Bài giảng Chăm sóc người bệnh HIV

Chăm sóc người bệnh HIV 
HAIVN 
Chương trình AIDS trường Y khoa Harvard tại Việt Nam 
Sau bài giảng này, học viên có thể: 
Liệt kê 7 triệu chứng phổ biến nhất ở bệnh nhân HIV/AIDS 
Đề xuất các can thiệp điều dưỡng phù hợp cho mỗi triệu chứng 
Mục tiêu học tập 
Suy mòn 
Khó thở 
Mệt mỏi 
Sốt 
Tiêu chảy 
Đau 
Bệnh tổn thương da 
Các triệu chứng liên quan đến HIV thường gặp nhất 
Là tình trạng bệnh toàn thân, đặc điểm: 
suy dinh dưỡng 
gầy sút 
yếu mệt 
Đi kèm với sự tiến triển nhanh của bệnh 
Gặp ở đa số bệnh nhân 
Suy mòn: Tổng quan 
Thiếu dinh dưỡng đưa vào cơ thể do: 
Chán ăn, buồn nôn, tổn thương loét miệng, thay đổi vị giác 
Trầm cảm hoặc chứng mất trí 
Đau 
Sự đói nghèo (kinh tế khó khăn) 
Mất nhiều chất dinh dưỡng (tiêu chảy, nôn) 
Suy mòn: Nguyên nhân (1) 
Thay đổi về trao đổi chất (tăng chuyển hóa) 
Bệnh nhiễm trùng cơ hội không được chẩn đoán và điều trị, đặc biệt là lao 
Tác dụng phụ của thuốc 
Suy mòn: Nguyên nhân (2) 
Ăn ít một và ăn nhiều bữa với thức ăn giàu protein và năng lượng 
Chăm sóc răng miệng toàn diện 
Kết hợp các bài tập thể dục nhẹ nhàng 
Suy mòn :Các can thiệp điều dưỡng 
Khó thở là cảm giác chủ quan của người bệnh 
Dấu hiệu: nhịp thở ngắn, nhanh 
Liên quan đến: 
Nhiễm trùng phổi 
U phổi 
Thiếu máu 
Khó thở : Tổng quan 
Chủ quan: Mức độ các hoạt động sinh hoạt của người bệnh giảm đến tối thiểu 
Khách quan: theo dõi người bệnh thấy 
Tăng nhịp thở 
Vật vã 
Nói khó 
Co rút cơ hô hấp 
Tím tái 
Khó thở: Đánh giá điều dưỡng 
Thường xuyên thay đổi tư thế: 
Nằm đầu cao hoặc 
Ngồi đầu cúi gập về phía trước 
Có điểm tựa chắc chắn 
Nới rộng quần áo 
Duy trì bù đủ nước 
Khó thở: Can thiệp điều dưỡng (1) 
Tạo sự thoáng khí trong phòng bệnh nhân và tránh phơi nhiễm với các yếu tố kích thích từ môi trường: 
Thuốc lá 
Khói lò sưởi, bếp 
Thể dục nhẹ nhàng 
Hướng dẫn bệnh nhân thư giãn và tập thở phồng miệng. 
Khó thở: Can thiệp điều dưỡng (2) 
Cảm giác mệt mỏi toàn thân bất thường, kiệt sức không phù hợp với mức độ hoạt động 
Liên quan đến: 
Bệnh HIV tiến triển 
Thiếu máu 
Trầm cảm 
Suy dinh dưỡng 
Mệt : Tổng quan 
Thời gian khỏe nhất và mệt nhất? 
Chu kì sinh hoạt: 
ngủ và các hoạt động sinh hoạt? 
Cách ăn uống? 
Dấu hiệu sống và thể trạng bên ngoài 
Đánh giá giá trị huyết sắc tố (Hemoglobin - Hb) 
Các triệu chứng kết hợp 
Mệt: Đánh giá điều dưỡng 
Động viên bệnh nhân điều trị bao gồm cả điều trị trầm cảm (nếu có) 
Lập kế hoạch các hoạt động để bảo tồn năng lượng 
Tập thể dục nhẹ nhàng 
Duy trì đủ nước và đủ dinh dưỡng 
Mệt :Can thiệp điều dưỡng 
Sốt là tình trạng thân nhiệt tăng bất thường 
Liên quan đến nhiễm trùng, ung thư, phản ứng thuốc 
Gây căng thẳng cơ thể, tiêu hao năng lượng, đẩy nhanh tiến triển bệnh 
Sốt : Tổng quan 
Chườm mát 
Tắm nhanh với nước mát để hạ nhiệt khi thân nhiệt trên 40°C 
Giữ cơ thể người bệnh luôn khô ráo, sạch sẽ, ấm áp 
Duy trì cung cấp đủ nước 
Dùng thuốc hạ nhiệt 
Sốt : Can thiệp điều dưỡng 
Tiêu chảy là tăng về số lượng và tần suất thải phân 
Liên quan đến nhiễm trùng, bệnh ác tính, giảm hấp thu (rối loạn điện giải) 
Dẫn đến: 
mất nước 
suy dinh dưỡng 
tổn thương da 
cách biệt xã hội, trầm cảm 
Tiêu chảy : Tổng quan 
Ăn ít một và chia nhiều bữa 
Chế độ ăn giàu protein, năng lượng, ít chất béo và tăng chất xơ 
Duy trì đủ nước 
Bảo quản, chế biến thức ăn an toàn 
Vệ sinh da 
Rửa tay sạch trước khi ăn, khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh... 
Tiêu chảy: Can thiệp điều dưỡng 
Đau là cảm giác khó chịu và bứt rứt, dễ xúc động 
Cảm nhận đau là khác biệt ở mỗi cá thể 
Rất thường gặp ở bệnh nhân HIV/AIDS 
Thường không được điều trị 
Đau : Tổng quan 
Nguyên nhân gây đau thường gặp ở bệnh nhân HIV: 
Đau đầu: có thể do HIV, u, các bệnh nhiễm trùng, thuốc AZT 
Bệnh lý thần kinh ngoại biên: có thể do HIV, thuốc điều trị 
Bệnh ngoài da: Zona 
Miệng và họng: herpes, nấm candida, CMV, HIV 
Hội chứng cai nghiện 
Đau: Nguyên nhân 
Hỏi tần suất và mức độ các cơn đau 
Đánh giá đau theo “thang đau” tiêu chuẩn 
Tin vào báo cáo của bệnh nhân 
Giải thích và trấn an bệnh nhân 
Đánh giá đau cùng các dấu hiệu sinh tồn khác đối với mỗi bệnh nhân đến khám 
Đau: Đánh giá điều dưỡng 
T hang đánh giá cảm nhận đau đánh giá đau ở người lớn sử dụng thang số: 
M ức độ đau được ước lượng theo thang từ 0 – 10: 
0 là không đau 
10 là đau nhất 
Thang đánh giá đau 
0 
5 
10 
Xử trí đau với thang giảm đau của tổ chức y tế thế giới (WHO): 
Bước 1: Thuốc giảm đau không gây nghiện (non-opioids): 
a spirin, 
thuốc chống chống viêm không steroid và 
acetaminophen 
Bước 2: Các thuốc opioid: codeine, oxycodone 
Bước 3: Các thuốc opioid: morphine, methadone 
Đau: Xử trý (1) 
Xử trí đau không dùng thuốc: 
Châm cứu 
Thôi miên 
Kỹ thuật thư giãn 
Đau : Xử trí (2) 
Có nhiều biểu hiện bệnh da 
Xuất hiện ở nhiều giai đoạn khác nhau của bệnh HIV 
Liên quan đến HIV, nhiễm trùng, bệnh ác tính và thuốc 
Cải thiện với điều trị HIV 
Bệnh da: Tổng quan 
Tăng bạch cầu ái toan: 
Sẩn ngứa trên thân, đầu, cổ, bắp tay và chân 
Điều trị bằng kem chống nấm, ánh sáng trị liệu 
Nhiễm khuẩn: 
Điều trị bằng kháng sinh 
Bệnh da: Viêm nang lông 
Đỏ, bóng, có thể ngứa 
Tuyến bã ở mặt, thân bìu, chân tay 
Điều trị với: 
Corticoid nhẹ và 
Các chế phẩm gốc dầu 
Bệnh da: Viêm da tuyến bã 
Thường gặp nhất là nấm candida 
Thường gây bệnh ở móng và tổ chức sừng 
Can thiệp: 
Giữ da khô, đặc biệt ở chân và tay 
Dùng thuốc chống nấm tại chỗ và toàn thân 
Bệnh da: Các bệnh nấm da 
Nguyên nhân thường gặp là zona, có thể lan tỏa 
Can thiệp: 
Rửa tay và giữ vệ sinh da 
Có thể băng nhưng không nên bao phủ quá nhiều gây bí, ẩm 
Giảm đau nếu cần 
Bệnh da: Các bệnh tổn thương loét da 
Chăm sóc bệnh nhân AIDS tốt là làm tốt công tác điều dưỡng 
Các triệu chứng có thể gây ra bởi HIV, nhiễm trùng cơ hội, hoặc tác dụng phụ của thuốc 
Kế hoạch chăm sóc: đánh giá các khó khăn NB gặp phải, chăm sóc và đánh giá lại 
Cần hướng dẫn cách chăm sóc cho cả bệnh nhân và người nhà 
Những điểm chính 
Cảm ơn 
Câu hỏi