Bài giảng Bóng đá

1 
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NGÃI 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG 
------------------ 
BÀI GIẢNG 
MÔN: BÓNG ĐÁ 
GIẢNG VIÊN: NGUYỄN NGỌC CHUNG 
Quảng Ngãi, 6/2019 
2 
LỜI NÓI ĐẦU 
 Thực hiện thông báo số: 935/TB-ĐHPVĐ của Hiệu trưởng trường Đại học 
Phạm Văn Đồng về việc triển khai đưa bài giảng lên website nhằm tạo điều kiện 
cho sinh viên có thêm tài liệu để nghiên cứu học tập, qua đó đáp ứng yêu cầu đổi 
mới đào tạo theo hệ thống tín chỉ, từng bước nâng cao chất lượng đào tạo trong nhà 
trường, chúng tôi đã biên soạn và giới thiệu đề cương bài giảng môn Bóng đá với 
thời lượng 02 tín chỉ, giảng dạy 45 tiết (lý thuyết 15t, thực hành 30t), dùng cho sinh 
viên ngành Cao đẳng Sư phạm Giáo dục Thể chất trường Đại học Phạm Văn Đồng. 
 Chương trình đào tạo cử nhân CĐSP GDTC yêu cầu phải nắm vững kiến 
thức, kỹ năng thực hành, kỹ thuật môn bóng đá và ứng dụng nó trong thực tiễn 
GDTC, huấn luyện thể thao ở cơ sở: Đây chính là phần kỹ năng chuyên môn nghiệp 
vụ rất quan trọng của người giáo viên GDTC. 
 Bóng đá là môn học giáo dục thể chất trong nhà trường nhằm đáp ứng mục 
tiêu về giáo dục, đào tạo học sinh, sinh viên phát triển toàn diện, mang lại hiệu 
quả cao trong nhiệm vụ tăng cường sức khỏe, phát triển thể chất cho thế hệ trẻ. 
Học phần cung cấp cho sinh viên hệ thống các khái niệm, các kỹ chiến thuật 
động tác cơ bản, các phương pháp giảng dạy, tập luyện, huấn luyện môn bóng đá, 
phương pháp tổ chức thi đấu và phương pháp trọng tài. 
Đề cương bài giảng biên soạn và giới thiệu dựa trên giáo trình quy định của 
Bộ Giáo dục - Đào tạo, kết hợp với các tài liệu, sách tham khảo có liên quan, theo 
hướng tập trung vào các vấn đề cơ bản nhất, phù hợp với trình độ khả năng tiếp thu 
của sinh viên, nhưng vẫn đảm bảo nội dung của chương trình 
Để tiếp thu tốt nội dung bài giảng, sinh viên tự nghiên cứu học tập kết hợp 
với tài liệu tham khảo có liên quan, theo hướng tập trung vào các vấn đề cơ bản 
nhất, phù hợp với trình độ, khả năng tiếp thu của sinh viên nhưng vẫn đảm bảo nội 
dung của chương trình. 
Trong quá trình biên soạn không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tôi chân 
thành cảm ơn những ý kiến đóng góp chân tình của quý thầy, cô giáo, các đồng 
nghiệp và các bạn sinh viên để bài giảng ngày càng hoàn chỉnh. 
Xin chân thành cảm ơn! 
3 
CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG BÀI GIẢNG 
BTC: Ban tổ chức 
CĐSP : Cao đẳng sư phạm 
GDTC : Giáo dục thể chất 
HLV : Huấn luyện viên 
HSSV : Học sinh sinh viên 
SV : Sinh viên 
TDTT : Thể dục thể thao 
VĐV : Vận động viên 
VD : Ví dụ 
4 
Chương 1. LÝ THUYẾT (15 TIẾT) 
1.1. Lịch sử phát sinh và phát triển của môn bóng đá 
1.1.1. Nguồn gốc môn Bóng đá 
Qua nhiều nghiên cứu, bóng đá xuất hiện từ năm 2500 trước Công nguyên. 
Trong thời gian này, người Hy Lạp, Ai Cập và Trung Quốc cổ đại dường như đã 
tham gia vào các trò chơi liên quan đến bóng và bàn chân. Hầu hết những trò chơi 
này được sử dụng bàn tay, bàn chân và thậm chí cả gậy để kiểm soát bóng. Ví dụ, 
trò chơi Harpastum của người La Mã và trò chơi Episkyros của người Ai Cập cổ 
đại. 
Hình 1.1 
Đến giữa thế kỷ thứ 19, ở nước Anh có nhiều hình thức câu lạc bộ ra đời. 
Mỗi nơi, thậm chí mỗi câu lạc bộ lại có cách chơi riêng với luật lệ riêng của mình, 
cho nên các trận thi đấu rất phức tạp về thống nhất luật lệ chơi, số người chơi, về 
kích thước sân, kích thước của “gôn” nơi quy định bàn thắng, hoặc được dùng tay 
vào lúc nào Trò chơi phát triển mạnh mà luật lệ không rõ ràng, vì thế đã dẫn đến 
sự khai sinh ra môn Bóng đá hiện đại như ngày nay. 
1.1.2. Sự phát triển môn bóng đá trên thế giới 
Trước tình hình đó, Tổ chức Bóng đá thế giới còn gọi là Liên đoàn Bóng đá 
Thế giới, viết tắt là FIFA (Fédération Internationale de Football Association) ra đời 
ngày 25/5/1904 tại Pari thủ đô nước Pháp. 
Dưới FIFA là Liên đoàn Bóng đá của 6 châu lục khu vực, đó là Liên đoàn 
5 
Bóng đá châu Âu (UEFA), châu Á (AFC), Nam Mỹ (CON-MEBOL), Bắc và Trung 
Mỹ (CONCACAF), châu Phi (CAF) và châu Đại Dương (OFC). FIFA tổ chức điều 
hành các giải Bóng đá thế giới, giải Bóng đá vô địch thế giới - Cúp vô địch thế giới 
là giải đầu tiên do FIFA tổ chức và là giải lớn nhất của FIFA. Những giải Bóng đá 
khác do FIFA tổ chức về sau này: 
- Giải U20 thế giới (dành cho những cầu thủ dưới 20 tuổi) 
- Giải vô địch thế giới Bóng đá nữ tổ chức đầu tiên ở Trung Quốc (1991) 
1.1.3. Sự phát triển môn Bóng đá ở Việt Nam 
Bóng đá được du nhập vào Việt Nam từ cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. 
Những thủy thủ châu Âu có thể là những người đầu tiên mang trò chơi bóng đá vào 
Việt Nam qua các thương cảng phía Nam. Tiếp đó là những binh lính Pháp đưa 
bóng đá vào các hoạt động giải trí tại các trại lính, sau đó lan sang các trường học 
của người châu Âu ở Việt Nam. Trò chơi bóng đá đã nhanh chóng được thanh thiếu 
niên Việt Nam tiếp nhận và dần trở thành một hoạt động thể thao giải trí hấp dẫn 
đối với nhiều tầng lớp người Việt Nam. 
1.1.3.1. Phát triển Bóng đá trước năm 1954 
- Tại Nam kỳ: Là khu vực phát triển bóng đá sớm nhất ở Việt Nam. Những 
đội bóng đá Việt Nam được ghi nhận: Gia định Sport, Chợ Quán Sport, Gò Vấp 
Sport Tổng cục thể thao Nam kỳ do người Pháp thành lập từ năm 1920. 
- Tại Bắc kỳ: Sau khi bóng đá đã phát triển ở Nam kỳ khá mạnh, bắt đầu lan 
ra Bắc kỳ. Năm 1931, Pháp thành lập Hiệp hội Bóng đá Bắc kỳ. Sau đó ra đời Tổng 
cục Thể thao Pháp - Việt và bắt đầu tổ chức các giải vô địch Bắc kỳ. 
- Tại Trung kỳ: Bóng đá phát triển ở Trung kỳ muộn hơn và nói chung không 
mạnh hơn hai vùng Nam và Bắc của đất nước. 
1.1.3.2. Phát triển bóng đá sau năm 1954 
 - Ở miền Bắc: 
+ Sau hòa bình 1954, Bóng đá phát triển rất mạnh ở miền Bắc xã hội chủ 
nghĩa cả về chất lượng và số lượng. Những đội bóng mạnh ở thời gian này: Thể 
Công, Công an Hải Phòng, Cảng Hải Phòng, Dệt Nam Định, Than Quảng 
NinhMột số giải bóng đá lớn như: Giải vô địch hạng A (được tổ chức từ năm 
6 
1957), giải vô địch Tổng công đoàn, giải vô địch toàn quân được tổ chức thường 
xuyên. 
- Ở miền Nam: 
Do liên tục có chiến tranh nên bóng đá chỉ phát triển ở một vài thành phố 
lớn, chủ yếu là ở Sài Gòn. Đội tuyển miền Nam đã tham gia nhiều giải khu vực 
Đông Nam Á là một trong những đội mạnh nhất khu vực. 
1.1.3.3. Phát triển bóng đá sau năm 1975 
 - Ngày 28/4/1980, Ủy ban Olympic quốc tế đã công nhận Việt Nam là thành 
viên chính thức. Bóng đá là một trong năm môn có tổ chức Hội thể thao đại diện 
(sau này là Liên đoàn Bóng đá Việt Nam). Việt Nam là hội viên chính thức của 
FIFA từ năm 1961. 
 - Bóng đá Việt Nam đã đạt một số kết quả: 
 + SEA Game 18 (1995-Thái Lan): Giành huy chương bạc 
 + Tiger Cúp 1998: Giành huy chương bạc 
 + Năm 2018: Vô địch SUZUKI Cúp 
 - Bóng đá nữ Việt Nam được đánh giá là phát triển nhất khu vực Đông Nam 
Á, trong những năm cuối thế kỷ XX, trên lĩnh vực thành tích thi đấu của đội tuyển 
Quốc gia cũng như trên quy mô của giải vô địch quốc gia. 
 - Bóng đá nữ Việt Nam đã được một số kết quả 
 + Sea Game năm 1997: Đạt huy chương đồng 
 + Sea Game năm 2001: Giành chức vô địch 
 + Sea Game năm 2003: Giành chức vô địch. 
 Hiện nay, bóng đá Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ theo hướng chuyên 
nghiệp. Nhiều cán bộ của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam đã bắt đầu tham gia vào các 
tổ chức của Liên đoàn Bóng đá châu Á và Đông Nam Á. 
* Câu hỏi ôn tập: 
Câu 1. Trình bày nguồn gốc ra đời môn bóng đá. 
Câu 2. Hãy cho biết quá trình phát triển môn bóng đá ở Việt Nam. 
1.2. Vị trí, vai trò, tác dụng của tập luyện và thi đấu bóng đá đối với con người 
1.2.1. Lĩnh vực GDTC con người 
7 
Nằm trong hệ thống các phương tiện GDTC, cũng như nhiều môn thể thao 
khác. Tập luyện bóng đá một cách khoa học, đúng phương pháp sẽ giúp cho cơ thể 
phát triển toàn diện, cân đối. 
1.2.2. Lĩnh vực giáo dục đạo đức, phẩm chất con người 
 Có thể nói, bóng đá là một phương tiện giáo dục thanh, thiếu niên có hiệu 
quả cao, nhất là trong giáo dục nhà trường . 
 Bóng đá là môn thể thao tập thể, ở đó mọi cá nhân cùng phối hợp, đóng góp 
tài năng của bản thân làm cho đội bóng trở nên mạnh, để có thể giành mọi chiến 
thắng. Như vậy, bóng đá là một phương tiện giáo dục tính cộng đồng tập thể cho 
tuổi trẻ rất có giá trị. 
 Việc tập luyện và thi đấu bóng đá đòi hỏi cầu thủ phải tuân thủ theo các quy 
định nghiêm ngặt về chuyên môn, về tổ chức, trong đó có nguyên tắc duy trì kỷ luật 
tập thể đội bóng. 
1.2.3. Lĩnh vực giao lưu xã hội 
 Với tính phổ cập rất cao và quy mô phát triển rộng khắp, bóng đá đã trở 
thành một phương tiện, một điều kiện giao lưu xã hội hữu hiệu. Phạm vi giao lưu 
qua phương tiện hoạt động bóng đá có thể thấy rất rõ ở nhiều cấp độ. 
1.2.4. Lĩnh vực giải trí 
 Ngày nay, tham gia vào các trận thi đấu bóng đá lớn, các giải bóng đá lớn 
như giải Cúp châu Âu, châu Nam Mỹ, Cúp Thế giớikhông chỉ có các cầu thủ và 
hàng ngàn khán giả trên sân vận động mà còn hơn thế rất nhiều, hàng tỉ người ở 
khắp hành tinh say sưa “sống cùng Bóng đá” qua các phương tiện thông tin đại 
chúng. Số lượng người có nhu cầu thưởng thức bóng đá trên thế giới rất lớn, đã 
vượt xa bất cứ môn nghệ thuật giải trí nào khác. 
1.2.5. Lĩnh vực kinh tế 
 Bóng đá nhà nghề ra đời ở châu Âu từ đầu thế kỷ XX. Kết thúc thế kỷ XX, 
bóng đá chuyên nghiệp đã có mặt ở tất cả các châu lục trên hành tinh. 
 Bóng đá chuyên nghiệp có nghĩa bóng đá là một nghề. Những người làm 
bóng đá chuyên nghiệp sống bằng nghề bóng đá. Như vậy, bóng đá chuyên nghiệp 
đã tạo ra công ăn việc làm cho một bộ phận xã hội và đã góp phần thúc đẩy nền 
8 
kinh tế xã hội phát triển. 
 Tổ chức Bóng đá Thế giới (FIFA) điều hành các hoạt động bóng đá chuyên 
nghiệp thế giới có doanh thu ngang với doanh thu của những tập đoàn kinh tế lớn 
trên thế giới. 
* Câu hỏi ôn tập: 
Hãy trình bày vị trí, vai trò, tác dụng của tập luyện và thi đấu bóng đá đối với con 
người. 
1.3. Phương pháp giảng dạy môn Bóng đá 
1.3.1. Mục đích 
Trang bị cho người học phương pháp giảng dạy kỹ thuật bóng đá, cơ cấu của 
một giờ học môn bóng đá (Phần chuẩn bị, cơ bản và kết thúc), các hình thức tổ chức 
tập luyện, phương pháp biên soạn tài liệu giảng dạy như tiến trình, chương trình và 
các loại giáo án giảng dạy. 
1.3.2. Nhiệm vụ 
 - Nhiệm vụ chung trong quá trình giảng dạy và huấn luyện bóng đá trước hết 
phải đảm bảo thực hiện những nhiệm vụ của giảng dạy các môn thể thao nói chung 
và giảng dạy môn Bóng đá nói riêng, đó là: 
 + Giáo dục đạo đức, phẩm chất và ý chí 
 + Củng cố, phát triển và hoàn thiện thể lực toàn diện 
 + Trang bị các tri thức, kỹ năng và kỹ xảo chuyên môn 
 + Đạt được thành tích cao trong các môn thể thao 
1.3.3. Yêu cầu 
 - Thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc giáo dục chung 
 - Phải thực hiện đúng các nguyên lý kỹ chiến thuật, phải trang bị các kiến 
thức chuẩn xác, có như vậy mới có thể hoàn thiện và nâng cao sau này 
 - Trong giảng dạy phải kết hợp hài hòa giữa lý thuyết và thực hành, giữa 
chuyên môn và đạo đức ý chí 
 - Công tác giảng dạy và huấn luyện phải tiến hành thường xuyên liên tục có 
hệ thống. 
 - Biết vận dụng và vận dụng tốt các kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn trong thi 
9 
đấu. 
1.3.4. Các nguyên tắc giảng dạy 
 - Nguyên tắc tự giác tích cực 
 Nguyên tắc này đòi hỏi phải hình thành ý thức tự giác và hiểu rõ mục đích 
của việc tập luyện làm cho người tập tham gia một cách tự giác tích cực vào quá 
trình học tập và biết tự kiểm tra đánh giá những hoạt động và kết quả tập luyện 
 - Nguyên tắc hệ thống và liên tục 
 Nguyên tắc này đòi hỏi phải tuân thủ trình tự hợp lý trong nội dung giảng 
dạy, trong việc áp dụng các phương tiện, phương pháp GDTC trong khi tổ chức và 
tiến hành hoc tập 
 - Nguyên tắc trực quan 
 Các cơ quan thụ cảm (thính giác, thị giác ) có vai trò rất quan trọng trong 
việc tiếp thu động tác. Thông qua các cơ quan này người học hình thành được tư 
duy hình ảnh của động tác. 
 - Nguyên tắc dễ hiểu, dễ tiếp thu, vừa sức 
 Nguyên tắc này đòi hỏi sự lựa chọn và bố trí các bài tập hợp lý theo độ khó, 
chú ý đến đặc điểm cá nhân người học và giới tính. Nguyên tắc này được thể hiện ở 
tất cả các thành phần của quá trình giảng dạy: Làm mẫu, giải thích, sử dụng tài 
liệu 
 - Nguyên tắc bền vững 
 Là đảm bảo duy trì các kỹ năng và khả năng làm việc thu được trong quá 
trình lâu dài hoặc thay đổi trong sự hạn định trước để khi chuyển động tác thì động 
tác cũ không bị phá vỡ. 
1.3.5. Các phương pháp giảng dạy 
 - Phương pháp là cách thức, biện pháp để đạt được mục đích rong công việc 
nào đó. Trong giảng dạy, phương pháp là cách thức quan hệ giữa người dạy và 
người học, cách sử dụng các phương tiện tập luyện để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy 
 - Trong giảng dạy, người dạy sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, mỗi 
phương pháp sử dụng để giải quyết các nhiệm vụ riêng lẻ trong giảng dạy, do đó 
khi giảng dạy phải lựa chọn phương pháp cho phù hợp. Tuy nhiên, nhiệm vụ giảng 
10 
dạy rất đa dạng và phức tạp cho nên các phương pháp phải được sử dụng để hỗ trợ 
nhau hoặc sử dụng đồng thời để giải quyết nhiệm vụ chung 
 - Trong giảng dạy có thể chia làm các nhóm phương pháp sau: 
1.3.5.1. Nhóm phương pháp lời nói 
- Là phương pháp sử dụng lời nói để tạo nên những khái niệm ban đầu về 
động tác ở người học, để chỉ dẫn cách thực hiện và sửa chữa những sai lầm trong 
khi thực hiện động tác. 
 - Khi sử dụng lời nói trong giảng giải cần phải ngắn gọn, dễ hiểu, chính xác 
và sinh động. Trong phương pháp lời nói có các hình thức sau: Giảng giải, nói 
chuyện, thảo luận, chỉ dẫn, nhận xét và chỉ huy. 
1.3.5.2. Nhóm phương pháp trực quan 
 Nhằm thông qua thị giác tạo nên những khái niệm vận động ban đầu ở người 
tập hoặc để đánh giá việc thực hiện động tác. Phương pháp trực quan có các hình 
thức sau: Thị phạm, xem tranh ảnh hoặc tài liệu giáo khoa có minh họa, phim và 
băng hình, tham quan thi đấu. 
1.3.5.3. Nhóm phương pháp bài tập 
 Để hình thành, củng cố và hoàn thiện kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo không thể 
không sử dụng phương pháp bài tập. Có các phương pháp bài tập sau: Phương pháp 
nguyên vẹn và phân chia, phương pháp lặp lại, phương pháp biến đổi, phương pháp 
trò chơi và phương pháp thi đấu 
1.3.5.4. Phương pháp bổ trợ 
 Phương pháp bổ trợ là phương pháp sử dụng các bài tập, động tác và phương 
tiện, thiết bị hỗ trợ để giúp người học từng bước nắm vững kỹ thuật được học 
* Câu hỏi ôn tập: 
1. Hãy trình bày các nguyên tắc trong giảng dạy 
2. Trình bày các phương pháp trong giảng dạy 
1.4. Luật thi đấu (11 người và 5 người), phương pháp tổ chức thi đấu, trọng tài 
 Gồm có: 
 - Các điều luật 
 - Phương pháp tổ chức thi đấu 
11 
 - Trọng tài 
1.4.1. Các điều luật về Bóng đá 11 người (hình 1.2) 
Gồm có 17 điều luật, trong bài giảng chỉ giới thiệu một số luật. 
Hình 1.2 
1.4.1.1. Luật I: Sân thi đấu 
 - Kích thước: Sân hình chữ nhật, chiều dọc tối đa 120m và tối thiểu 90m. 
Chiều ngang tối đa 90m và tối thiểu 45m. Sân để tổ chức các trận thi đấu quốc tế có 
kích thước 90 - 120m x 45 - 90m. 
 - Các đường giới hạn trên sân phải kẻ rõ ràng, có độ rộng quá 10 - 12cm. 
 - Cầu môn: Dài 7,32m, cao 2,44m nằm ở giữa đường biên ngang. Bề rộng 
của khung bằng bề rộng của đường biên (chiều cao được tính từ mép dưới xà ngang 
đến mặt cỏ, rộng được tính từ hai mép trong của cột cầu môn). 
 - Khu 16m50, gọi là khu cấm địa: Thủ môn được ph ... 
- Đặt chân trụ quá xa bóng 
- Chân trụ đặt quá cao hoặc quá thấp so với bóng. 
- Mũi bàn chân trụ không trùng với hướng đá bóng đi. 
- Trọng tâm không dồn vào chân trụ, mất thăng bằng khiến bóng đi không 
chính xác. 
- Gối không mở ra ngoài khiến bàn chân không vuông góc với chân trụ nên 
điểm tiếp xúc của bàn chân không đi qua tâm bóng làm cho bóng xoáy và bay chệch 
hướng. 
- Thân trên ngã về phía trước hoặc ra sau quá nhiều nên bóng không đi theo 
ý muốn. 
2.3.1.5. Phương pháp khắc phục 
 - Xây dựng khái niệm về kỹ thuật chính xác cho người tập. 
 - Tập mô phỏng nhiều lần động tác chạy đà, đặt chân trụ. 
 - Mô phỏng nhiều lần động tác tiếp xúc bóng. 
 - Bố trí tập theo nhóm để cùng nhau sửa chữa những động tác sai. 
 - Tập đá bóng chết rồi lăn sệt vào các mục tiêu cố định trên sân hoặc trên 
tường. 
2.3.2. Kỹ thuật đá bóng bằng mu giữa bàn chân (hình 2.14) 
Đặc điểm: Đá bóng bằng mu giữa bàn chân còn gọi là đá bóng bằng mu 
chính diện, là loại kỹ thuật thông dụng, tạo được đường bóng đi mạnh. Đá bóng 
bằng mu giữa bàn chân có hoạt động tương đối tự nhiên, khi thực hiện không ảnh 
hưởng nhiều tới kỹ thuật chạy thẳng hướng. Đá bóng bằng mu giữa bàn chân 
thường được sử dụng để sút cầu môn, để chuyền bóng đi gần, xa, cao, thấp. 
 Hình 2.14 
31 
2.3.2.1. Nguyên lý kỹ thuật động tác (hình 2.15) 
 - Mu giữa bàn chân là phần buộc dây giầy. Khi đá bóng phần này sẽ tiếp xúc 
với bóng. Muốn được như thế cần thực hiện: Duỗi khớp cỗ chân để mũi chân chỉ 
thẳng xuống, gót chân nâng cao và cố định cứng mũi chân. Khi đá bóng hai tay 
nâng ngang và mở rộng để giữ thăng bằng 
Hình 2.15 
- Đá bóng nằm tại chỗ (hình 2.16) 
+ Chạy đà theo hướng thẳng từ chậm tới nhanh, bước cuối cùng hơi rộng 
bằng vai. 
 + Chân trụ đặt nhanh theo chạy đà, đặt cách một bên bóng từ 10-15cm, mũi 
chân nằm trên đường kéo dài của mép trước quả bóng và hướng về phía quả bóng 
đi, đầu gối hơi khuỵu thấp. 
+ Chân đá bóng trong quá trình chạy đưa ra sau, cẳng chân co lại. 
Hình 2.16 
- Nghiêng người đá bóng cao trung bình bằng mu giữa bàn chân (hình 2.17) 
+ Phán đoán tốc độ và đường bay của quả bóng mà chọn vị trí đá bóng. 
Người đứng nghiêng về phía quả bóng đi, do hướng bóng đến không rơi cạnh chân 
32 
trụ. Mũi chân đặt về hướng phía bóng được đá đi, thân người nghiêng sang một bên 
chân trụ và bụng hơi ưỡn ra, chân đá bóng đưa lên, dũi đùi ra và co cẳng chân lại, 
lấy khớp hông làm trụ, đùi kéo cẳng chân đánh mạnh từ phía sau ra trước, dùng mu 
giữa bàn chân đá phần giữa quả bóng, đồng thời thân người rướn lên theo quán tính 
của động tác về phía bóng đi để duy trì thăng bằng cơ thể. 
Hình 2.17 
- Đá bóng nửa nảy bằng mu giữa bàn chân (hình 2.18) 
Căn cứ tốc độ, hướng đi và điểm rơi của quả bóng bay đến, chân trụ đặt bên 
cạnh điểm rơi của quả bóng. Lúc quả bóng rơi xuống đất, chân đá bóng đánh nhanh 
về phía trước đang lúc quả bóng nảy lên từ mặt đất. Chân đá bóng dùng mu giữa 
tiếp xúc ở phần giữa của quả bóng, đồng thời khống chế sự đánh lên trên của cẳng 
chân. Có như vậy đá bóng đi mới không bị cao. 
Hình 1.18 
Hình 2.18 
2.3.2.2. Phương pháp giảng dạy. 
- Giảng giải và làm mẫu từng giai đoạn của động tác. 
+ Tiến hành tổ chức, hướng dẫn tập luyện. 
33 
+ Tập mô phỏng không bóng. 
+ Vẽ đường chạy đà, điểm đặt bóng và chân trụ rồi thực hiện kỹ thuật chạy 
đà  
+ Đặt bóng chết, một người dùng gầm bàn chân đè lên phía trước của bóng, 
người kia tập chạy đà, đặt chân trụ rồi tiếp xúc bóng. 
+ Tập 2 người hoặc với nhiều người, tập di chuyển và đá các loại bóng 
đang lăn sệt. 
2.3.2.3. Những sai lầm thường mắc 
 - Khớp cổ chân không giữ được chặt cứng khi chạm bóng. 
- Không có sự duỗi nhanh đột ngột của khớp gối trước lúc chạm bóng; 
động tác chỉ tiếp diễn từ khớp hông. 
- Mu chân không duỗi thẳng với đầu mũi chân hướng xuống đất và không 
có động tác kế tiếp. 
- Người tập có thể đá bị tiếp xuống đất. Đó là vì mu chân quá dài so với 
đường kính quả bóng. 
- Mắt không nhìn vào bóng lúc chạm bóng. 
- Chân trụ đứng quá gần với bóng, điều này không cho phép động tác 
phối hợp được hoàn toàn tự do khi đá bóng. 
- Trước khi đá người thực hiện ngước nhìn lên hoặc ngữa người về phía 
sau. Kết quả là bóng được chuyền hoặc sút bổng lên cao và không chính xác. 
2.3.2.4. Cách khắc phục sai lầm thường mắc 
 - Luyện tập không bóng: Xác định rõ điểm tiếp xúc giữa chân với bóng và 
hình chân khi đá bóng. 
 - Luyện tập đá bóng cố định hoặc bóng đặc: Một người dẫm lên nữa phía 
trước của quả bóng, một người khác sử dụng kỹ thuật đá bóng bằng mu giữa để 
luyện tập. 
 - Cùng với đồng đội dùng mu giữa bàn chân đứng nguyên tại chỗ hoặc di 
chuyển để thực hiện kỹ thuật sút xa. 
2.3.2.5. Hệ thống các bài tập 
 - Đặt bóng chết, 1 người dùng gầm bàn chân đặt trên nữa phía trước bóng, 
34 
người kia tập mô phỏng chạy đà, đặt chân trụ, vung chân lăng và tiếp xúc bóng. 
 - Đặt bóng chết cách tường 15 – 20m, đá vào các điểm cố định trên tường. 
Khi đã đạt yêu cầu đặt ra thì tiến tới đá bóng động (lăn sệt) do tự mình điều tiết. 
 - Hai người đứng cách nhau 15 – 25m đá bóng chuyền cho nhau. Lúc đầu 
tập đá bóng chết rồi sau tới đá bóng động. 
 - Đặt bóng chết ở các cự ly và góc độ khác nhau tập sút cầu môn. 
- Dẫn bóng lăn sệt từ các cự ly và góc độ khác nhau tập sút cầu môn. 
- Phối hợp với đồng đội tập sút cầu môn. 
2.3.3. Kỹ thuật dẫn bóng 
 - Bóng đá là môn thể thao đối kháng trực tiếp có sự tiếp xúc mạnh mẽ về thể 
chất và tinh thần, vì vậy vận động viên dành được vị trí khống chế bóng phải đưa ra 
những biện pháp hợp lý để kịp thời tìm cơ hội phối hợp tấn công với đồng đội hoặc 
tự mình đột phá tạo ra những cơ hội tốt để sút, chuyền bóng cho đồng đội ghi bàn. 
- Trong hoàn cảnh như vậy việc vận dụng kỹ thuật dẫn bóng là biện pháp hết 
sức quan trọng và cần thiết trong thi đấu (hình 2.19) 
 Hình 2.19 
2.3.3.1. Dẫn bóng bằng lòng bàn chân (hình 2.20) 
 Mục đích dẫn bóng bằng lòng bàn chân để dễ quan sát đối phương, dễ dàng 
che bóng khi đối phương tranh cướp thường được sử dùng trong tình huống đối 
phương vây quanh và không có khoảng trống. 
35 
Hình 2.20 
2.3.3.2. Dẫn bóng bằng mu giữa bàn chân: 
 Tư thế dẫn bóng thân trên hơi nghiêng sang một bên, thả lỏng tự nhiên thân 
nghiêng về một phía chân dẫn bóng hơi gập gối và bẻ mũi bàn chân ra ngoài và mu 
trong bàn chân trực diện với hướng bóng đi, dùng mu trong bàn chân dẫn bóng 
2.3.3.3. Dẫn bóng bằng mu ngoài bàn chân (hình 2.21) 
 Tư thế dẫn bóng gần như giống chạy bình thường người hơi đổ về trước, sử 
dụng mu ngoài bàn chân tiếp xúc vào giữa và phía sau quả bóng 
Hình 2.21 
2.3.3.4. Phương pháp giảng dạy 
 - Trong việc tập luyện các bài tập luyện dẫn bóng phải tập luyện từ dễ đến 
khó, đơn giản đến phức tạp 
 - Phương pháp giảng giải phân tích và thị phạm kỹ thuật dẫn bóng. 
- Đội hình luyện tập phải tạo sự hứng thú, có thể cho thi đấu theo nhóm. 
2.3.3.5. Những sai lầm thường mắc 
 - Khi thực hiện kỹ thuật dẫn bóng mắt chỉ nhìn vào bóng nên không thể 
quan sát xung quanh, do năng lực khống chế bóng không tốt hoặc do thói quen dẫn 
bóng cúi mặt xuống đất. 
- Khi dẫn bóng thân người quá cứng. 
- Vận dụng kỹ thuật dẫn bóng không hợp lý tạo thành sai lầm khi dẫn bóng. 
36 
- Khi dẫn bóng bước chân quá dài, trọng tâm cơ thể hơi cao không thể tiếp 
xúc bóng thuận lợi nên khó khống chế bóng. 
- Do tiếp xúc bóng không đúng vị trí nên đường bóng đi không theo ý muốn. 
2.3.3.6. Các bài tập để sửa sai 
 - Bài tập dẫn bóng chậm theo đường thẳng (hình 2.22) 
 Hình 2.22 
 - Bài tập dẫn bóng theo hình vòng cung (hình 2.23) 
Hình 2.23 
 - Bài tập dẫn bóng luồn cọc (hình 2.24) 
 Hình 2.24 
2.3.4. Kỹ thuật giữ bóng 
 - Trong bóng đá, kỹ thuật giữ bóng cơ bản đóng vai trò cực kỳ quan trọng. 
37 
Chính về thế mà chúng ta cần trang bị cho người học nắm vững các kỹ thuật giữ 
bóng cùng với nguyên lý các loại giữ bóng bằng lòng bàn chân, gang bàn chân, giữ 
các loại bóng lăn sệt, hơi nảy và trên không. 
2.3.4.1. Các kỹ thuật giữ bóng: 
 - Kỹ thuật giữ bóng bằng lòng bàn chân: Đây là kỹ thuật giữ bóng trong 
bóng đá được cầu thủ sử dụng nhiều nhất vì có diện tích tiếp xúc giữa chân và bóng 
lớn . Kỹ thuật này thường sử dụng giữ bóng đang lăn sệt, bóng hơi nẩy và bóng trên 
không (hình 2.25). 
Hình 2.25 
 - Kỹ thuật giữ bóng bằng gang bàn chân: Kỹ thuật được sử dụng một cách dễ 
dàng ở mọi vị trí khác nhau và sử dụng để giữ bóng lăn sệt, nửa nảy (hình 2.26) 
Hình 2.26 
 - Ngoài ra còn có các kỹ thuật giữ bóng: Kỹ thuật giữ bóng lăn sệt bằng lòng 
38 
bàn chân, Kỹ thuật giữ bóng nửa nảy bằng lòng bàn chân, kỹ thuật giữ bóng trên 
không bằng lòng bàn chân 
2.3.4.2. Những sai lầm thường mắc phải 
 - Để bóng lọt qua chân do phán đoán không chính xác đường từ mặt đất lên 
 - Lực tiếp xúc bóng không đúng 
 - Bóng chưa nằm ở vị trị chân tốt nhất 
 - Vị trị tiếp xúc giữa chân với bóng sai dẫn đến bóng lọt qua chân 
2.3.4.3. Cách khắc phục những sai lầm 
 - Tập kỹ thuật giữ bóng bằng cách sút vào tường hoặc chuyền với bạn 
 - Tự đá bóng cao, rồi tập giữ các loại bóng nửa nẩy 
 - Giữ bóng lăn sệt trước mặt 
2.3.5. Kỹ thuật ném biên (hình 2.27) 
 - Kỹ thuật ném biên là động tác phải sử dụng bằng hai tay ném bóng đi đến nơi 
đã định theo đúng luật của môn Bóng đá. 
 - Kỹ thuật ném biên được thực hiện khi bóng đi hết đường biên dọc của sân 
bóng đá. Đội được ném biên là đội không làm bóng đi hết đường biên dọc. 
 - Khi ném biên thì người ném phải thực hiện đúng theo các yêu cầu và luật 
Bóng đá (Luật XV: Ném biên) 
Hình 2.27 
2.3.5.1. Kỹ thuật ném biên gồm có hai kỹ thuật: 
 - Ném biên tại chỗ: Đứng đối diện với sân theo hướng sẽ ném hai chân dang 
sang hai bên đầu gối hơi khuỵu hoặc chân trước chân sau, chân sau hơi khuỵu và 
thân người ngã ra sau theo hình cánh cung, hai tay mở tự nhiên, hai đầu ngón tay 
39 
cái đối nhau nằm phần sau hai bên của quả bóng, các ngón tay dàn đều trên bóng, 
khuỷu tay co lại đưa bóng qua đầu về phía sau, khi ném bóng hai chân dùng lực đạp 
đất hai cánh tay duỗi thẳng, hóp bụng, hai tay đưa bóng từ sau ra phía trước, khi 
bóng qua khỏi đầu dùng lực ném bóng vào sân, khi ném chân có thể kéo rê dưới đất, 
vận động về trước nhưng không được nhấc chân lên mặt đất 
 - Ném biên có đà: Người thực hiện ném biên hai tay cầm bóng trước ngực hoặc 
cầm bóng bằng một tay, khi chạy đà tới bước sau cùng hai tay đưa bóng qua đầu ra 
phía sau, đồng thời thân người ngã về sau tạo thành hình cánh cung và động tác 
ném biên có đà cũng giống như động tác ném biên tại chỗ. 
2.3.5.2. Những sai lầm thường mắc 
 - Khi ném bóng không tận dụng được lực toàn thân mà chỉ sử dụng lực ném 
bóng đi của hai tay. 
 - Ném bóng không đúng luật quy định: Bóng không được ném đi một cách 
“liên tục bằng hai tay từ sau, qua đầu ra trước” mà động tác đứt quãng và bóng ném 
đi qua một bên vai. 
 - Sai luật nhiều nhất là nhấc chân lên khỏi mặt đất. 
2.3.5.3. Những biện pháp khắc phục 
 - Tập đứng đúng tư thế và thực hiện động tác không có bóng. 
 - Để có cảm giác ưỡn căng người, người tập cầm bóng bằng hai tay đưa qua 
đầu về sau và thả cho bóng rơi xuống, sao cho bóng rơi phía sau của gót chân sau. 
2.3.6. Kỹ thuật đánh đầu 
 - Kỹ thuật đánh đầu là động tác sử dụng mọi điểm trên đầu đánh bóng đến mục 
tiêu đã định. 
2.3.6.1. Nguyên lý của động tác đánh đầu: 
 Gồm có 4 bước (hình 2.28) 
 - Di động chọn vị trí thích hợp: Phải phán đoán chính xác tốc độ bay và hướng 
bay của quả bóng, chọn điểm tiếp xúc bóng, sau đó di động chiếm vị trí và nhảy lên 
đánh đầu. 
 + Hoạt động của cơ thể: Kỹ thuật đánh đầu phân ra các kiểu sau 
+ Đứng tại chỗ đánh đầu chính diện 
40 
+ Đứng tại chỗ đánh đầu bằng trán bên 
+ Chạy đà đánh đầu bằng trán giữa 
+ Chạy đà đánh đầu bằng trán bên 
+ Nhảy lên đánh đầu bằng trán giữa hoặc trán bên 
+ Đánh đầu kiểu cá nhảy 
- Đầu tiếp xúc với bóng: Nhiệm vụ chủ yếu của giai đoạn này là tính chính xác 
của đánh đầu, bao gồm: 
+ Một là sử dụng bộ phận nào đó của đầu để tiếp xúc bóng 
+ Hai là, dùng bộ phận nào đó của đầu để tiếp xúc với bộ phận nhất định nào 
của bóng. 
 + Thời gian đầu tiên tiếp xúc bóng phải tuân thủ nguyên tắc sau: Khi đầu tiếp 
xúc bóng đó cũng là lúc động tác gập thân đạt tốc độ lớn nhất. 
 - Động tác kết thúc khi đầu tiếp xúc bóng: Khi thực hiện động tác đánh đầu 
xong thì động tác kế tiếp là nhanh chóng di chuyển giữ thăng bằng quan sát và thực 
hiện các động tác kỹ thuật khác. 
Hình 2.28 
 - Những yêu cầu khi đánh đầu 
 + Khi đánh đầu mắt phải mở để quan sát bóng. 
 + Khi bóng tiếp xúc với đầu phải gồng lên để đề phòng chấn thương khớp cổ 
và bóng sẽ đi mạnh hơn. 
 + Khi đánh đầu phải dứt khoát không sợ sệt, thả lỏng người rất dễ gây ra 
chấn thương. 
2.3.6.2. Phương pháp giảng dạy 
 - Phương pháp giảng dạy phân tích và thị phạm động tác. 
41 
- Tập luyện sao cho người tập cảm giác không sợ bóng, đầu tiên tập đánh 
đầu tại chỗ không bóng, sau đó cho tập đánh đầu bằng bóng treo 
2.3.6.3. Những sai lầm thường mắt phải và cách khắc phục 
- Phán đoán sai quỹ đạo và tốc độ bay của bóng. 
- Chưa nắm vững thời cơ giậm nhảy, dẫn đến đánh không trúng bóng 
- Động tác kỹ thuật được tiến hành thiếu nhịp điệu, thiếu lực 
- Đầu tiếp xúc bóng không đúng, ảnh hưởng đến độ chính xác của quả bóng 
bay đi. 
- Khi nhảy lên đánh đầu không khống chế được thân thể, dẫn đến việc phối 
hợp giữa các bộ phận của cơ thể thiếu nhịp nhàng. 
- Khắc phục trạng thái tâm lý: Sợ sệt, phải mở mắt ra để quan sát bóng. 
2.3.7. Các bài tập phát triển thể lực chung và chuyên môn 
- Bóng đá là môn thể thao đòi hỏi thể lực tốt bởi những hoạt động căng thẳng 
liên tục như chạy với cường độ cao, ngăn cản bóng, xoay trở và nhảy. Người ta thấy 
ở một cầu thủ thứ hạng cao thực hiện tới khoảng 1100 biến đổi động tác với cường 
độ cao và chạy khoảng 11km trong một trận đấu. Huấn luyện thích hợp sẽ giúp cầu 
thủ đảm bảo được những đòi hỏi về thể lực và thực hiện kỹ thuật trong suốt trận 
đấu. 
- Mục đích: Nhằm nâng cao thành tích thi đấu, đủ thể lực thi đấu cả trận. 
- Các bài tập phát triển thể lực chung và chuyên môn 
+ Bật nhảy tại chỗ. 
+ Nằm sấp chống tay, Thực hiện co, duỗi thẳng tay. 
+ Các bài tập chạy tốc độ. 
+ Thi mang bóng tiếp sức 
42 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Trần Đức Dũng (2007), Giáo trình Bóng đá, NXB TDTT 
[2] Phạm Quang (2007), Giáo trình Bóng đá, NXB Đại học sư phạm Hà Nội 
[3] ThS. Nguyễn Hồng Sơn (2005), Hướng dẫn phương pháp trọng tài Bóng đá, 
NXB TDTT 
[4] UBTDTT (2015), Luật môn Bóng đá FUTSAL, NXB TT và DL 
[5] UBTDTT (2017), Chiến thuật môn Bóng đá FUTSAL, NXB TT và DL 
43 
MỤC LỤC 
 Trang 
LỜI NÓI ĐẦU2 
CHỮ VIẾT TẮT.4 
Chương 1. PHẦN LÝ THUYẾT 
1.1. Lịch sử phát sinh và phát triển của môn bóng đá 5 
1.2. Vị trí, vai trò, tác dụng của tập luyện và thi đấu bóng đá đối với con người....7 
1.3. Phương pháp giảng dạy môn Bóng đá...9 
1.4. Luật thi đấu (11 người và 5 người)..11 
1.5. Phương pháp tổ chức thi đấu và trọng tài19 
1.6. Nguyên lý kỹ thuật cơ bản và chiến thuật thi đấu24 
Chương 2. PHẦN THỰC HÀNH 
2.1. Một số bài tập bổ trợ chuyên môn26 
2.1.1. Kỹ thuật di chuyển trong bóng đá.........26 
2.1.2. Huấn luyện thể lực trong bóng đá.27 
2.2. Hình thành cảm giác bóng, nhận bóng, tâng bóng...28 
2.3. Các kỹ thuật đá bóng29 
TÀI LIỆU THAM KHẢO............43