Bài giảng Các phương pháp dạy học tích cực

Môc lôc 
Phương pháp thảo luận nhóm 
Phươg pháp sàng lọc 
Phương pháp hỏi đáp 
Phương pháp Plakat 
Phương pháp thu thập ý kiến 
Phương pháp phỏng vấn nhanh 
Phương pháp làm việc theo công đoạn 
Phương pháp bể cá vàng 
Phương pháp tình huống 
Phương pháp đóng vai 
Mục đích : 
Giúp học viên phát huy khả năng độc lập và sáng tạo trong nghiên cứu tài liệu . 
Tăng cường khả năng phối hợp làm việc trong nhóm 
Một số lưu ý 
Vấn đề thảo luận phải là những vấn đề gây tranh cãi , bàn bạc và không quá vụn vặt . Một vấn đề cần thảo luận ít nhất trong khoảng 10 –15 phút mới nên sử dụng PP này . 
Số lượng người trong nhóm tốt nhất là từ 4 đến 10 người . Chuẩn bị trước các phương tiện liên quan như giấy , bút , bảng  
Ph ­¬ ng Ph ¸p Th¶o luËn nhãm 
Kỹ thuật triển khai 
Giao nhiệm vụ cho các nhóm thảo luận và ấn định thời gian hoạt động 
Phân chia lớp thành số nhóm theo mục đích của GV 
Xác định vị trí hoạt động của các nhóm 
Các nhóm về vị trí của mình và tiến hành thảo luận , thực hiện nhiệm vụ đã giao . 
Giáo viên giám sát hoạt động của các nhóm và hỗ trợ khi cần thiết . 
Kết quả thảo luận nhóm được ghi chép thành biên bản 
Đại diện của mỗi nhóm trình bày kết quả thảo luận 
Giáo viên tổng kết , nhận xét . 
Quay về mục lục 
Ph ­¬ ng ph ¸p sµ ng läc 
Mục đích : 
Hình thành tinh thần “ hoài nghi khoa học ”, phân loại “ đúng , sai ” có cơ sở khoa học . 
Học viên luôn tập trung suy nghĩ 
Giúp học viên hiểu bài và ghi nhớ nội dung bài học 
Khuyến khích tính chủ động , tích cực của người học 
Một số lưu ý: 
Tuỳ mức độ phức tạp của thông tin để điều tiết thời gian 
Có thể áp dụng cho mọi loại hình lớp và kết hợp với các PP khác 
Kỹ thuật triển khai 
Giáo viên cung cấp hàng loạt thông tin ( đúng và sai ) về nội dung của vấn đề. Những thông tin này không nên quá đơn giản . 
Thông tin này được viết lên bảng hoặc ghi sẵn ra giấy khổ to. 
Dành thời gian cho học viên suy nghĩ , sắp xếp 
Học viên lên bảng sắp xếp và giải thích quan điểm của mình 
Giáo viên và học viên cùng bình luận và đưa ra đáp án 
Quay về mục lục 
Hái ®¸p trong giê häc 
Mục đích : 
Tăng cường khả năng suy nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức 
Xác định mức độ hiểu bài cũng như kinh nghiệm đã có của học viên 
Học viên ghi nhớ tốt hơn , sâu sắc hơn 
Chia sẻ hiểu biết và kinh nghiệm 
Một số lưu ý: 
Câu hỏi phải chuẩn bị trước và đạt chất lượng cao 
GV phải kiểm soát về nội dung và thời gian các câu trả lời 
PP này có thể tiến hành trong mọi thời điểm của giờ học , với mọi loại hình lớp 
Kỹ thuật triển khai 
Giảng viên chọn từng câu hỏi trong các câu hỏi đã chuẩn bị theo nội dung bài học để hỏi . Những câu hỏi đưa ra phải rõ ràng , dễ hiểu và phù hợp . 
Dành thời gian hợp lý cho học viên suy nghĩ 
Học viên trả lời (tự nguyện hoặc GV gọi ) 
Ghi ngắn gọn các câu trả lời lên bảng 
Bình luận các câu trả lời (GV hoặc học viên ) 
Học viên đặt câu hỏi về vấn đề vừa trao đổi ( nếu có ) 
GV tóm tắt các câu trả lời và rút ra kết luận 
Quay về mục lục 
Phương pháp thu thập ý kiến 
Mục đích : 
Tạo cơ hội cho học viên bày tỏ sự hiểu biết và quan điểm riêng 
GV muốn thu thập được nhiều thông tin khác nhau 
Tăng khả năng tập trung và suy nghĩ của học viên 
Giúp học viên ghi nhớ bài tốt hơn 
Một số lưu ý: 
Không áp dụng PP này lâu quá 10 phút và nhiều lần trong một buổi học 
Giảng viên không đánh giá ý kiến của học viên 
GV có thể lồng ý kiến của học viên trong những nội dung giảng tiếp theo 
Kỹ thuật triển khai 
Giảng viên nêu vấn đề ( là vấn đề có nhiều phương án trả lời ) cho học viên suy nghĩ , có thể gợi ý nếu cần thiết 
GV cử 2 học viên lên bảng , thay nhau viết các ý kiến của lớp 
GV điều hành lớp phát biểu ý kiến và có thể nhắc lại các ý kiến đó để 2 học viên ghi kịp lên bảng . 
GV tổng kết lại , hệ thống hoá , phân loại  
Quay về mục lục 
 Phương pháp sử dụng Plakat 
Mục đích : 
Nhằm làm rõ nội dung bài giảng 
Thu hút sự chú ý và giúp học viên hiểu bài , ghi nhớ bài tốt hơn 
Học viên có thể khái quát nội dung bài và phát hiện được những mối liên hệ của các đơn vị kiến thức dễ dàng hơn . 
Một số lưu ý: 
Plakat nên đơn giản , nhiều màu sắc và phù hợp với chủ đề 
Có thể sử dụng trong suốt thời gian học cũng như với mọi loại hình lớp 
Kỹ thuật triển khai 
GV lựa chọn cách thức và phương tiện phù hợp để thiết kế Plakat ( biểu đồ, sơ đồ, biểu bảng , tranh ảnh) theo nội dung bài giảng . 
Plakat cần được sắp xếp theo trình tự và sao cho tất cả học viên có thể quan sát 
Giảng viên giới thiệu đề tài và truyền đạt nội dung bài theo Plakat . 
Có thể hỏi học viên nhận xét từng Plakat 
Sử dụng Plakat theo nguyên tắc 3T (Touch – Turn – Talk) 
Phương pháp phỏng vấn nhanh 
Mục đích : 
Khởi động , thu hút sự chú ý 
Thu thập nhanh thông tin 
Kiểm tra kiến thức của học viên 
Một số lưu ý: 
Câu hỏi phải có tính định hướng và chuẩn bị trước 
Câu hỏi nên đơn giản để mọi người đều có thể trả lời 
Không thảo luận về các câu trả lời 
Không đưa ra quá nhiều câu hỏi , chỉ cần 1 đến 2 câu 
Kỹ thuật triển khai 
Tuỳ theo điều kiện cụ thể , có thể tổ chức lớp theo đội hình nào đó ( đứng thành vòng tròn , ngồi tại chỗ ) 
GV nêu câu hỏi 1 
Nhiều học viên cùng trả lời câu hỏi 1 
GV có thể nêu câu hỏi 2 
Nhiều học viên cùng trả lời câu hỏi 2 
GV có thể định hướng nội dung của phần này vào mục đích của bài học 
Thời gian phỏng vấn : 5 – 7 phút 
Phương pháp làm việc theo công đoạn 
Mục đích : 
giúp học viên chủ động tự lĩnh hội khối lượng lớn kiến thức thay vì GV phải thuyết trình . 
Phát triển kỹ năng đọc tài liệu , trao đổi thông tin 
Phát triển kỹ năng đặt câu hỏi 
Một số lưu ý: 
GV phải nắm chắc tài liệu và lường trước những vấn đề học viên có thể hỏi để trả lời . 
Không phải nội dung nào cũng sử dụng được PP này . Nội dung của các công đoạn phải độc lập nhau và tương đương về độ khó và độ dài . 
Chuẩn bị địa điểm cho các nhóm hoạt động 
Kỹ năng triển khai 
Chia tài liệu thành từng phần , nên chỉ từ 3 – 4 nội dung 
Chia nhóm (6 - 8 nhóm tương ứng). 
Các nhóm bắt đầu đọc tài liệu ( công đoạn 1), trao đổi về nội dung, đưa ra những câu hỏi thắc mắc của nhóm và viết vào tờ giấy 
Luân chuyển nhóm , công đoạn tiếp theo lại được lặp lại theo trình tự như công đoạn 1. 
Sau khi các công đoạn kết thúc , GV giải thích nội dung, trả lời câu hỏi và tổng kết .. 
Thời gian làm việc cho mỗi công đoạn từ 7 – 10 phút 
Phương pháp tình huống 
Mục đích : 
Tăng thêm sự hiểu biết và khả năng áp dụng lý thuyết vào giải quyết tình huống của thực tiễn . 
Nâng cao kỹ năng phân tích và khái quát từ tình huống cụ thể 
Giúp cho GV chuyển tải được PPL và nội dung cơ bản của vấn đề 
Khả năng độc lập trong giải quyết các tình huống 
Một số lưu ý: 
Tình huống phải chuẩn bị trước , mang tính thực tế, điển hình và phù hợp với chuyên môn 
GV phải chuẩn bị tốt kiến thức lý luận cũng như thực tiễn cho tình huống đưa ra 
Kỹ thuật triển khai 
Mô tả tình huống ( miệng hoặc văn bản ) 
Cung cấp thêm nguyên nhân dẫn đến tình huống và một số thông tin liên quan để chắc chắn rằng học viên hiểu tình huống và hiểu nhiệm vụ 
HV phân tích tình huống và đưa ra giải pháp ( phần này có thể thực hiện cá nhân hoặc theo nhóm ) 
Ấn định thời gian làm việc . ( Nếu thảo luận nhóm thì thực hiện theo kỹ thuật của PP nhóm ) 
Trình bày các giải pháp ( kết quả của cá nhân hoặc nhóm ) 
Thảo luận về các giải pháp 
GV tổng kết các ý kiến và đưa ra quan điểm của mình 
Phương pháp đóng vai 
Mục đích : 
Cụ thể hoá bài giảng bằng sự diễn xuất để phân tích nội dung bài giảng chi tiết hơn , sâu sắc hơn 
Làm cho giờ giảng sinh động 
Học viên dễ dàng bắt nắm được nội dung bài giảng 
Rèn kỹ năng nghề nghiệp 
Một số lưu ý: 
Chuẩn bị một số đạo cụ cần thiết 
Không gian đủ rộng 
Kỹ thuật triển khai 
Xây dựng kịch bản phù hợp , đơn giản và dễ hiểu . Kịch bản nên có sự tham gia ít nhất của 2 nhân vật . 
Học viên nhận kịch bản và chuẩn bị nhập vai 
Học viên diễn vai 
Học viên rút ra bài học từ kịch bản này 
GV nhận xét và kết kuận 
Thời gian kịch bản không nên quá 15 phút 
Phương pháp Bể cá vàng 
Mục đích : 
Trao đổi , thảo luận theo chủ đề hoặc góp ý giúp đỡ cho nhau sau hoạt động nào đó 
Tạo ra bầu không khí thân mật , gần gũi  
Rèn luyện kỹ năng biết lắng nghe những ý kiến khác nhau 
Rèn luyện kỹ năng quan sát và kiềm chế .. 
Một số lưu ý: 
GV phải bao quát cả lớp và điều hành thảo luận sao cho trôi chảy , hấp dẫn . 
Chủ đề thảo luận cần thú vị và gây tranh cãi , hoặc mang lại kinh nghiệm quí báu cho học viên 
Kỹ thuật triển khai 
Gv nêu nhiệm vụ ( thảo luận theo chủ đề, hoặc góp ý kiến xây dựng cho đồng nghiệp ). 
Mời 4 –5 đại diện học viên , hoặc đại diện các nhóm vào ngồi vòng trong . Những người còn lại ngồi vòng ngoài . 
Vòng trong thảo luận dưới sự điều khiển của GV. Vòng ngoài quan sát và lắng nghe 
Vòng trong kết thúc , vòng ngoài bình luận và bổ sung ý kiến 
Thời gian thảo luận khoảng từ 15 – 20 phút ( vòng trong ) và 5 – 10 phút ( vòng ngoài ). 
GV nhận xét , tổng kết