Bài giảng Các hệ PLC và DCS - Chương 1: Mở đầu


20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơn
g 
1
12/06/2015
CÁC HỆ PLC VÀ
DCS

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 2
Chương 1: Mở đầu
1.1 Các nội dung cơ bản của bài giảng
1.2 Phương pháp học và đánh giá kết quả
Các nguồn tài liệu tham khảo
1.3 Các chức năng cơ bản của một hệ thống điều
khiển
1.4 Tổng quan các lĩnh vực ứng dụng
1.5 Lược sử phát triển các giải pháp điều khiển

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 3
1.1 Các nội dung đề cập chính 
 Cấu trúc và các thành phần cơ bản của các hệ ĐK
 Nguyên tắc làm việc của các hệ thống PLC và DCS
 Giao tiếp trong các hệ PLC và DCS
 Hệ điều hành thời gian thực
 Phương pháp lập trình
 Thiết kế điều khiển cơ sở
 Thiết kế điều khiển cao cấp
 Tính sẵn sàng và độ tin cậy
 Qui trình tích hợp hệ thống
 Giới thiệu một số hệ điều khiển tiêu biểu
 Giới thiệu các hướng nghiên cứu

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 4
1.2 Phương pháp học và đánh giá
 Nghe, đọc, hỏi, thảo luận, trình bày
 Chủ động liên hệ thực tế
 Đánh giá kết hợp trình bày tiểu luận và thi trắc 
nghiệm (không sử dụng tài liệu)
Bài giảng
Tiểu luận (30%)
Tài liệu Trắc nghiệm (70%)
Điểm

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 5
Tài liệu tham khảo
 Đĩa CD tập hợp tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau
– Bài giảng (HTML)
– Tài liệu sản phẩm, giới thiệu sản phẩm của nhiều hãng
– Một số chuẩn quốc tế quan trọng 
 Tạp chí Tự động hóa ngày nay
 Các trang Web: www.controleng.com, 
www.automationtechies.com, www.abb.com, 
www.ad.siemens.de, www.easydeltav.com, ...

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 6
1.3 Các chức năng của HTĐK&GS
Phạm vi quan tâm
THIẾT BỊ ĐO
ĐIỀU KHIỂN 
CƠ SỞ
Tham số Trạng thái
Đầu vào Đầu ra
HT VẬN HÀNH 
& GIÁM SÁT
HỆ THỐNG KỸ THUẬT
(Máy móc, quá trình công nghệ)
THIẾT BỊ ĐIỀU KHIỂN

THIẾT BỊ 
CHẤP HÀNH
VẬN HÀNH & 
GIÁM SÁT
AN TOÀN 
HỆ THỐNG
ĐIỀU KHIỂN 
CAO CẤP

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 7
Mục đích điều khiển
1. Đảm bảo vận hành ổn định, trơn tru: đảm bảo 
năng suất (tốc độ sản xuất), kéo dài tuổi thọ máy 
móc, vận hành thuận tiện
2. Đảm bảo chất lượng sản phẩm: giữ các thông số 
chất lượng sản phẩm biến động trong một khoảng 
nhỏ
3. Đảm bảo vận hành an toàn: cho con người, máy 
móc, thiết bị và môi trường
4. Nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng lợi nhuận: giảm 
chi phí nhân công, nguyên liệu và nhiên liệu, thích 
ứng nhanh với yêu cầu thay đổi của thị trường
5. Giảm ô nhiễm môi trường: Giảm nồng độ các chất 
độc hại trong khí thải, nước thải, giảm bụi, giảm sử 
dụng nguyên liệu và nhiên liệu 

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 8
Các chức năng cơ bản
 Điều khiển cơ sở: 
– Điều chỉnh tự động (regulatory control)
– Điều khiển servo, ĐK bám (servo mechanism, tracking 
problem)
– Điều khiển rời rạc (discrete control)
– Điều khiển trình tự (sequence control)
 Điều khiển vận hành & giám sát: 
– Giao diện người máy (Human-Machine-Interface, HMI)
– Quản lý dữ liệu quá trình (process data management)
– Lập báo cáo tự động (reporting)

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 9
Các chức năng cơ bản
 Điều khiển cao cấp: 
– Điều khiển mẻ (batch control)
– Điều khiển chất lượng (quality control)
– Điều khiển tối ưu, tối ưu hóa quá trình (process 
optimisation)
 An toàn hệ thống: 
– Khóa liên động, 
– Cảnh giới, báo động

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 10
1.4 Tổng quan các lĩnh vực ứng dụng
 Nghiên cứu đặc điểm các lĩnh vực ứng dụng
 Làm rõ các bài toán điều khiển tiêu biểu
 Tìm ra giải pháp hệ thống điều khiển phù hợp

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 11
Tự động hóa quá trình (process automation)
 Phạm vi ứng dụng quan trọng nhất của các HĐKPT
 Công nghiệp chế biến, khai thác, năng lượng (gọi chung 
là công nghiệp chế biến, process industry): hóa chất, dầu 
khí, thực phẩm, dược phẩm, sản xuất điện năng,...
 Qui mô lớn, đầu tư chi phí cao, thị trường sản phẩm lớn
 Các quá trình vận hành liên tục hoặc theo mẻ, các biến 
quá trình có giá trị tương tự
 Yêu cầu cao về độ tin cậy, an toàn hệ thống, chất lượng 
sản phẩm, hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường
 Vai trò rất quan trọng của điều khiển quá trình (process 
control): điều chỉnh, hiển thị, giám sát, ghi chép, lưu trữ,...
 Thị trường lớn nhất của các sản phẩm tự động hóa (DCS, 
PLC, PC, HMI, SCADA,...)
 Yêu cầu năng lực rất cao của các công ty tích hợp hệ 
thống

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 12
Tự động hóa xí nghiệp (factory automation)
 Công nghiệp chế tạo, lắp ráp (manufactoring): xe hơi, 
điện tử, máy công cụ, nhựa, đóng bao,...
 Qui mô sản xuất vừa và nhỏ 
 Các quá trình rời rạc, vận hành gián đoạn, các quá trình 
diễn ra rất nhanh (các quá trình cơ điện)
 Yêu cầu cao về tốc độ, độ chính xác, sự linh hoạt, tính 
tích hợp cao giữa các cấp => CIM (computer integrated 
manufactoring)
 Vai trò đặc biệt quan trọng của điều khiển rời rạc (discrete 
control) và điều khiển chuyển động (motion control)
 Các giải pháp điều khiển tiêu biểu: PLC, PC, CNC, Robot
 Các hệ điều khiển phân tán cũng ngày càng được ứng 
dụng nhiều hơn (trên nền PLC, PC, hệ điều khiển lai,...)

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 13
Tự động hóa tòa nhà (Building Automation)
 Công sở, trung tâm thương mại, khách sạn, nhà ga, 
sân bay, bệnh viện,...
 Các hệ thống lò sưởi, điều hòa, đóng mở cửa, thang 
máy, gara, chiếu sáng, cảnh báo cháy, .. 
 Phạm vi địa lý tương đối hẹp nhưng mức độ hỗn tạp 
cao, số lượng thiết bị lớn => ĐKPT là giải pháp lý 
tưởng

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 14
ĐK&GS các hệ thống giao thông-vận tải
 Hệ thống đèn tín hiệu giao thông, đèn chiếu sáng đô 
thị, điều khiển sân bay, không lưu, điều vận bến 
cảng, nhà ga, điều hành xe buýt, xe lửa, giám sát 
các trục lộ giao thông
 Qui mô vừa và lớn, phạm vi địa lý rộng, đối tượng 
hỗn hợp, bản chất phân tán cố hữu
 Ứng dụng HĐKPT trên cơ sở tích hợp các thành 
phần hỗn hợp (ít khi từ một dòng sản phẩm duy 
nhất!)

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 15
ĐK&GS các hệ thống phân phối
 Hệ thống mạng lưới cung cấp điện, hệ thống đường 
ống dẫn dầu, khí, hệ thống cung cấp nước sạch
 Qui mô lớn và rất lớn, phạm vi địa lý rất rộng, đối 
tượng hỗn hợp, bản chất phân tán cố hữu
 HĐKPT phân cấp mạnh, ứng dụng các chuẩn giao 
tiếp công nghiệp là vấn đề cốt lõi.

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 16
Các lĩnh vực ứng dụng khác
 ĐK&GS các hệ thống viễn thông
 ĐK&GS các hệ thống quốc phòng
 ĐK&GS các hệ thống thủy lợi, môi trường,...

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 17
TỰ ĐỘNG HÓA QUÁ TRÌNH
(Công nghiệp chế biến, khai thác)
TỰ ĐỘNG HÓA XÍ NGHIỆP
(Công nghiệp chế tạo, lắp ráp)
Các bộ điều chỉnh cơ
Thiết bị điều chỉnh PID khí 
nén (1920-1930)
Thiết bị điều chỉnh PID 
điện tử (1940-1950)
Điều khiển số trực tiếp 
(DDC, 1965-1975)
Bộ điều chỉnh số gọn
(CDC, 1980) 
Các thiết bị cơ khí
Thiết bị điều khiển 
khả trình (PLC, 1970)
Các mạch logic lập trình cứng 
(PLD, 1960)
PC công nghiệp (IPC)
PC-104, CompactPCI, SBC
(PC-based Control)
Rơle điện – cơ,
(1920)
Hệ ĐKPT tích hợp
(DCS, 1975)
PLC mềm 
(Soft-PLC, 1996)
Hệ điều khiển lai
Hệ điều khiển trường (FCS, 2000) 
PC-based DCS
PLC-based DCS

20
04
, H
O
À
N
G
 M
IN
H
 S
Ơ
N
C
hư
ơ
ng
 1
12/06/2015 18