Bài giảng Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam - Chương 5: Đường lối xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN

Chương 5 : ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Giáo trình Đường lối cách mạng của ĐCSVN, Nxb CTQG – HN, 2009 
Một số chuyên đề Đường lối cách mạng của ĐCSVN, Nxb CTQG – HN, 2008. 
Đảng lãnh đạo xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam, ĐCSVN, Nxb CTQG – HN, 2008. 
Văn kiện Hội nghị BCH TW khóa X, Nxb CTQG – HN, 2009 
Những đặc điểm lớn của thế giới đương đại ( Nguyễn Đức Bình – Chủ biên ), Nxb CTQG – HN, 2007 
5 đương đại, Nxb Lao động Xã hội - HN, 2007 
www.đangcongsanvietnam.com... 
I.QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI NHẬN THỨC VỀ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 
1/ Cơ chế quản lý kinh tế thời kỳ trước đổi mới : 
a/ Cơ chế kế họach hóa tập trung quan liêu, bao cấp : 
Trước đổi mới, cơ chế quản lý kinh tế ở nư ớc ta kế họach hóa tập trung với những đặc điểm : 
- Thứ nhất , Nhà nước quản lý nền kinh tế chủ yếu bằng mệnh lệnh hành chính dựa trên hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh chi tiết áp đặt từ trên xuống dưới. 
Các doanh nghiệp họat động trên cơ sở các quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và các chỉ tiêu pháp lệnh đượcgiao 
 Nhà nước giao chỉ tiêu kế họach, cấp phát vốn, vật tư cho doanh nghiệp, doanh nghiệp giao nộp sản phẩm cho Nhà nước. Lỗ thì nhà nước bù, lãi thì Nhà nước thu. 
Thứ hai: 
 Các cơ quan hành chính can thiệp vào quá sâu vào họat động sản xúât của các doanh nghiệp nhưng lại không chịu trách nhiệm gì về vật chất và pháp lý đối với các quyết định của mình. 
Những thiệt hại vật chất do các quyết định không đúng gây ra thì ngân sách nhà nước phải gánh chịu. 
Các doanh nghiệp không có quyền tự chủ sản xuất, kinh doanh, cũng không bị ràng buộc trách nhiệm đối với kết quả sản xuất, kinh doanh. 
Thứ ba , 
 Quan hệ hàng hóa – tiền tệ bị coi nhẹ chỉ là hình thức, quan hệ hiện vật là chủ yếu. 
 Nhà nước quản lý kinh tế thông qua chế độ “cấp phát – giao nộp”. 
 Vì vậy, rất nhiều hàng hóa quan trọng như sức lao động, phát minh, sáng chế, tư liệu sản xuất quan trọng, không được coi là hàng hóa về mặt pháp lý. 
- Thứ tư , 
Bộ máy quản lý cồng kềnh 
Nhiều cấp trung gian vừa kém năng động vừa sinh ra đội ngũ quản lý kém năng lực 
Phong cách cửa quyền, quan liêu, nhưng lại được hưởng quyền lợi cao hơn người lao động. 
Chế độ bao cấp được thực hiện dưới các hình thức chủ yếu sau: 
 Bao cấp qua giá: 
 Nhà nước quyết định giá trị tài sản, thiết bị, vật tư, hàng hóa thấp hơn giá trị thực của chúng nhiều lần so với giá thị trường. 
 Do đó hạch tóan kinh tế chỉ là hình thức. 
+ Bao cấp qua chế độ tem phiếu : 
Nhà nước quy định chế độ phân phối vật phẩm tiêu dùng cho cán bộ, công nhân viên theo định mức qua hình thức tem phiếu. 
Chế độ tem phiếu với mức giá khác xa so với giá thị trường đã biên chế độ tiền lương thành lương hiện vật, 
Thủ tiêu động lực kích thích người lao động và phá vỡ nguyên tắc phân phối theo lao động. 
+ Bao cấp theo chế độ cấp phát vốn của ngân sách nhưng: 
 không có chế tài ràng buộc trách nhiệm vật chất đối với các đơn vị được cấp vốn. 
Không kiểm soát quy trình sản xuất 
 Điều đó vừa làm tăng gánh nặng đối với ngân sách vừa làm cho sử dụng vốn kém hiệu quả, nảy sinh cơ chế “xin – cho 
Trong thời kỳ kinh tế còn tăng trưởng chủ yếu theo chiều rộng thì cơ chế này có tác dụng nhất định, 
Cho phép tập trung tối đa các nguồn lực kinh tế vào các mục tiêu chủ yếu trong từng giai đọan và điều kiện cụ thể, đặc biệt trong quá trình công nghiệp hóa theo hướng ưu tiên phát triển công nghiệp nặng. 
Nhưng lại thủ tiêu cạnh tranh, kìm hãm tiến bộ khoa học – công nghệ 
Triệt tiêu động lực kinh tế đối với người lao động, không kích thích tính năng động 
 Khi nền kinh tế thế giới chuyển sang giai đọan phát triển theo chiều sâu dựa trên cơ sở áp dụng các thành tựu của cuộc cách mạng KHKT 
Trứơc đổi mới do chưa nhận thức được sản xuất hàng hóa và cơ chế thị trường nên kế họach hóa là đặc trưng quan trọng nhấtcủa nền KTXHCN 
Phân bố mọi nguồn lực kế họach, coi thị trường chỉ là công cụ thứ yếu, 
 Muốn nhanh chóng xóa sở hữu tư nhân và kinh tế cá thể, 
 Không chấp nhận nhiều thành phần kinh tế 
Vì thế chúng ta rơi vào khủng hoảng kinh tế xã hội . 
b / Nhu cầu đổi mới cơ chế quản lý kinh tế 
 Trước áp lực của tình thế khách quan , nhằm thóat khỏi khủng hoảng KT-XH , chúng ta đã có những bước cải cách nền kinh tế theo hướng kinh tế thị trường 
Nhưng chưa tòan diện và triệt để như : 
 Khóan sản phẩm trong nông nghiệp 
 Bù giá vào lương 
 Nghị quyết TW 8 giá , lương , tiền 
 Nghị định số 25, 26  
 Việc bố trí lại cơ cấu kinh tế phải đi đôi với đổi mới cơ chế quản lý kinh tế , cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp từ nhiều năm nay không tạo được động lực để phát triển , làm suy yếu kinh tế XHCN 
Hạn chế việc sử dụng và cải tạo các thành phần kinh tế kìm hãm sức sản xuất 
 Làm giảm năng suất chất lượng hiệu quả, 
 Gây rối lọan trong phân phối lưu thông và nẩy sinh nhiều hiện tượng tiêu cực.  
 Vì thế đổi mới cơ chế quản lý kinh tế trở thành nhu cầu cần thiết và cấp bách 
2 / Sự hình thành tư duy của Đảng về kinh tế thị trường thời kỳ đổi mới 
a/ Tư duy của Đảng về kinh tế thị trường từ ĐH 6 đến ĐH 8 
 Thời kỳ này đã có nhận thức về kinh tế thị trường khá căn bản và sâu sắc 
 Một là : Kinh tế thị trường không phải là cái riêng của CNTB mà là thành tựu chung của nhân lọai vì sản xuất và trao đổi hàng hóa là tiền đề cho sự ra đời và phát triển của nền kinh tế thị trường , thị trường giữ vai trò là một công cụ phân bổ các nguồn lực kinh tế . 
 khi một nền kinh tế mà các nguồn lực của nó được phân bố bằng nguyên tắc thị trường thì gọi là kinh tế thị trường 
Mầm mống của nó đã có từ thời chiếm hữu nô lệ hình thành trong XH PK và phát triển mạnh trong XH TB. 
 So với kinh tế hàng hóa thì cả hai đều cùng bản chất nhằm sản xuất ra hàng hóa để bán nhằm mục đích giá trị và trao đổi thông quan quan hệ hàng hóa tiền tệ nhưng kinh tế thị trường ở trình độ phát triển cao hơn 
Đạt đến trình độ thị trường là trở thành ýêu tố quyết định sự tồn tại hay không tồn tại của người sản xuất hàng hóa 
 Lấy khoa học công nghệ hiện đại làm cơ sở và nền sản xuất đựơc xã hội hóa cao 
 Có lịch sử phát triển lâu đời 
 Hai là : 
 Kinh tế thị trường còn tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ lên CNXH. 
 Kinh tế thị trường có thể coi là một kiểu tổ chức kinh tế 
Là phương thức tổ chức vận hành nền kinh tế 
Là phương tiện điều tiết lấy cơ chế thị trường làm cơ sở để phân bố các nguồn lực kinh tế và điều tiết mối quan hệ giữa người và người 
Chỉ đối lập với nền kinh tế tự nhiên tự cấp tự túc chứ không đối lập với các chế độ XH 
 Là thành tựu chung của văn minh nhân lọai nên nó tồn tại ở nhiều phương thức sản xúât khác nhau 
Vừa liên hệ với chế độ tư hữu vừa có thể liên hệ với chế độ công hữu và phục vụ cho XH nên tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ lên CNXH 
XD nền kinh tế thị trường không có nghĩa là phát triển CNTB và tất nhiên XDCNXH cũng không phải là phủ định kinh tế thị trường . 
. ĐH7 tiếp tục khẳng định chủ trương XD thành phần kinh tế vừa cạnh tranh vừa hợp tác, cơ chế vận hành theo định hứơng XHCN 
Tức là cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, bằng pháp luật , kế họach và các công cụ khác. 
Cơ chế kinh tế này các đơn vị kinh tế có quyền tự chủ trong 
 Tổ chức SX 
 Kinh doanh 
Quan hệ bình đẳng 
 Quan hệ hợp tác cạnh tranh hợp pháp 
 Liên doanh tự nguyện 
 Thị trường có vai trò trực tiếp hướng dẫn các đơn vị kinh tế 
 ĐH 8 tiếp tục đường lối đề ra nhiệm vụ tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới 
 tiếp tục thúc đẩy nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN 
Ba là , có thể và cần thiết sử dụng kinh tế thị trường để XD CNXH ở nước ta, vì là một tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ nên có thể và cần thiết sử dụng để XD CNXH ở nứơc ta. 
Khi lấy thị trường làm cơ sở để phân bố các nguồn lực kinh tế thì KTTT cũng có những đặc điểm chủ yếu 
+ Các chủ thể kinh tế có tính độc lập , nghĩa là có quyền tự chủ trong sản xuất , kinh doanh lỗ lãi tự chịu. 
+ Giá cả cơ bản do quy luật cung cầu điều tiết , thị trường phát triển đồng bộ và hòan hảo. 
+ Nền kinh tế có tính mở cao và vận hành theo quy luật vốn có của kinh tế thị trường như quy luật giá trị, cung cầu, cạnh tranh  
Có hệ thống pháp quy kiện tòan và sự quản lý vĩ mô của nhà nước 
CNTB không sinh ra kinh tế thị trường nhưng đã biết kế thừa và khai thác hiệu quả các lợi thế của nó để phát triển, 
Ta muốn XD thành công CNXH cũng phải biết khai thác và dùng nó làm phương tiện sẽ thành công. 
b / Tư duy của Đảng về kinh tế thị trường từ ĐH9 đến ĐH 10 
- ĐH 9 ( tháng 4/2001 ) xác định kinh tế thị trường định hướng XHCN 
 là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ lên CNXH , là nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN. 
Đây là b ư ớc chuyển biến trong nhận thức rất quan trọng của Đảng ta : 
 Từ chỗ coi KTTT chỉ như một công cụ , một phương tiện, một cơ chế quản lý thì nay đã coi KTTT là một chỉnh thể 
Là cơ sở kinh tế của của sự phát triển theo định hướng XHCN 
Kinh tế thị trường định hứơng XHCN là một kiểu tổ chức kinh tế vừa tuân theo quy luật của kinh tế thị trường vừa dựa trên cơ sở và chịu sự dẫn dắt chi phối bởi các nguyên tắc và bản chất của CNXH. 
Trong nền kinh tế đó , các thế mạnh của thị trường được sử dụng để phát triển lựclượng sản xuất phát triển kinh tế để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho CNXH , nâng cao đời sống ND . 
 Còn tính định hứ ơ ng XHCN đự ơ c thể hiện trên cả 3 mặt của QHSX , sở hữu, tổ chứcquản lý và phân phối, 
Nhằm mục đích cuối cùng là dân giàu nứ ơ c mạnh XH công bằng dân chủ văn minh, có kỷ c ươ ng phép n ư ớc 
Xóa bỏ áp bức bất công và tạo điều kiện cho mọi ng ư ời có cuộc sống ấm no tự do hạnh phúc 
Nh ư ng cần phải nhận thức đầy đủ h ơ n là: 
Nói KTTT định h ư ớng XHCN thì tr ư ớc hết đó không phải là nền kinh tế kế họach hóa tập trung 
 Nh ư ng nó cũng không phải là nền kinh tế thị tr ư ờng TBCN và cũng ch ư a hòan tòan là nền kinh tế thị tr ư ờng XHCN, vì ch ư a có đầy đủ các yếu tố XHCN 
Tính định h ư ớng XHCN của ta làm cho nền KT khác với Kinh tế thị tr ư ờng TBCN 
 Và vì thế , ĐH 9 đã đ ư ợc 4 tiêu chí của nền KTTTđịnh h ư ớng XHCN của đất n ư ớc ta là : 
+ Về mục đích phát triển: 
 Nhằm thực hiện dân giàu nứ ơ c mạnh XH công bằng dân chủ văn minh, 
 Giải phóng mạnh mẽ lực l ư ợng SX và không ngừng nâng cao đời sống ND, 
 Đẩy mạnh XĐGN , khuyến khích mọi ng ư ời cùng v ươ n lên làm giàu chính đáng giúp đỡ ng ư ời khác thóat nghèo và cùng khá giả h ơ n 
 Phát triển kinh tế vì con ng ư ời, giải phóng lực l ư ợng SX 
 Phát triển kinh tế để nâng cao đời sống cho mọi ng ư ời , ai cũng đ ư ợc h ư ởng thành quả và lợi ích từ thành quả phát triển. 
 Điều này khác về c ơ bản với CNTB lấy lợi nhuận là mục đích và vì lợi ích của các nhà t ư bản. 
+ Về ph ươ ng hứ ơ ng phát triển 
 Phát triển nền kinh tế với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế nhằm giải phóng mọi tiềm năng trong mọi thanh phần kinh tế trong mỗi cá nhân và các vùng miền. 
Phát huy tối đa nội lực để phát triển nhanh nền KT. 
Tuy vậy vẫn phải xác định kinh tế nhà n ư ớc vẫn giữ vai trò chủ đạo, là công cụ chủ yếu để Nhà n ư ớc điều tiết nền kinh tế nền kinh tế , 
 Định hứ ơ ng cho sự phát triển vì mục tiêu dân giàu nứ ơ c mạnh, XH công bằng DC văn minh. 
Để giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà n ư ớc phải nắm giữ các vị trí then chốt của nền kinh tế bằng trình độ khoa học, công nghệ tiên tiến, hiệu quả sản xuất kinh doanh cao chứ không phải dựa vào bao cấp, c ơ chế xin – cho hay độc quyền kinh doanh. 
 Mặt khác, tiến lên chủ nghĩa xã hội đặt ra yêu cầu nền kinh tế phải đ ư ợc dựa trên nền tảng của sở hữu tòan dân về các t ư liệu sản xuất chủ yếu. 
+ Về định h ư ớng xã hội và phân phối: 
Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng b ư ớc và từng chính sách phát triển 
Tăng tr ư ởng kinh tế gắn kết chặt chẽ và đồng bộ với phát triển xã hội, văn hóa, giáo dục và đào tạo 
Giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con ng ư ời. 
Hạn chế tác động tiêu cực của kinh tế thị tr ư ờng. 
Trong lĩnh vực phân phối, định h ư ớng xã hội chủ nghĩa đ ư ợc thể hiện qua chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, phúc lợi xã hội. 
 Đồng thời để huy động mọi nguồn lực kinh tế cho sự phát triển chúng còn thực hiện phân phối theo mức đóng góp vốn và các nguồn lực khác. 
+ Về quản lý: 
Phát huy vai trò làm chủ xã hội của nhân dân, 
Bảo đảm vai trò quản lý, điều tiết nền kinh tế của Nhà n ư ớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa d ư ới sự lãnh đạo của Đảng 
 Tiêu chí này thể hiện sự khác biệt c ơ bản giữa kinh tế thị tr ư ờng t ư bản chủ nghĩa với kinh tế thị tr ư ờng xã hội chủ nghĩa nhằm phát huy mặt tích cực 
Hạn chế mặt tiêu cực của kinh tế thị tr ư ờng, bảo đảm quyền lợi chính đáng của mọi ng ư ời. 
Hòan thiện nhận thức và chủ tr ươ ng về nền kinh tế nhiều thành phần. 
 Đại hội X khẳng định: “ Trên c ơ sở ba chế độ sở hữu (toàn dân, tập thể, t ư nhân), hình thành nhiều hình thức sở hữu và nhiều thành phần kinh tế: 
 Kinh tế nhà n ư ớc 
 Kinh tế tập thể 
 Kinh tế t ư bản nhà n ư ớc, 
 Kinh tế có vốn đầu t ư n ư ớc ngòai 
Các thành phần kinh tế họat động theo pháp luật đều là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng xã hội chủ nghĩa 
Bình đẳng tr ư ớc pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh. 
 Kinh tế nhà n ư ớc giữ vai trò chủ đạo, là lực l ư ợng vật chất quan trọng để Nhà n ư ớc định h ư ớng và điều tiết nền kinh tế, 
Tạo môi tr ư ờng và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh tế cùng phát triển. 
 Kinh tế nhà n ư ớc cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. 
 Kinh tế t ư nhân có vai trò quan trọng, là một trong những động lực của nền kinh tế” 
II. TIẾPTỤC HÒAN THIỆN THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TR Ư ỜNG ĐỊNH H Ư ỚNG XHCN Ở N Ư ỚC TA 
1/ Mục tiêu và quan điểm c ơ bản : 
a/ Thể chế kinh tế và thể chế kinh tế thị tr ư ờng . 
 Thể chế kinh tế là một bộ phận cấu thành của hệ thống thể chế XH 
Tồn tại bên cạnh các bộ phận khác nhau nh ư : 
 -Chính trị 
 -Giáo dục 
 -Văn hóa 
Thể chế kinh tế nói chung là một hệ thống các quy phạm các pháp luật nhằm điều chỉnh : 
Các chủ thể kinh tế, các hành vi kinh tế 
Các quan hệ kinh tế 
 Nh ư vậy nó bao gồm : 
 Đạo luật 
 Quy chế 
 Quy tắc chuẩn mực về kinh tế gắn với các chế tài về xử lý vi phạm 
Các tổ chức kinh tế 
Truyền thống văn hóa và văn minh kinh doanh 
 C ơ chế vận hành nền kinh tế. 
 Thể chế thị tr ư ờng là một tổng thể bao gồm các bộ 
 Quy tắc 
 Luật lệ 
 Hệ thống các thực thể 
Tổ chức kinh tế đuợc tạo lập để điều chỉnh giao dịch trao đổi trên thị tr ư ờng. Bao gồm 3 yếu tố : 
+ Các quy tắc về hành vi kinh tế diễn ra trên thị tr ư ờng , các bên tham gia thị tr ư ờng với t ư cách là các chủ thể thị tr ư ờng 
+ Cách thức thực hiện các quy tắc nhằm đạt mục tiêu hay kết quả mà các bên tham gia thị tr ư ờng mong muốn 
+ Các thị tr ư ờng n ơ i hàng hóa đ ư ợc giao dịch trao đổi trên c ơ sở các yêu cầu quy định của luật lệ quan trọng nh ư hàng hóa, dịch vụ, vốn, lao động, công nghệ, bất động sản 
- Kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng XHCN là nền kinh tế vừa tuân theo các quy luật của KTTT vừa chịu sự chi phối của các yếu tố đảm bảo định h ư ớng XHCN. 
 Vì thế, thể ... hống chính trị 
 Hòan thiện thể chế kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng XHCN. 
2 / Một số chủ tr ươ ng tiếp tục hòan thiện thể chế kinh tế thị tr ư ờng định hứ ơ ng XHCN 
a/ Thống nhất nhận thức : 
 Muốn hòan thiện thể chế này phải làm cho nó phù hợp với các nguyên tắc của nền KTTT 
Vận hành thông suốt và có hiệu quả. 
 Cần thíêt sử dụng KTTT làm ph ươ ng tiện XDCNXH 
Xác định nó là c ơ sở kinh tế của sự phát triển theo định h ư ớng XHCN 
Phải vừa tuân theo quy luật của KTTT vừa chịu sự chi phối của các yếu tố kinh tế của CNXH 
b/ Hoàn thiện thể chế về sở hữu và các thành phần kinh tế , lọai hình doanh nghiệp các tổ chức SX kinh doanh 
Hòan thiện thể chế về sở hữu : 
 Vì KTTT định h ư ớng XHCN dựa vào sự tồn tại khách quan nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế , nhiều lọai hình doanh nghiệp nên trong t ư cách pháp lý phải đ ư ợc định hình rõ để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của các chủ sở hữu. 
Ph ươ ng h ư ớng c ơ bản để hòan thiện thể chế sở hữu 
 Khẳng định đất đai thuộc sở hữu tòan dân mà đại diện là nhà nứ ơ c, đảm bảo tôn trọng quyền của ng ư ời sử dụng 
 Tách biệt vai trò của nhà nứ ơ c với t ư cách là bộ máy công quyền quản lý tòan bộ nền KT-XH với vai trò chủ sở hữu tài sản, vốn của nhà n ư ớc với chức năng quản trị kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước 
Quy định rõ về quyền của chủ sở hữu và những ng ư ời liên quan đối với các lọai tài sản, bổ sung luật pháp, c ơ chế chính sách, khuyến khích quy định về trách nhiệm dân sự 
Hòan thiện thể chế về phân phối : 
Hòan thiện luật pháp, cơ chế, chính sách về phân bổ nguồn lực 
Phân phối và phân phối lại theo hướng bảo đảm tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách phát triển. 
Các nguồn lực xã hội được phân bổ theo cơ chế thị trường và chiến lược, quy họach, kế họach phát triển kinh tế của Nhà nước, bảo đảm hiệu quả kinh tế - xã hội. 
 Chính sách phân phối và phân phối lại phải đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước , của người lao động và của doanh nghiệp, tạo động lực cho người lao động. 
 Đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả họat động của các chủ thể trong nền kinh tế. 
Đổi mới, sắp xếp lại, phát triển, nâng cao hiệu quả họat động kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước 
Phát huy vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 
 Thu hẹp các lĩnh vực độc quyền nhà nước. 
Đổi mới, phát triển hợp tác xã hội, tổ hợp tác theo cơ chế thị trường, theo nguyên tắc: tự nguyện, dân chủ, bình đẳng, cùng có lợi và phát triển cộng đồng. 
 Thực hiện nghiệm túc, nhất quán một mặt bằng pháp lý kinh doanh không phân biệt hình thức sở hữu, thành phần kinh tế 
Đổi mới cơ chế quản lý của Nhà nước để các đơn vị sự nghiệp công lập phát triển mạnh mẽ, có hiệu quả 
c/ Hòan thiện thể chế đảm bảo đồng bộ các yếu tố thị trường và phát triển đồng bộ các lọai thị trường 
 - Hòan thiện thể chế về giá, cạnh tranh và kiểm sóat độc quyền trong kinh doanh. 
 - Hòan thiện khung pháp lý cho việc kí kết và thực hiện hợp đồng. 
 - Đồng thời hòan thiện cơ chế giám sát, điều tiết thị trường và xúc tiến thương mại, 
 - Đầu tư và giải quyết tranh chấp phù hợp với kinh tế thị trường và cam kết quốc tế. 
 - Đa dạng hóa các lọai thị trường hàng hóa và dịch vụ theo hướng hiện đại, 
 - Chú trọng phát triển thị trường dịch vụ. 
 - Tự do hóa thương mại và đầu tư phù hợp cam kết quốc tế. 
 - Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa, vệ sinh an tòan thực phẩm, môi trường 
 - Tăng cường kiểm tra chất lượng hàng hóa, dịch vụ và xử lý sai phạm 
. 
 - Phát huy tốt vai trò điều hành thị trường tiền tệ của ngân hàng nhà nước, 
 - Vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vừa kiểm sóat lạm phát 
 - Từng bước mở rộng thị trường tín dụng, các dịch vụ ngân hàng cho phù hợp với cam kết quốc tế. 
 Hòan thiện hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách cho họat động và phát triển lành mạnh của thị trường chứng khóan 
Tăng tính minh bạch 
Chống các giao dịch phi pháp 
 Các hành vi rửa tiền 
 Nhiễu lọan thị tr ư ờng. 
Tạo điều kiện pháp triển các doanh nghiệp bảo hiểm thuộc các thành phần kinh tế 
 Đa dạng hóa và nâng cao chất l ư ợng các sản phẩm bảo hiểm 
Thực hiện lộ trình mở cửa thị tr ư ờng bảo hiểm theo cam kết hội nhập quốc tế. 
Hòan thiện luật pháp 
 C ơ chế chính sách để các quyền về đất đai và bất động sản vận độngtheo c ơ chế thị tr ư ờng. 
Hòan thiện chính sách về tiền l ươ ng 
 Tiền công 
 Trong đó tiền l ươ ng phải đ ư ợc coi là giá cả của sức lao động hình thành theo quy luật thị tr ư ờng, 
Dựa trên cung cầu về sức lao động. 
  
 Xây dựng đồng bộ luật pháp 
 C ơ chế 
Chính sách quản lý 
Hỗ trợ các tổ chức nghiên cứu 
Ứng dụng 
Chuyển giao công nghệ. 
Đổi mới c ơ chế quản lý khoa học và công nghệ phù hợp c ơ chế thị tr ư ờng, 
Nâng cao hiệu quả họat động của c ơ quan quản lý thị tr ư ờng công nghệ. 
Nhà n ư ớc ban hành tăng đầu t ư và đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa cho các ngành giáo dục 
Y tế 
Văn hóa 
 Thể dục, thể thao. 
 Nhà n ư ớc ban hành tiêu chuẩn 
Tiêu chí về các họat động dịch vụ này 
Tăng c ư ờng quản lý nhà n ư ớc để hạn chế mặt trái của c ơ chế thị tr ư ờng đối với các họat động dịch vụ. 
d/ Hòan thiện thể chế gắn tăng tr ư ờng kinh tế với tiến bộ, công bằng xã hội trong từng b ư ớc, từng chính sách phát triển và bảo vệ môi tr ư ờng 
 - Thực hiện chính sách khuyến khích làm giàu 
Đi đôi với tích cực thực hiện giảm nghèo 
Đặc biệt ở các vùng nông thôn, miền núi, vùng dân tộc và các căn cứ cách mạng tr ư ớc đây. 
 Xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa dạng và linh họat phù hợp với yêu cầu cùa kinh tế thị tr ư ờng định huớng xã hội chủ nghĩa. 
 Phát triển đa dạng các hình thức tổ chức tự nguyện, nhân đạo, 
Họat động không vì mục tiêu lợi nhuận, chăm sóc các đối t ư ợng bảo trợ xã hội. 
 Hòan thiện luật pháp, chính sách về bảo vệ môi tr ư ờng, có chế tài đủ mạnh đối với các tr ư ờng h ơ p vi phạm, 
Xử lý triệt để những điểm ô nhiễm môi tr ư ờng nghiêm trọng và ngăn chặn không để phát sinh thêm. 
e/ Hòan thiện thể chế về vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà n ư ớc và sự tham gia của các tổ chức quần chúng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội 
 Vai trò lãnh đạo của Đảng thể hiện rõ ở chỗ chỉ đạo nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn để xác định rõ 
Cụ thể và đầy đủ h ơ n mô hình kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng xã hội chủ nghĩa 
Để tạo ra sự đồng thuận trong xã hội. 
 Đổi mới và nâng cao vai trò, hiệu lực quản lý kinh tế của Nhà n ư ớc. 
 Vai trò kinh tế của nhà n ư ớc thề hiện rõ ở chỗ phát huy mặt tích cực và hạn chế, ngăn ngừa mặt trái của c ơ chế thị tr ư ờng 
Tạo điều kiện thuận lợi để nền kinh tế thị tr ư ờng phát triển theo định h ư ớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả. 
 - Các tổ chức dân cử 
 -Tổ chức chính trị - xã hội 
 - Tổ chức xã hội, nghề nghiệp 
 - Và nhân dân có vai trò quan trong trong phát triển kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng xã hội chủ nghĩa. 
. 
 Nhà n ư ớc phải tiếp tục : 
Hòan thiện luật pháp 
Cơ chế 
Chính sách 
Tạo điều kiện để các tổ chức và nhân dân tham gia tích cực và có hiệu quả vào quá trình : 
 Họach định 
 Thực thi 
 Giám sát luật pháp 
 Các chủ tr ươ ng phát triển kinh tế - xã hội 
3/ Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân 
a/ Kết quả và ý nghĩa 
- Một là 
Sau h ơ n 20 năm đổi mới, n ư ớc ta đã chuyển đổi thành công từ thể chế kinh tế kế hoạch bao cấp sang thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN . 
Đ ư ờng lối đổi mới của Đảng đã đ ư ợc thể chế hóa thành pháp luật, tạo hành lang pháp lý cho nền kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng xã hội chủ nghĩa hình thành và phát triển. 
 Hai là 
Chế độ sở hữu với nhiều hình thức và c ơ cấu kinh tế nhiều thành phần được hình thành 
Từ sở hữu tòan dân và tập thể, từ kinh tế quốc doanh và hợp tác xã là chủ yếu đã chuyển sang nhiều hình thức sở hữu nhiều thành phần kinh tế đan xen, hỗn hợp 
Trong đó sở hữu tòan dân những tư liệu sản xuất chủ yếu và kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo 
 Điều đó đã tạo ra động lực và điều kiện thuận lợi cho giải phóng sức sản xuất, khai thác tiềm năng trong và ngòai nước vào kinh tế - xã hội. 
 Ba là 
Các lọai thị trường cơ bản đã ra đời và từng bước phát triển trong cả nước, gắn với thị trường khu vực và thế giới. 
 Cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước đã và đang đi vào cuộc sống thay cho cơ chế kế họach hóa tập trung. 
Các doanh nghiệp, doanh nhân được tự chủ sản xuất, kinh doanh, cạnh tranh lành mạnh. 
Quản lý nhà nước về kinh tế được đổi mới từ can thiệp trực tiếp bằng mệnh lệnh hành chính vào họat động sản xuất, 
Kinh doanh sang quản lý bằng pháp luật, chính sách, quy họach, kế họach phát triển kinh tế - xã hội và các công cụ điều tiết vĩ mô khác. 
Bốn là : 
Việc gắn phát triển kinh tế với giải quyết các vấn đề xã hội, xóa đói, giảm nghèo đạt nhiều kết quả tích cực. 
Sau hơn 20 năm đổi mới, thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã hình thành và từng bước hòan thiện, thay cho thể chế kế họach hóa tập trung quan liêu, bao cấp. 
Thể chế kinh tế mới đã đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả tích cực, thúc đẩy tăng tr ư ởng nhanh và bền vững, khắc phục đ ư ợc khủng hỏang kinh tế xã hội 
Tạo ra những tiền đề cần thiết đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sớm đ ư a n ư ớc ta ra khỏi tình trạng kém phát triển. 
b/ Hạn chế và nguyên nhân 
Bên cạnh những kết quả, vẫn còn một số hạn chế nh ư : 
 Quá trình xây dựng, hòan thiện thể chế kinh tế thị tr ư ờng định h ư ớng xã hội chủ nghĩa còn chậm, ch ư a theo kịp yêu cầu của công cuộc đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế. 
 Hệ thống pháp luật, c ơ chế, chính sách ch ư a đầy đủ, ch ư a đồng bộ và thống nhất. 
 Vấn đề sở hữu, quản lý và phân phối trong doanh nghiệp nhà n ư ớc ch ư a giải quyết tốt 
Gây khó khăn cho sự phát triển và làm thất thóat tài sản nhà n ư ớc, nhất là khi cổ phần hóa. 
 Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác còn bị phân biệt đối xử. 
Việc xử lý đến các vấn đề liên quan đến đất đai còn nhiều v ư ớng mắc 
Các yếu tố thị trường và các lọai hình thị trường chưa phát triển đồng bộ, khoa học và công nghệ phát triển chậm 
 Cơ cấu tổ chức, cơ chế vận hành còn nhiều bất cập 
 kém hiệu quả 
 cải cách hành chính chậm 
 tệ nạn tham nhũng lãng phí 
 khoảng cách giàu nghèo cao 
Nguyên nhân của hạn chế 
 Việc XD thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN là vấn đề hoàn tòan mới chưa có tiền lệ lịch sử 
Nhận thức còn nhiều hạn chế do công tác lý luận chưa theo kịp 
Năng lực thể chế hóa và quản lý tổ chức thực hiện của Nhà nước còn chậm trong việc giải quyết các vấn đề xã hội . 
 Vai trò tham gia họach định chính sách của các cơ quan dân cử và MTTQ đòan thể và xã hội nghề nghiệp còn yếu / 
Đ ư ờng lối kinh tế tr ư ớc đ ổi mới (Quan hệ quản lý) 
“CẤP - PHỎT; XIN – CHO” 
“NHà Nước” 
Đ ư ờng lối kinh tế tr ư ớc đ ổi mới (Quan hệ phân phối) 
Một bộ tem phiếu thời bao cấp 
Đ ư ờng lối kinh tế tr ư ớc đ ổi mới (Quan hệ kinh tế quốc tế) 
Quảng tr ư ờng Đỏ và L ă ng Lênin . 
Thủ đ ô Bắc Kinh, Mao Trạch Đông 
Những tìm tòi thử nghiệm của các đ ịa ph ươ ng c ơ sở 
§/c NguyÔn Kim Ngäc 
Nguyªn BÝ th­ TØnh ñy VÜnh Phóc 
§Òn Hïng (Phó Thä) 
Kiến trúc s ư của đư ờng lối đ ổi mới 
Tổng bí th ư Nguyễn V ă n Linh 
(1986 – 1992) 
Đ ư ờng lối đ ổi mới (Quan hệ sở hữu) 
	“Đi đ ôi với việc phát triển kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, t ă ng c ư ờng nguồn tích lũy tập trung của nhà n ư ớc và tranh thủ vốn ngoài n ư ớc, cần có chính sách sử dụng và cải tạo đ úng đ ắn các thành phần kinh tế khác Bao gồm quốc doanh, tập thể, cá thể, t ư bản t ư nhân, t ư bản nhà n ư ớc” 
	 (Trích V ă n kiện đ ại hội VI, ĐCSVN, 
V ă n kiện Đảng toàn tập, Tập 47, tr.389) 
Đ ư ờng lối đ ổi mới (Quan hệ quản lý) 
“ Thực chất của c ơ chế mới về quản lý kinh tế là c ơ chế kế hoạch hóa theo ph ươ ng thức hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa , đ úng nguyên tắc tập trung dân chủ” 
( Trích V ă n kiện đ ại hội VI, ĐCSVN , 
V ă n kiện Đảng toàn tập , Tập 47, tr.399) 
Cung 
Cầu 
Đ ư ờng lối đ ổi mới (Quan hệ phân phối) 
Đồng tiền trong quan hệ phân phối 
Kết quả thực hiện 
B­íc ®Çu h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn 
C ơ cấu 
kinh tế 
nhiều 
thành phần 
B 
E 
C 
D 
A 
Quốc doanh 
Tập thể 
Cá thể 
T ư bản nhà n ư ớc 
T ư bản t ư nhân 
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh t¹i §¹i héi VI 
Kết quả thực hiện 
Lôgô một số doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế 
B­íc ®Çu h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn 
Đại hội VII tiếp tục đư ờng lối đ ổi mới 
Đ ẠI HỘI VII 
Công nghiệp 
hóa đất nước 
theo hướng hiện 
đại gắn liền với 
phát triển một 
nền nông nghiệp 
toàn diện. 
Kết quả thực hiện 
Luật đ ầu t ư n ư ớc ngoài vào Việt Nam (1997) 
Đại hội IX tiếp tục đư ờng lối đ ổi mới 
Đ ẠI HỘI IX 
Đẩy mạnh công nghiệp 
hóa - hiện đại hóa nông 
nghiệp nông thôn 
Kết quả thực hiện 
Tốc đ ộ t ă ng tr ư ởng kinh tế của n ư ớc ta trong những n ă m đ ổi mới 
Đại hội X 
Toàn cảnh Đại hội X và bìa cuốn v ă n kiện 
Xuất khẩu 
Đứng thứ t ư về cao su, thứ nhất về hạt tiêu 
Kết quả của đư ờng lối kinh tế 
Khu chung c ư cao tầng 
(Trung Hoà - Nhân Chính ) 
Bãi đ ỗ xe ô tô 
Siêu thị nhộn nhịp 
Kết quả của đư ờng lối kinh tế 
Một số hình ảnh vê sự 
phát triển của đ ất n ư ớc 
Mục tiêu kinh tế hiện nay của Đảng và Nhà n ư ớc 
- Trích V ă n kiện Đại hội VIII - 
"năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại" 
4 nguy cơ 
Thách thức đ ối với nền kinh tế Việt Nam 
Chệch hướng 
XHCN 
Quan liêu 
tham nhũng 
Diễn biến 
hòa bình 
Tụt hậu 
xa hơn 
về kinh tế 
Những thách thức của n ư ớc ta đư ợc chỉ ra tại Đại hội VIII (1996) 
Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 
Tốc đ ộ t ă ng tr ư ởng khá cao nh ư ng thu nhập bình quân đ ầu ng ư ời thấp 
Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam so víi 
mét sè n­íc trong khu vùc 
Hiệu quả sử dụng vốn đ ầu t ư ch ư a cao 
	 Nguồn số liệu : V ă n kiện Đại hội X, tr.152 
Hiệu quả sử dụng vốn đ ầu t ư ch ư a cao 
Mét sè ng©n hµng ë ViÖt Nam hiÖn nay 
Lựa chọn c ơ cấu kinh tế còn lúng túng, sức cạnh tranh của hàng công nghiệp trong n ư ớc và xuất khẩu ch ư a đ áp ứng. 
Bảng so sánh sự chuyển dịch c ơ cấu kinh tế n ư ớc ta đ ến n ă m 2004 và 2005 
T ư duy lý luận còn x ơ cứng, giáo đ iều 
Vấn đ ề đ ảng viên làm kinh tế t ư nhân 
Sự phát triển trong quy mô của khu vực kinh tế t ư nhân 
Sự bình đ ẳng giữa các loại hình doanh nghiệp 
Cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng và lãng phí 
Thñ tôc 
hµnh chÝnh r­êm rµ 
Cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng và lãng phí 
Hội nghị triển khai công tác cải cách 
hành chính giai đ oạn 2001 -2010 
Cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng và lãng phí 
Các bị can cùng tang vật trong vụ án tham nhũng đ ất ở Đồ S ơ n (Hải Phòng) 
Các yếu tố tác đ ộng đ ến tốc đ ộ t ă ng tr ư ởng kinh tế chung 
Kinh tế thế giới phụ thuộc vào sự lên xuống của giá dầu mỏ, giá vàng 
và giá đ ôla 
Môi tr ư ờng kinh doanh, môi tr ư ờng đ ầu t ư cần phải gấp rút cải thiện 
Về hệ thống pháp luật 
B×a cuèn LuËt doanh nghiÖp 
Bìa cuốn Luật đ ầu t ư 
Thị tr ư ờng trong n ư ớc 
Sức mua của c ư dân nông thôn hạn chế vì đ ời sống khó kh ă n 
C¸c tËp ®oµn b¸n lÎ lín trªn thÕ giíi ®ang chiÕm lÜnh thÞ tr­êng tiªu dïng: Metro, Bourbon (Big C)