Bài giảng Chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não

Chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não 
Ths Nguyễn Thanh Bình 
Bộ môn Thần kinh- ĐH Y Hà nội 
Định nghĩa 
	Là một hội chứng thiếu sót chức năng não khu trú hơn là lan toả, xẩy ra đột ngột, tồn tại quá 24 giờ hoặc tử vong trong vòng 24 giờ, loại trừ nguyên nhân sang chấn não. 
Phân loại 
Xuất huyết não: vỡ mạch 
Nhồi máu não: tắc mạch 
Xuất huyết dưới nhện 
Viêm tắc tĩnh mạch não 
Các yếu tố nguy cơ : THA, ĐTĐ, tăng lipid máu, tăng acid uric, dị dạng mạch máu não, bệnh về máu, xơ vữa động mạch, bệnh lí van tim (cục máu đông từ tim lên gây tắc mạch), tiến sử hút thuốc lá, uống rượu 
Triệu chứng 
Hôn mê ( ±), 
Liệt nửa người, liệt mặt cùng bên hoặc khác bên. 
Phản xạ gân xương giảm hoặc mất bên liệt, Babinski/Hoffmann (+). 
Thất ngôn, liệt hầu họng. 
Rối loạn cơ tròn, 
Rối loạn dinh dưỡng: loét. 
Điều trị 
- Điều trị dự phòng: yếu tố nguy cơ. 
- Khi có TBMMN: Điều trị sớm (24h đầu). 
 + Duy trì chức năng sống 
 + Chăm sóc tích cực 
- Phòng chống TBMMN tái phát. 
Chăm sóc 
Mục đích 
Ngăn chặn tử vong do đột quỵ 
Duy trì hô hấp, tuần hoàn, bài tiết. 
Ngăn ngừa biến chứng. 
PHCN, hạn chế di chứng. 
GDSK và các biện pháp tự theo dõi, chăm sóc cho gia đình BN. 
Chăm sóc 
Nhận định tình trạng 
Tình trạng cấp cứu : Đánh giá các dấu hiệu sinh tồn. 
- Hỏi và khám bệnh. 
Chăm sóc 
Lập kế hoạch chăm sóc 
Theo dõi dấu hiệu sinh tồn 
Thực hiện y lệnh của bác sỹ 
Vệ sinh thân thể 
Phòng và chống loét 
Nuôi dưỡng 
PHCN, hạn chế di chứng 
GDSK, hướng dẫn chăm sóc và luyện tập 
Chăm sóc 
1. Theo dõi dấu hiệu sinh tồn: 
HA, nhịp tim, nhịp thở, nước tiểu 
Cách thức theo dõi: tần suất theo dõi 
Báo cáo đầy đủ và chính xác, kịp thời 
Chăm sóc 
2. Thực hiện y lệnh : 
Thuốc: thời gian dùng thuốc, đường dùng 
Xét nghiệm: chọc dò tuỷ sống 
 điện tim, điện não 
Chăm sóc 
3. Vệ sinh thân thể và chăm sóc các cơ quan: 
Vệ sinh răng miệng, lau người: 2-3 lần/ngày 
Thay ga, quần áo: ≥ 1 l ần/ngày 
Tắm, gội đầu 3 ngày/lần 
BN hôn mê, có sonde tiểu, chọc tuỷ sống: CS theo quy trình kỹ thuật 
Vỗ rung vùng ngực, lưng long đờm, tăng cường tuần hoàn ngoại biên 
Chăm sóc 
4 . Phòng chống loét : 
Nằm đệm nước hoặc giữ ga giường khô, không có nếp nhăn, trở mình cho BN 2h/lần 
Điều trị vết trợt ngay 
Cắt lọc, làm sạch và băng vết loét hoại tử 
Đảm bảo dinh dưỡng: 1-1,5g protid/kg/ngày 
 30-50 calo/kg/ngày 
Chăm sóc 
5. Nuôi dưỡng : 
Nước uống hàng ngày: 
 V nv = V nt + (300+500ml) – V dt 
Ăn: 
+ Ăn nhiều bữa trong ngày 
+ Bổ sung vitamin nhóm A, B, C 
+ Chế biến TA đảm bảo vệ sinh, cân đối khẩu phần: Protid/Lipid/Glucid = 1:1:4 
Chăm sóc 
6 . Phục hồi chức năng, hạn chế di chứng: 
- Càng sớm càng tốt 
Tập PHCN và hướng dẫn cho BN 
Đề phòng biến chứng viêm tắc tĩnh mạch: sưng, nóng đỏ vùng da ở tay, chân 
Chăm sóc 
7. GDSK, hướng dẫn chăm sóc và tập luyện: 
- Hướng dẫn cho BN và gia đình: 
+ Chế độ CS, VS hàng ngày 
+ Chế độ ăn uống và thuốc men hàng ngày 
+ Luyện tập 
+ Tránh các yếu tố gây TBMMN: stress, ráng sức, lạnh đột ngột, rượu 
+ Xử lý kịp thời nếu có những dấu hiệu báo trước: nhức đầu, chóng mặt, ù tai, tê chân tay 
- Theo dõi chính xác, đầy đủ, báo ngay cho BS nếu có bất thường. 
Đánh giá quá trình chăm sóc 
BN không bị mắc các biến chứng (nhiễm khuẩn, loét, teo cơ cứng khớp) 
Toàn trạng tiến triển tốt lên 
Được nuôi dưỡng đảm bảo, biểu hiện không sụt cân 
Gia đình BN yên tâm, cộng tác với nhân viên y tế