 void method(){} 
 void method(int x){} 
 void method(float x){} 
 void method(int x, double y){} 
} 
VÍ DỤ NẠP CHỒNG PHƯƠNG THỨC 
Xét trường hợp overload sau 
Với lớp trên, bạn có thể sử dụng để tính tổng 2 
hoặc 3 số nguyên. 
class MayTinh{ 
int tong(int a, int b){return a + b;} 
int tong(int a, int b, int c){return a + b + c;} 
} 
MayTinh mt = new MayTinh(); 
int t1 = mt.tong(5, 7); 
int t2 = mt.tong(5, 7, 9); 
HÀM TẠO (CONSTRUCTOR) 
Hàm tạo là một phương thức đặc biệt được sử 
dụng để tạo đối tượng. 
Đặc điểm của hàm tạo 
Tên trùng với tên lớp 
Không trả lại giá trị 
Ví dụ 
public class ChuNhat{ 
double dai, rong; 
public ChuNhat(double dai, double rong){ 
this.dai = dai; 
this.rong = rong; 
} 
} ChuNhat cn1 = new ChuNhat(20, 15); ChuNhat cn2 = new ChuNhat(50, 25); 
Lớp 
Đối tượng 
HÀM TẠO (CONSTRUCTOR) 
Trong một lớp có thể định nghĩa nhiều hàm tạo 
khác tham số, mỗi hàm tạo cung cấp 1 cách tạo 
đối tượng. 
Nếu không khai báo hàm tạo thì Java tự động 
cung cấp hàm tạo mặc định (không tham số) 
public class ChuNhat{ 
double dai, rong; 
public ChuNhat(double dai, double rong){ 
this.dai = dai; 
this.rong = rong; 
} 
public ChuNhat(double canh){ 
this.dai = canh; 
this.rong = canh; 
} 
} 
ChuNhat cn = new ChuNhat(20, 15); 
ChuNhat vu= new ChuNhat(30); 
TỪ KHÓA THIS 
this được sử dụng để đại diện cho đối tượng 
hiện tại. 
this được sử dụng trong lớp để tham chiếu tới 
các thành viên của lớp (field và method) 
Sử dụng this.field để phân biệt field với các biến 
cục bộ hoặc tham số của phương thức 
public class MyClass{ 
 int field; 
 void method(int field){ 
 this.field = field; 
 } 
} Trường Tham số 
DEMO 
+ hoTen: String 
+ diemTB: double 
SinhVien 
+ xepLoai(): String 
+ xuat(): void 
+ nhap(): void 
+ SinhVien() 
+ SinhVien(hoTen, diemTB) 
Xây dựng lớp mô tả sinh viên như mô hình trên. 
Trong đó nhap() cho phép nhập họ tên và điểm 
từ bàn phím; xuat() cho phép xuất họ tên, điểm 
và học lực ra màn hình; xepLoai() dựa vào điểm 
để xếp loại học lực 
Sử dụng 2 hàm tạo để tạo 2 đối tượng sinh viên 
PACKAGE 
Package được sử dụng để chia các class và 
interface thành từng gói khác nhau. 
Việc làm này tương tự quản lý file trên ổ đĩa trong đó 
class (file) và package (folder) 
Ví dụ sau tạo lớp MyClass thuộc gói com.poly 
Trong Java có rất nhiều gói được phân theo chức 
năng 
java.util: chứa các lớp tiện ích 
java.io: chứa các lớp vào/ra dữ liệu 
java.lang: chứa các lớp thường dùng 
package com.poly; 
public class MyClass{} 
IMPORT PACKAGE 
Lệnh import được sử dụng để chỉ ra lớp đã được 
định nghĩa trong một package 
Các lớp trong gói java.lang và các lớp cùng định 
nghĩa trong cùng một gói với lớp sử dụng sẽ 
được import ngầm định 
package com.polyhcm; 
import com.poly.MyClass; 
import java.util.Scanner; 
public class HelloWorld{ 
public static void main(String[] args){ 
MyClass obj = new MyClass(); 
Scanner scanner = new Scanner(System.in); 
} 
} 
ĐẶC TẢ TRUY XUẤT 
Đặc tả truy xuất được sử dụng để định nghĩa khả 
năng cho phép truy xuất đến các thành viên của 
lớp. Trong java có 4 đặc tả khác nhau: 
private: chỉ được phép sử dụng nội bộ trong class 
public: công khai hoàn toàn 
{default}: 
Là public đối với các lớp truy xuất cùng gói 
Là private với các lớp truy xuất khác gói. 
protected: tương tự {default} nhưng cho phép kế 
thừa dù lớp con và cha khác gói. 
Mức độ che dấu tăng dần theo chiều mũi tên 
ĐẶC TẢ TRUY XUẤT 
package p1; 
public class A{ 
public int a; 
protected int b; 
int c; 
private int d; 
} 
package p1; 
public class B{ 
A x = new A(); 
void method(){ 
x.a = 1; 
x.b = 1; 
x.c = 1; 
x.d = 1; 
} 
} 
package p2; 
public class C{ 
A x = new A(); 
void method(){ 
x.a = 1; 
x.b = 1; 
x.c = 1; 
x.d = 1; 
} 
} 
package p3; 
public class D extends A{ 
void method(){ 
a = 1; 
b = 1; 
c = 1; 
d = 1; 
} 
} 
us
e 
us
e 
ex
te
nd
s 
ENCAPSULATION 
Encapsulation là tính che dấu trong hướng đối 
tượng. 
Nên che dấu các trường dữ liệu 
Sử dụng phương thức để truy xuất các trường dữ liệu 
Mục đích của che dấu 
Bảo vệ dữ liệu 
Tăng cường khả năng mở rộng 
NON-ENCAPSULATION 
Giả sử định nghĩa lớp SinhVien và công khai 
hoTen và điểm như sau 
Khi sử dụng người dùng có thể gán dữ liệu cho 
các trường một cách tùy tiện 
Điều gì sẽ xảy ra nếu điểm hợp lệ chỉ từ 0 đến 10 
public class SinhVien{ 
public String hoTen; 
public double diem; 
} 
public class MyClass{ 
public static void main(String[] args){ 
 SinhVien sv = new SinhVien(); 
sv.hoTen = “Nguyễn Văn Tèo”; 
sv.diem = 20.5; 
} 
} 
ENCAPSULATION 
Để che dấu thông tin, sử dụng private cho các 
trường dữ liệu. 
private double diem; 
Bổ sung các phương thức getter và setter để đọc 
ghi các trường đã che dấu 
public void setDiem(double diem){ 
this.diem = diem; 
} 
public String getDiem(){ 
return this.diem; 
} 
ENCAPSULATION 
Chỉ cần thêm 
mã vào 
phương thức 
setDiem() để 
có những xử 
lý khi dữ liệu 
không hợp lệ 
public class SinhVien{ 
private String hoTen; 
private double diem; 
public void setHoTen(String hoTen){ 
this.hoTen = hoTen; 
} 
public String getHoTen(){ 
return this.hoTen; 
} 
public void setDiem(double diem){ 
if(diem 10){ 
System.out.println(“Điểm không họp lệ”); 
} 
else{ 
this.diem = diem; 
} 
} 
public String getDiem(){ 
return this.diem; 
} 
} 
public class MyClass{ 
public static void main(String[] args){ 
 SinhVien sv = new SinhVien(); 
sv.setHoTen(“Nguyễn Văn Tèo”); 
sv.setDiem(20); 
} 
} 
QUI TẮC ĐẶT TÊN TRONG JAVA 
Tên (class, field, method, package, interface, 
variable) được đặt theo qui ước (mềm) như sau: 
Tên package: toàn bộ ký tự thường và dấu chấm 
 java.util, com.poly 
Tên class, interface: Các từ phải viết hoa ký tự đầu 
class Employee{}, class SinhVien{}, class HinhChuNhat() 
Tên field, method, variable: Các từ phải viết hoa ký tự 
đầu ngoại trừ từ đầu tiên phải viêt thường 
hoTen, diem, fullName, mark 
setHoTen(), input(), setDiem() 
Tên class, field và variable sử dụng danh từ 
Tên phương thức sử dụng động từ 
TỔNG KẾT NỘI DUNG BÀI HỌC 
Khái niệm về đối tượng 
Khái niệm lớp 
Mô hình đối tượng và lớp 
Định nghĩa lớp 
Tạo đối tượng 
Định nghĩa phương thức 
Nạp chồng phương thức 
Hàm tạo 
Package 
Đặc tả truy xuất 
Encapsulation 
Qui ước đặt tên