Bài giảng Cơ sở hóa môi trường - Chương 1: Giáo dục môi trường - Ngô Xuân Lương

TR Ư ỜNG Đ ẠI HỌC HỒNG Đ ỨC 
KHOA KHOA HỌC TỰ NHIÍN 
CƠ SỞ HÓA MÔI TRƯỜNG 
TH.S NGÔ XUĐN L ƯƠ NG 
Thanh Hóa, n ă m 2006 
GIĐO DỤC MÔI TR Ư ỜNG 
VĂ NHỮNG VẤN Đ Ề BẢO VỆ MÔI TR Ư ỜNG 
PHẦN II : 
GIĐO DỤC MÔI TR Ư ỜNG 
CH ƯƠ NG I 
1. Quan niệm về gi đ o dục môi tr ư ờng 
	Có nhiều đ ịnh nghĩa GDMT [12]. Tuy nhiín, trong khuôn khổ của việc GDMT thông qua c đ c môn học ở nh ă tr ư ờng có thể hiểu GDMT l ă một qu đ trình tạo dựng cho con ng ư ời những nhận thức v ă mối quan t đ m về môi tr ư ờng v ă c đ c vấn đ ể môi tr ư ờng. 
	GDMT gắn liền với việc học kiến thức, rỉn luyện kỹ n ă ng, hình th ă nh th đ i đ ộ v ă lòng nhiệt tình đ ể hoạt đ ộng một c đ ch đ ộc lập hoặc phối hợp nhằm tìm ra giải ph đ p cho những vấn đ ề môi tr ư ờng v ă ng ă n chặn những vấn đ ề mới có thể xảy ra trong t ươ ng lai. 
2. Phạm vi, chính s đ ch GDMT v ă chiến l ư ợc thực hiện GDMT trong môi tr ư ờng phổ thông Việt Nam. 
a. Phạm vi GDMT ở Việt nam 
- Tất cả mọi lĩnh vực: tự nhiín, xí hội, v ă n ho đ , kinh tế, khoa học kỹ thuật, ph đ p luật, chính trị. 
- Tất cả mọi h ă nh vi phần trong xí hội: công nh đ n, nông d đ n, tri thức, lự l ư ợng vũ trang, học sinh, sinh viín, viín chứ, tiểu th ươ ng. 
- Tất cả mọi lứa tuổi, giới tính, d đ n tộc, mọi trình đ ộ v ă n ho đ : tất cả c đ c tổ chức xí hội; tất cả c đ c vung lính thổ đ ất n ư ớc. 
- ý thức của giai đ oạn đ ầu tiín l ă tập trung v ă o học sinh ở phổ thông. Vì GDMT cho học sinh ở phổ thông không những có kết quả tr ư ớc mắt m ă còn đ ạt đư ợc những lợi ích l đ u d ă i. 
* Xĩt về khía cạnh n ă y, thế hệ trẻ rõ r ă ng l ă bộ phận phù hợp nhất xí hội đ ể t đ c đ ộng, vì: 
+ Họ vẫn ở trong qu đ trình ph đ t triển th đ i đ ộ, nhận thức v ă h ă nh vi 
+ Họ l ă th ă nh viín của nhóm d đ n c ư đ ông nhất. 
+ Sự th ă nh đ ạt trong t ươ ng lai của họ phụ thuộc nhiều h ơ n v ă o ph đ t triển bền vững hiện nay h ơ n bất kỳ nhóm n ă o kh đ c. 
* V ă tr ư ờng học l ă n ơ i hội tụ nhiều đ iều kiện nhất cho việc t đ c đ ộng v ă o ý thức môi trờng của thế hệ trẻ. Bởi vì trong nh ă tr ư ờng qu đ trình gi đ o dục đ ợc tiến h ă nh theo ch ươ ng trình v ă kế hoạch chặt chẽ, với c đ c PPGD khoa học cho phĩp t đ c đ ộng đ ến từng c đ thể học sinh. Điều đ ó đ ảm bảo rằng c đ c quyết đ ịnh có ảnh h ư ởng tới môi tr ư ờng đư ợc chỉ dẫn đ ầy đ ủ bởi sự hiểu biết về kinh nghiệm. 
b. Chính s đ ch GDMT 
* Mục tiíu của GDMT; GDMT ở nh ă tr ư ờng l ă m cho HS v ă GV đ ạt đư ợc: 
- Có ý thức th ư ờng xuỷn v ă luôn luôn nhạy cảm đ ối với mọi khía cạnh của nh ă tr ư ờng v ă những vấn đ ề liín quan đ ến môi tr ư ờng. 
- Thu nhận đư ợc những thông tin v ă kiến thức c ơ bản về môi tr ư ờng v ă sự phụ thuộc lẫn nhau giữa c đ c hoạt đ ộng của con ng ư ời v ă môi tr ư ờng, về quan hệ giữa con ng ư ời v ă môi tr ư ờng. 
- Ph đ t triển những kỹ n ă ng bảovệ v ă gìn giữ môi tr ư ờng, kỹ n ă ng dự đ o đ n phòng tr đ nh v ă giải quyết những vấn đ ề môi tr ư ờng nảy sinh. 
- Tham gia tích cực v ă o những hoạt đ ộng khôi phục, bảo vệ v ă gìn giữ môi tr ư ờng. 
- Có ý thức về tầm quan trọng của môi tr ư ờng trong sạch đ ối với sức khoẻ con ng ư ời, về chất l ư ợng cuộc sống của chúng ta, ph đ t triển th đ i đ ộ tích cực đ ối với môi trờng. 
* GDMT đư ợc thựchiện bằng c đ c biện ph đ p chủ yếu sau: 
- Đ ư a GDMT v ă o tất cả c đ c cấp bậc học: mầm non; tiểu học, trung học c ơ sở, trung học phổ thông v ă c đ c cấp bậc học kh đ c. 
- Kết hợp GDMT v ă o tất cả c đ c môn ở tất cả c đ c cấp, bậc học. 
- Thực hiện GDMT bằng ph ươ ng ph đ p hiện đ ại đ ặt trọng t đ m ở ng ư ời học v ă c đ ch tiếp cận học bằng việc l ă m. 
- Cung cấp kiến thức về môi tr ư ờng v ă rỉn luyện kỹ n ă ng bảo vệ môi tr ư ờng. C đ c tr ư ờng tổ chức v ă tích cực tham gia cùng với cộng đ ồng c đ ch hoạt đ ộng bảo vệ môi tr ư ờng trong v ă ngo ă i nh ă tr ư ờng. 
- Luôn chú ý tạo ra th đ i đ ộ đ úng v ă tinh thần tr đ ch nhiệm cao đ ối với việc bảo vệ môi tr ư ờng. 
- GDMT không chỉ cung cấp hiểu biết về môi tr ư ờng m ă còn đư ợc thực hiện trong môi tr ư ờng, với th đ i đ ộ v ă tình cảm vì môi tr ư ờng. 
- Trong GDMT hiện nay d ă nh ư u tiín cho đă o tạo GV v ă c đ c bận tiểu học, trung học. 
2. Mục đ ích của GDMT 
a. GDMT trong nh ă tr ư ờng nhằm đ ạt đ ến mục đ ích cuối cùng l ă ng ư ời học đư ợc trang bị. 
- Một ý thức tr đ ch nhiệm s đ u sắc với sự ph đ t triển bền vững của tr đ i đ ất. 
- Một khả n ă ng cảm thụ, đđ nh gi đ vẻ đ ẹp của nền tảng đ ạo lý môi tr ư ờng. 
b. GDMT mong hình th ă nh đ iều gì học sinh . 
+ Về kiến thức v ă hiểu biết: C đ c hoạt đ ộng GDMT sẽ đư ợc thiết kế v ă thực hiện nhằm giúp học sinh l ă m quen với c đ c kh đ i niệm: bảo vệ v ă bảo tồn; giảm tiíu thụ, t đ i sử dụng v ă t đ i chế; c đ c chu trình khĩp kín; c đ i cần có v ă c đ i muốn có; Sự phụ thuộc lẫn nhau; Chi phí v ă lợi ích thu đư ợc; t ă ng tr ư ởng v ă suy tho đ i; kiểm to đ n về t đ c đ ộng v ă sử dụng c đ c nguồn cung cấp; Hình th ă nh v ă duy trì quan hệ đ ối t đ c; C đ c kiểu liín kết: nguỷn nh đ n- hậu quả, chuỗi - mạng; t ư duy một c đ ch to ă n cầu v ă h ă nh đ ộng một c đ ch cục bộ. 
Trong thực tiễn s ư phạm; mỗi ngôi tr ư ờng cụ thể thuộc về một vùng đ ịa lý cụ thể, nằm trong một bối cảnh v ă n ho đ cụ thể, sẽ có một nhu cầu GDMT cụ thể. 
Điều n ă y quyết đ ịnh việc lựa chọn những nội dung v ă ph ươ ng thức thực hiện phù hợp. Việc x đ c đ ịnh v ă lựa chọn đ úng những vấn đ ề môi tr ư ờng có liín quan trựctiếp học sinh sẽ giúp thu hút c đ c em tham gia một c đ ch tự nhiín v ă o qu đ trình giải quyết c đ c vấn đ ề bằng một th đ i đ ộ tự nguyện v ă bằng những h ă nh đ ộng có tr đ ch nhiệm. 
+ Về th đ i đ ộ v ă h ă nh vi: c đ c hoạt đ ộng GDMT sẽ đư ợc thiết kế v ă thực hiện nhằm giúp HS biết đư ợc gi đ trị của môi tr ư ờng v ă vai trò c đ nh đ n của mình trong việc giữ gìn môi tr ư ờng cho hôm nay v ă ng ă y mai. Điều n ă y khích lệ một th đ i đ ộ v ă h ă nh vi tích cực đ ối với môi tr ư ờng, có thể nhìn thấy qua c đ c biểuhiện d ư ới đđ y: 
- Biết đđ nh gi đ , quan t đ m v ă lo lắng đ ến môi tr ư ờng v ă đ ời sống của c đ c sinh vật. 
- Sự đ ọc lập trong suy nghĩ c đ c vấn đ ề về môi tr ư ờng 
- Tôn trọng niềm tin v ă quan đ iểm của ng ư ời kh đ c 
- Khoan dung v ă cởi mở. 
- Biết tôn trọng c đ c luận chứng v ă luận cứ đ úng đ ắn. 
- Có ý thức phí ph đ n v ă thay đ ổi những th đ i đ ộ không đ úng đ ắn về môi tr ư ờng. 
- Có mong muốn tham gia v ă o việc giải quyết c đ c vấn đ ề môi tr ư ờng, c đ c hoạt đ ộng cải thiện môi tr ư ờng v ă truyền b đ c đ c ý t ư ởng tốt đ ẹp trong cộng đ ồng. 
3. Mô hình của việc dạy v ă học trong GDMT 
Việc dạy v ă học trong GDMT đ ang diễn ra trín to ă n cầu theo mô hình sau. GDMT trong nh ă tr ư ởng phổ thông cần đư ợc thực hiện theo nguỷn tắc vì môi tr ư ờng- về môi tr ư ờng v ă trong môi tr ư ờng. 
Gi đ o dục vì môi tr ư ờng h ư ớng tới mối quan t đ m thực sự đ ối với chất l ư ợng môi tr ư ờng sống v ă đ ề cao tr đ ch nhiệm của con ng ư ời phải ch ă m sóc, giữ gìn v ă bảo vệ môi tr ư ờng tự nhiín v ă góp phần x đ y dựng môi tr ư ờng xí hội l ă nh mạnh. 
Hình th ă nh đ ạo đ ức môi tr ư ờng với những quan niệm, lối sống v ă thói quen tiíu thụ th đ n thiện với môi tr ư ờng. 
Gi đ o dục về môi tr ư ờng cung cấp những kiến thức, hiểu biết về môi tr ư ờng, c đ c mối quan hệ ảnh h ư ởng qua lại giữa con ngời v ă giới tự nhiín trín c ơ sở khai th đ c triệt đ ể c đ c tri thức về môi tr ư ờng hiện có ở c đ c môn học trong tr ư ờng phổ thông. 
Gi đ o dục trong môi tr ư ờng sử dụng môi tr ư ờng nh ư l ă một nguồn lực cho c đ c hoạt đ ộng dạy - học v ă hoạt đ ộng ngoại kho đ ngo ă i nh ă tr ư ờng. 
Môi tr ư ờng sống ở c đ c đ ịa ph ươ ng, ở cộng đ ồng l ă phòng thí nghiệm, v ă bảo t ă ng tự nhiín, phong phú, đ a dạng cung cấp c đ c nguồn thông tin, ph ươ ng tiện đ ể gi đ o dục môi tr ư ờng. 
4. C đ c PPDH của GDMT - nội dung của ph ươ ng ph đ p v ă kỹ thuật thực hiện. 
a. Nghiín cứu (tìm tòi, kh đ m ph đ hay giải quyết vấn đ ề ) 
	Đ đ y l ă ph ươ ng ph đ p h ư ớng c đ c em l ă m quen với qu đ trình tìm tòi, s đ ng tạo d ư ới dạng c đ c b ă i tập. 
	Có nhiều dạng b ă i tập kh đ c nhau đ ối với học sinh. b ă i tập giải quyết nhanh ở lớp; b ă i tập đ òi hỏi có thời gian d ă i (trong 1 tiết học, 1 tuần hay 1 th đ ng ở nh ă ). 
	C đ c b ă i tập ở nh ă phải đư ợc tính to đ n sao cho c đ c t ă i liệu liín quan m ă học sinh sử dụng không chứa đ ựng những lời giải sẵn, trực tiếp cho c đ c b ă i tập. 
Ph ươ ng ph đ p nghiín cứu (PPNV) đư ợc tiến h ă nh theo c đ c b ư ớc sau: 
1. Đặt vấn đ ề. 
2. Tìm c đ c giả thuyết giải quyết vấn đ ề 
3. Thu thập c đ c số liệu thống kí v ă t ă i liệu liín quan, xử lý số liệu, t ă i liệu v ă x đ c minh c đ c giải thuyết. 
4. Kết luận. 
1. Vận dụng c đ c kết luận, đư a ra cam kết h ă nh đ ộng. 
2. L ă m việc nhóm 
Đ đ y l ă PPDH có nhiều khả n ă ng tốt trong GDMT vì nó đ ề cao sự hợp t đ c trín c ơ sở hoạt đ ộng tích cực của từng c đ nh đ n. 
Trong thảo luận nhóm, cần chú ý: 
 - Vai trò của nhóm tr ư ởng cần phải đư ợc x đ c đ ịnh rõ. 
- Gi đ o viín phải chuẩn bị chu đđ o nội dung (hệ thống c đ u hỏi) cũng nh ư tiến trình. 
- Nếu thấy học sinh thảo luận đ i xa vấn đ ề thì cần phải uốn nắn ngay. 
- Cần khuyến khích c đ c em tranh luận 
- Hình dung tr ư ớc những ý kiến v ă th đ i đ ộ của học sinh khi tổng kết, học sinh n ă o cũng thấy mình có phần đ óng góp v ă o những ý kiến thảo luận của nhóm, lớp. 
Ph ươ ng ph đ p l ă m việc nhóm đư ợc tiến h ă nh theo 4 b ư ớc: chuẩn bị, giao nhiệm vụ, tiến h ă nh thảo luận, tổng kết ( đ ại diện c đ c nhóm trình b ă y kết quả). 
3. Đóng vai 
Đ đ y l ă ph ư ng ph đ p đư ợc đ ặc tr ư ng bởi một hoạt đ ộng với c đ c nh đ n vật giả đ ịnh, m ă trong đ ó c đ c tình thế trong thực tiễn cuộc sống đư ợc thể hiện tức thời th ă nh những hoạt đ ộng có kịch tính. 
Trong vở kịch n ă y, c đ c vai kh đ c nhau do chính học sinh đ óng v ă trình diễn. 
C đ c h ă nh đ ộng kịch đư ợc xuất ph đ t từ chính sự hiểu biết, óc t ư ởng t ư ợng v ă trí s đ ng tạo của học sinh, không cần phải qua đ ợt tập d ư ợt hay d ă n dựng công phu, vì vậy đđ y l ă qu đ trình thông tin với đ ặc đ iểm c ơ bản l ă trình diễn tức thời. 
Ph ươ ng ph đ p đ óng vai đư ợc tiến h ă nh theo c đ c b ư ớc sau: 
- B ư ớc 1: tạo không khí đ ể đ óng vai. Việc đ óng vai không phải bao giờ cũng đư ợc tất cả c đ c học sinh chấp nhận, vì vậy b ư ớc n ă y rất quan trọng, gi đ o viín cần cho học sinh nhận thức đư ợc rằng bất kỳ con ngời n ă o trong cuộc sống cũng có thể gặp c đ c tình huống cụ thể kh đ c nhau. 
- B ư ớc 2: Lựa chọn vai - gi đ o viín có thể ph đ n vai phù hợp với từng học sinh hoặc đ ể học sinh tự nhận c đ c vai trong vở kịch. C đ c học sinh kh đ c còn lại đ óng vai kh đ n giả quan s đ t. Ng ư ời quan s đ t cần phải chú ý xem diễn viín nhập vai nh ư thế n ă o, tự đ ặt mình v ă o diễn v ă hình dung về tính phù hợp với thực tế của c đ c diễn viín v ă c đ ch giải quyết vấn đ ề, suy nghĩ xem có c đ ch n ă o kh đ c giải quyết vấn đ ề không. 
- B ư ớc 3: theo c đ c vai trình diễn. Nếu thấy ý đ ồ của mình đ í đư ợc thực hiện thì gi đ o viíncó thể cho ngừng diễn. Sau đ ó h ư ớng dẫn học sinh thảo luận về c đ c c đ ch giải quyết vấn đ ề của vai diễn v ă có đđ nh gia vở kịch. 
- B ư ớc 4: Có th ỷu cầu c đ c diễn viín kh đ c trình diễn vở kịch theo c đ ch kh đ c, với c đ c c đ ch giải quyết vấn đ ề kh đ c. 
- B ư ớc 5: H ư ớng dẫn học sinh trao đ ổi kinh nghiệm v ă rút ra c đ c kết luận cần thiết về c đ c vấn đ ề của vở kịch níu lín. 
Ph ươ ng ph đ p n ă y có nhiều ư u đ iểm trong việc níu nín c đ c vấn đ ề của môi tr ư ờng dễ bị tổn th ươ ng (sử dụng vốn đ ất, khai th đ c t ă i nguỷn rừng, bảo vệ đ a dạng sinh học...) Chúng giúp cho học sinh có đ ịnh h ư ớng tích cực về hiểu biết, th đ i đ ộ v ă h ă nh vi môi tr ư ờng. 
4. Quan s đ t, phỏng vấn. 
L ă ph ươ ng ph đ p th ư ờng dùng, có mục đ ích thu nhập c đ c thông tin về vấn đ ề n ă o đ ó. hoạt đ ộng c ơ bản l ă quan s đ t v ă phỏng vấn. 
Để tiến h ă nh ph ươ ng ph đ p n ă y, việc quan s đ t cần phải có đ ịnh h ư ớng v ă o những vấn đ ề cụ thể của MT (chặt ph đ c đ y, bụi, tiếng ồn, c đ c bíi đ ổ r đ c công cộng, n ư ớc hồ bị nhiễm bẩn...) trong khi quan s đ t cần phải chú ý nhiều h ơ n đ ến những dẫu hiệu nổi bật bín ngo ă i đ ể từ đ ó đ i s đ u tìm tòi, kh đ m ph đ . Quan s đ t phải có ghi chĩp chính x đ c đ ịa đ iểm, thời gian, c đ c tình trạng sự vật v ă o thời đ iểm tiến h ă nh quan s đ t. 
Phỏng vấn l ă giai đ oạn tiếp theo của việc quan s đ t đư ợc thực hiện với cha mẹ, nh đ n d đ n đ ịa ph ươ ng, c đ n bộ khoa học. 
Trong phỏng vấn, nội dung v ă c đ ch đ ặt c đ u hỏi cần phải rõ r ă ng, cụ thể v ă thể hiện sự tôn trọng cao, lắng nghe cặn kẽ ý kiến của ng ư ời đư ợc hỏi. Trong nhiều tr ư ờng hợp cần phải hỏi một c đ ch gi đ n tiếp, hoặc níu ý kiến ng ư ợc đ ể lấy đư ợc ý kiến kh đ ch quan, cần có c đ ch phòng tr đ nh ng ư ời đư ợc hỏi không phản đ nh chính x đ c sự việc. 
Trong quan s đ t - phỏng vấn, luôn th ư ờng trực c đ u hỏi: c đ i gì? ở đđ u nh ư thế n ă o? nh ư vậy có hợp ý ví MT không? có thể giải quyết bằng c đ ch n ă o? 
Tuỳ theo mục tiíu đ ạt đư ợc m ă quan s đ t - phỏng vấn có thể diễn ra theo c đ ch kh đ c. Trong tr ư ờng hợp chỉ cần những thông tin có tính t đ i hiện hay không có t đ c đ ộng đ ến lợi ích của ng ư ời phỏng vấn, thì không nhất thiết phải luôn đ ặt c đ u hỏi nh ư vậy. 
Trong nhiều tr ư ờng hợp quan s đ t - phỏng vấn mang nặng tính kỹ thuật nhiều h ơ nl ă một ph ươ ng ph đ p đ ộc lập. Chúng đư ợc sử dụng trong một ph ươ ng ph đ p nhất đ ịnh đ ể nghiín cứu một vấn đ ề MT n ă o đ ó. Chẳng hạn sử dụng quan s đ t, phỏng vấn trong nghiín cứu nhu cầu của đ ịa ph ươ ng. 
5. Tranh biện. 
- Chia to ă n thể số ng ư ời tham gia th ă nh hai bín. Mỗi bín cử một nhóm từ 3 đ ến 5 ng ư ời l ă m đ ại diện. Ví dụ. Nhóm A v ă nhóm B. Số ng ư ời giữa hai nhóm l ă bằng nhau. Cuộc tranh biện sẽ diễn ra giữa hai nhóm n ă y. Còn còn lại l ă m cử toạ gồm c đ c cổ đ ộng viín cho nhóm mình. Cần một trọng t ă i công bằng. 
- Ng ư ời đ iều khiển ra một ý kiến (d ư ới dạng một mệnh đ ề), viết hẳn lín bảng, ví dụ: "Không c ă n tiết kiệm n ă ng l ư ợng, vì con ng ư ời còn có rất nhiều nguồn n ă ng l ư ợng thay thế kh đ c". 
Bốc th ă m đ ể ph đ n công một trong hai nhóm gọi l ă "nhóm ủng hộ" (bảo vệ ý kiến trín), còn nhóm kia l ă "nhóm chống" (phản b đ c ý kiến trín). Mỗi nhóm có 10 phút hội ý đ ể thống nhất đư a ra c đ c lý lẽ chính của nhóm mình (mỗi ng ư ời trong nhóm chịu tr đ ch nhiệm biện hộ cho một lý lẽ). 
Phần tranh biện: Nhóm "ủng hộ" cử ng ư ời thứ nhất đư a ra lý lẽ thứ nhất. Nhóm "chống" cử ng ư ời thứ nhất của mình phản b đ c lại ý kiến của nhóm kia, đ ồng thời đư a ra lý lẽ riíng của nhóm mình. Lần l ư ợt nh ư vậy đ ối với ng ư ời thứ hai, thứ ba.. cho đ ến hết. 
- Vai trò trọng t ă i: Giữ cho cuộc tranh biện xảy ra đ úng luật, Vai trò cử toạ: quan s đ t v ă bình chọn đ ội n ă o có lý lẽ vững v ă ng v ă có sức thuyết phục. Nguy c ơ xin b đ o tr ư ớc: có một nhóm n ă o cố tình "c ư ớp diễn đă n" một c đ ch thiếu lịch sự, hoặc cử toạ nhảy lín diễn đă n đ ể ... cải ! 
6. Thuyết trình. 
L ă ph ươ ng ph đ p, trong đ ó có học sinh tự thu nhập t ư liệu qua b đ o chí v ă c đ c ph ươ ng tiện truyền thông kh đ c, x đ y dựng th ă nh một b đ o c đ o v ă trình b ă y tr ư ớc tập thể(lớp hay nhóm ng ư ời có chung mục đ ích, cùng có quan t đ m đ ến vấn đ ề). 
Đ đ y l ă ph ươ ng ph đ p d ă nh cho học sinh c đ c lớp lớn, thể hiệ sự vận dụng tổng hợp c đ c kỹ thuật ở nhiều ph ươ ng ph đ p kh đ c (kh đ m ph đ , đ iều tra, thực đ ịa, dự đ n, quan s đ t - phỏng vấn). Sử dụng đư ợc ph ươ ng ph đ p n ă y, nghĩa l ă học sinh đ í đ ặt mình v ă o vị trí của ng ư ời vừa có h ă nh đ ộng tích cực đ ối với môi tr ư ờng, vừa thông tin, lý giải v ă lôi quấn mọi ng ư ời qu đ n t đ m đ ến môi tr ư ờng. 
7. Tham quan, cắm trại, trò ch ơ i 
Rất thuận lợi đ ểphối hợp nhiều hoạt đ ộng GDMT có quan hệ liín kết với nhau. Chỉ nín chọn tối đ a hai đ ến ba chủ đ ề đ ể thiết kế to ă n bộ ch ươ ng trình hoạt đ ộng. Nh ư vậy, có thể hình dung ch ươ ng trình cho một ng ă y tham quan, hoặc cho ba ng ă y cắm trại, hoặc cho bốn giờ trò ch ơ i.. sẽ l ă tập hợp c đ c hoạt đ ộng (còn gọi l ă c đ c mô đ un ch ươ ng trình). 
Mỗi hoạt đ ộng (bằng một mô đ un ch ươ ng trình) nín soạn thảo mẫu. Kiểu 2 (xem mục IX) th ă nh từng tờ rời đư ợc đđ nh số thứ tự đ ể ghi nhớ. Sau đ ó, ch ươ ng trình diễn ra đ ến đđ u, thì rút tờ r ơ i ra đ ể dùng. Có thể phôtocopy th ă nh nhiểu bản đ ể ph đ t cho những ng ư ời cùng phối hợp. 
Có nhiều trò ch ơ i học tập có nội dung GDMT phù hợp với từng cấp học. 
8. Lập dự đ n. 
L ă ph ươ ng ph đ p m ă trong đ ó c đ nhan hay nhóm HS thử thiết lập một dự đ n có nội dung MT v ă thực hiện nó. Ph ươ ng ph đ p n ă y tạo cho học sinh một thói quen đ ặt mình v ă o vị trí của những ng ư ời luôn quan t đ m v ă có h ă nh đ ộng hợp lý với MT, mang lại sự thay đ ổi trong MT ở đ ịa ph ươ ng hay tr ư ờng học. Ví dụ: x đ y dựng v ă thực hiện một dự đ n l ă m sạch n ư ớc thải sinh hoạt của một gia đ ình nông thôn. 
5 . Mô hình một hoạt đ ộng GDMT. 
Để thiết kế một hoạt đ ộng GDMT cần x đ c đ ịnh rõ 4 yếu tố c ơ bản: 
* Mục tiíu: hoạt đ ộng n ă y đư ợc thiết kế nhằm giúp học sinh: 
* Thực hiện nhiệm vụ: hoạt đ ộng n ă y đư ợc thực hiện theo trình tự sau: 
1. Học sinh nghe gi đ o viín 
a. Níu mục đ ích v ă mô tả to ă n bộ hoạt đ ộng sẽ diễn ra. 
b. Giao nhiệm vụ cụ thể (cho c đ nh đ n hoặc nhóm) 
c. H ư ớng dẫn c đ ch thực hiện 
2. Học sinh thực hiện nhiệm vụ từng b ư ớc 
3. Học sinh kiểm tra v ă đ iều chỉnh liín tục trong suốt qu đ trình thực hiện nhiệm vụ. 
4. Học sinh tuỷn bố ho ă n th ă nh nhiệm vụ. 
* C đ c sản phẩm đ ạt đư ợc: 
1. Học sinh đ ối chiếu công việc với nhiệm vụ đư ợc giao lúc đ ầu 
2. Học sinh trình b ă y kết quả công việc cho to ă n nhóm nghe (hoặc đ ại diện nhóm trình b ă y kết quả tr ư ớc lớp) 
* Đ đ nh gi đ : 
1. Học sinh tự xem xĩt lại qu đ trình thực hiện có đ úng quy trình hay không 
2. Học sinh tự đđ nh gi đ chất l ư ợng của kết quả đ ạt đ ợc. 
3. Học sinh tự ph đ t hiện những đ iều mới thu hoạch đư ợc sau hoạt đ ộng (kiến thức, kỹ n ă ng, kinh nghiệm...) xem có gì thay đ ổi so với tr ư ớc khi thực hiện hoạt đ ộng. 
4. c đ c học sinh kh đ c, nhóm kh đ c đđ nh gi đ . 
5. Gi đ o viín giúp học sinh tổng kết chung. 
6. Hai kiểu triển khai GDMT 
1. Kiểu 1: GDMT thông qua ch ươ ng trình giảng dạy của môn học trong nh ă tr ư ờng. 
C ơ hội GDMT trong ch ươ ng trình dạy học ở nh ă tr ư ờng thể hiện ở chỗ trong ch ươ ng trình có chứa đ ựng những nội dung của GDMT d ư ới hai dạng chủ yếu: 
- Dạng 1: Nội dung chủ yếu của b ă i học, hay một phần môn học có sự trùng hợp với nội dung GDMT. 
- Dạng 2: Một số nội dung của b ă i học hay một số phần nhất đ ịnh của môn học, có liín quan trực tiếp với nội dung GDMT 
Ngo ă i ra, ở một số phần nội dung của môn học, b ă i học kh đ c, c đ c ví dụ, b ă i tập, b ă i l ă m... đư ợc xem nh ư l ă một dạng vật liệu dùng đ ể khai th đ c c đ c vấn đ ề môi tr ư ờng. 
Qu đ trình khai th đ c c đ c c ơ hội GDMT cần phải đ ảm bảo 3 nguỷn tắc c ơ bản, 
- Không l ă m biến tính đ ặc tr ư ng môn học, không biến b ă ihọc của bộ môn th ă nh b ă i GDMT. 
- Khai th đ c nội dung GDMT có chọn lọc,có tính tập trung v ă o những ch ươ ng mục nhất đ ịnh. 
- Ph đ t huy cao đ ộ c đ c hoạt đ ộng tích cực nhận thức của học sinh v ă c đ c kinh nghiệm thực tế c đ c em đ í có, vận dụng tối đ a mọi khả n ă ng đ ể có học sinh tiếp xúc trực tiếp với môi tr ư ờng. 
2. Kiểu 2: GDMT đư ợc triển khai nh ư một hoạt đ ộng đ ộc lập 
Về c ơ bản c đ ch tiến h ă nh một hoạt đ ộng đ ộc lập, về GDMT ho ă n to ă n t ươ ng tự nh ư ở mục IV. 
7. Một số hình thức phổ biến tổ chức c đ c hoạt đ ộng GDMT 
a. Hoạt đ ộng ở trín lớp: 
Thông qua môn học trong chính kho đ , có c đ c biện ph đ p sau: 
- Ph đ n tích những vấn đ ề môi tr ư ờng ở trong tr ư ờng học. 
- Khai th đ c thực trạng môi trờng đ ất n ư ớc,l ă m nguỷn liệu đ ể x đ y dựng b ă i học GDMT. 
- X đ y dựng b ă i tập xuất ph đ t từ kiến thức môn học, nh ư ng gắn liền với thực tế đ ịa ph ươ ng. 
- Sử dụng c đ c ph ươ ng tiện dạy học l ă m nguồn tri thức đư ợc "vật chấtho đ " nh ư l ă m đ iểm tựa, c ơ sở đ ể ph đ n tích, tìm tòi, kh đ m ph đ c đ c kiến thức cần thiết về môi tr ư ờng. 
- Sử dụng c đ c t ă i liệu tham khoả (c đ c b ă i b đ o, c đ c đ oạn trích trong s đ ch phỏ biến khoa học, c đ c t ư liệu, số liệu mới đ iều tra, công bố c đ c ảnh chụp mới nhất...) đ ể l ă m rõ thím c đ c vấn đ ề môi tr ư ờng. 
- Thực hiện c đ c tiết học có nội dung gần gũi với môi tr ư ờng ở ngay chính trong một đ ịa đ iểm thích hợp của môi tr ư ờng nh ư s đ n tr ư ờng,v ư ờn tr ư ờng, đ ồng ruộng, đ iểm d đ n c ư tập trung... 
b. Hoạt đ ộng ở ngo ă i lớp. 
- B đ o c đ o chuỷn đ ề về bảo vệ môi tr ư ờng do c đ c nh ă khoa học, c đ c kỹ thuật viín hay gi đ o viín chuỷn về môi trờng trình b ă y. 
- Thực đ ịa tìm hiểu BVMT ở đ ịa ph ươ ng. 
- Tham gia tuỷn truyền, vận đ ộng thựchiện BVMT (chiến dịch truyền thông) 
- Tham gia c đ c chiến dịch xanh ho đ trong nh ă tr ư ờng: thực hiện việc trồng c đ y, quản lý va ph đ n loại r đ c thải. 
- Tham quan, cắm trại, trò ch ơ i. 
- Theo dõi diễn biến môi tr ư ờng tại đ ịa ph ươ ng (xử lý n ư ớc thải, r đ c thải, vệ sinh công cộng, bảo vệ thắng cảnh...) 
- Tổ chức c đ c c đ u lạc bộ, th ă nh lập c đ cnhóm hoạt đ ộng môi tr ư ờng. 
- Tổ chức c đ c cuộc thi kể chuyện, ng đ m th ơ , h đ t, l ă m bích b đ o có nội dung gi đ o dục môi trừng, thi c đ c b ă i tìm hiểu thiín nhiín, môi tr ư ờng. 
- Tổ chức thi t đ i chế, t đ i sử dụng. 
- Tổ chức triển lím, biểu diễn v ă n nghệ 
- X đ y dựng dự đ n v ă thực hiện 
- Hoạt đ ộng phối hợp với gia đ ình, cộng đ ồng v ă hội cha mẹ học sinh.