Bài giảng Giới thiệu lập trình - Giới thiệu - Lê Nguyên Khôi

Giới Thiệu Lập Trình
Giới Thiệu
TS. Lê Nguyên Khôi
Trường Đại học Công nghệ, ĐHQGHN
Nội Dung
1

 Khái niệm về chương trình và lập trình

 Cấu trúc một chương trình

 Biên soạn, biên dịch chương trình

 Chạy chương trình

 Sửa và gỡ lỗi chương trình

 Môi trường lập trình
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình
2

 Một dãy các lệnh (instruction) cho máy tính

 Máy tính không thể tự vận hành

 Cần mệnh lệnh để hoạt động

 Máy tính chạy các lệnh của chương trình tại bộ 
xử lý trung tâm (CPU)

 Chương trình chạy sai

 Không phải do lỗi máy tính

 Do các lệnh hướng dẫn máy tính sai

 Lập trình viên tìm và sửa lỗi
Giới Thiệu Lập Trình
Lập Trình
3

 Quá trình tạo ra chương trình giải quyết vấn đề 
cụ thể bằng máy tính, bao gồm:

 Phân tích vấn đề

 Xây dựng giải pháp

 Đánh giá giải pháp

 Cài đặt giải pháp

 Kiểm thử

 Gỡ lỗi

 Tối ưu
Giới Thiệu Lập Trình
Tại Sao Cần Lập Trình
4

 Điều khiển máy tính

 Giải quyết nhiều vấn đề hiện đại

 Trải nghiệm sáng tạo thú vị

 Khai phá tiềm năng trí tuệ
Giới Thiệu Lập Trình
Đánh Giá Chương Trình
5

 Tính đúng đắn (correctness)

 Kết quả tương ứng với thông tin đầu vào

 Tính chịu lỗi (robustness)

 Xử lý: lỗi khi chạy, thông tin đầu vào sai

 Tính dễ dùng (usability)

 Người dùng dễ dàng sử dụng

 Tính khả chuyển (portatbility)

 Thích nghi trong các môi trường khác nhau

 Tính bảo trì (maintainability)

 Dễ dàng sửa đổi, nâng cấp

 Tính hiệu quả (efficiency)

 Độ tin cậy, tốc độ xử lý, tài nguyên sử dụng, ít rủi ro
Giới Thiệu Lập Trình
Cài Đặt Giải Pháp
6

 Sau khi xây dựng giải pháp, đánh giá giải
pháp, lập trình viên tiến hành giải đặt giải pháp
(viết chương trình)

 Sử dụng ngôn ngữ:

 Ngôn ngữ máy: trực tiếp điều khiển bộ vi xử lý

 Ngôn ngữ tự nhiên: máy không hiểu

 Ngôn ngữ bậc cao: C, C++, Java, C#, Python

Có thể chuyển thành ngôn ngữ máy

 Sử dụng công cụ, chương trình dịch

Gần với ngôn ngữ tự nhiên

 Dễ đọc, dễ hiểu, dễ trao đổi
Giới Thiệu Lập Trình
Trình Tự Xây Dựng Chương Trình
7

 Soạn thảo

 Biên dịch

 Chạy chương trình

 Kiểm thử

 Gỡ lỗi
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Trong Ngôn Ngữ C++
8

 Tải và cài đặt MinGW32

 Biên soạn chương trình sử dụng Notepad

 Lưu chương trình vào với phần mở rộng .cpp

 Mở chương trình Command Prompt, truy cập
đến thư mục đã lưu tệp

 Biên dịch chương trình sử dụng g++ được tệp
có phần mở rộng .exe (chương trình)

 Chạy chương trình với các bộ dữ liệu khác
nhau để phát hiện lỗi
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
9

 Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!”
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
10

 Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!”
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}
điểm bắt đầu
chương trình
bắt đầu
kết thúc
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
11

 Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!”
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}
tải thư viện
tải không gian
tên
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
12

 Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!”
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}
mệnh lệnh in 
ra màn hình xuống dòng
In tất cả giữa 2 
dấu nháy kép “”
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
13

 Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!”
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}
Thông báo với hệ điều
hành không có lỗi xảy ra.
Giá trị khác 0, xảy ra lỗi
trong quá trình chạy.
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
14

 Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” 
sau đó dòng “I am a computer”
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
15

 In nhiều dòng liên tục
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
cout << "I am a computer" << endl;
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Đầu Tiên
16

 In nhiều dòng liên tục
#include 
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
cout << "I am a computer" << endl;
return 0;
}
không có dấu
chấm phẩy
Giới Thiệu Lập Trình
Chương Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên
17

 Tính tổng & hiệu của 2 số nguyên a và b

 Xây dựng giải pháp:
1. Nhập 2 số nguyên a và b
2. Tính tổng & hiệu của a và b
3. Lưu các giá trị của tổng & hiệu sau khi tính
4. In ra tổng & hiệu

 Kiểm tra giải pháp với các cặp số khác nhau
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
18
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
chú thích cho lập trình viên
19
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
một phần ngôn ngữ C++ (từ khóa)
20
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
toán tử
21
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
thực hiện mệnh lệnh, kết thúc bằng dấu ;
22
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
khối câu lệnh, phân tách bởi ngoặc cong {}
23
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
nhóm câu lệnh được đặt tên để thực hiện nhiệm vụ
24
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
int tong, hieu; // khai báo
tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
phong cách viết chương trình, người khác đọc hiểu
25
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
....int soThu1, soThu2; // khai báo
....cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
....cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
....int tong, hieu; // khai báo
....tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng
....hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu
....cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
....cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
....return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình
Dịch & Chạy Chương Trình
26

 Viết chương trình (sử dụng Notepad) và lưu
vào tệp TongHieu.cpp

 Mở Command Prompt (cmd), chuyển đến thư
mục lưu tệp ucln.cpp

 Dịch chương trình, gõ: g++ TongHieu.cpp, sẽ
chuyển mã nguồn ngôn ngữ bậc cao sang ngôn ngữ
máy và lưu vào a.exe

 Gõ g++ TongHieu.cpp –o TongHieu.exe để lưu vào
tệp với tên mong muốn (TongHieu.exe)

 Chạy chương trình, gõ TongHieu.exe
Giới Thiệu Lập Trình
Phát Hiện Lỗi Tự Động
27

 Gõ sai chương trình

 Dịch mã nguồn ngôn ngữ bậc cao (C++) báo lỗi
TongHieu.cpp:7:5: error: “in” was not declared in this scope
in soThu1, soThu2;
^
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include 
using namespace std;
int main()
{
in soThu1, soThu2; // khai báo
cin >> soThu1; // nhập dữ liệu
cin >> soThu2; // nhập dữ liệu
Giới Thiệu Lập Trình
Kiểm Tra Chương Trình
28

 Kiểm tra kết quả chương trình

 Dữ liệu: 3 và 10

 Kết quả: Tong: 13 Hieu: -7

 Luôn luôn kiểm tra chương trình với một bộ dữ
liệu được lựa chọn cẩn thận để phát hiện
những lỗi không mong muốn (lỗi chạy)

 Kiểm tra thường bị quên
Giới Thiệu Lập Trình
Công Cụ Hỗ Trợ Lập Trình
29

 CodeBlocks

 Soạn thảo tệp văn bản chương trình

 Ghi vào file có đuôi .cpp

 Biên dịch: Build > Compile current file

 Chạy: Build > Run
Giới Thiệu Lập Trình
Bài Tập
30

 Biên soạn và chạy 02 chương trình trên theo
các bước như trong slide 26

 Tìm hiểu sự phát triển các ngôn ngữ lập trình

 Mượn sách thư viện

 Tìm hiểu codepower.vn

 Tìm hiểu CodeBlocks

 Slide bài giảng tải từ website môn học hoặc
website bài tập codepower.vn
Giới Thiệu Lập Trình